Samenvatting Ethisch en duurzaam ondernemen
Alle opnames: https://msevp.uantwerpen.be/Mediasite/Catalog/catalogs/2102tewvpk
Table of Contents
1. Waarden en normen inleiding ....................................................................................... 3
1.1 Doel van de cursus ............................................................................................................. 3
1.2 Waarden en Normen .......................................................................................................... 4
2. Economie en samenleving – “Change or Perish” ............................................................ 6
2.1 Economic growth................................................................................................................ 6
2.2 Impact on Environment ...................................................................................................... 9
2.3 Impact on State and Legislation ........................................................................................ 11
2.4 Impact on values and norms ............................................................................................. 13
2.5 New risks and new opportunities ...................................................................................... 16
2.6 Intermediate Conclusion on Macro-trends ........................................................................ 17
2.7 Systemic change: an example. Risk and Opportunities? ..................................................... 18
3. Gastles: Marc Fleurbaey (Princeton University) ........................................................... 19
3.1 Boek: A manifesto for social progress (international panel) ............................................... 19
3.2 Reforming Capitalism ....................................................................................................... 26
3.3 Presentatie Marc Fleurbaey – Reforming capitalism and the welfare state ......................... 27
3.4 More on capitalism based on recent research ................................................................... 30
4. De vrije markt: eigenschappen, grondvoorwaarden, beperkingen en culturele invloed 33
4.1 Twee tradities: markt als bedreiging en als redding ........................................................... 33
4.2 Eigenschappen van markten vanuit eerste theorema welvaartseconomie .......................... 34
4.3 Bewaken van de competitieve markt ................................................................................ 37
4.4 Institutionele en culturele grondvoorwaarden .................................................................. 39
4.5 Beperkingen van markten ................................................................................................. 40
4.6 Culturele invloed .............................................................................................................. 41
5. Gastles Wayne Visser .................................................................................................. 45
6. Corporate Social Responsibility (CSR) .......................................................................... 55
6.1 Link met de lezing en slides van Wayne Visser ................................................................... 60
7. Milieu – Circular economy, sharing economy ............................................................... 62
7.1 Sustainability, the concept... ............................................................................................. 64
7.2 Linear economy – current model and its consequences ..................................................... 65
7.3 Circular economy – concepts and definitions ..................................................................... 66
7.4 Legislative aspects ............................................................................................................ 67
1
, 7.5 A new business model ...................................................................................................... 67
7.6 Circular economy, resource productivity, economic growth and decoupling ....................... 69
7.7 Sharing economy .............................................................................................................. 70
7.8 Sustainable finance .......................................................................................................... 71
A sustainable bank: ................................................................................................................ 71
8. Werknemer ................................................................................................................ 75
9. Consument ................................................................................................................. 78
10. A few notes on ethics ................................................................................................ 80
11. Ethics and Compliance inside the organization .......................................................... 87
11.1 What is at stake? ............................................................................................................ 87
11.2 Compliance: A brief history ............................................................................................. 88
11.3 Building blocks of a compliance department and best practices ....................................... 89
12. Samenvatting Boek: Business en Ethiek hoofdstuk 2 – 6 ............................................ 92
12.2 Hoofdstuk 2: Bedrijfsethiek als ethiek van de onderneming ............................................. 92
12.2.1 Het statuut van de onderneming ..................................................................................................... 92
12.2.2 Ethische evaluatie van ondernemingen ........................................................................................... 95
Hoofdstuk 3: Markteconomie en ethiek .................................................................................. 96
12.3.1 Marktethiek ...................................................................................................................................... 96
12.3.2 De ethiek van vrije mededinging ...................................................................................................... 98
12.4 Hoofdstuk 4: Eerlijkheid tegenover handelspartners ........................................................ 99
12.4.1 Moraliteit van contracten .............................................................................................................. 100
12.4.2 De rechtvaardige prijs .................................................................................................................... 101
12.4.3 Steekpenningen ............................................................................................................................. 102
12.4.4 Loven en bieden: onderhandelingspraktijken ................................................................................ 103
Hoofdstuk 5: Verantwoordelijkheid voor kwaliteit producten en ethiek reclame ................... 104
12.5.1 Productaansprakelijkheid............................................................................................................... 104
12.5.2 Ethiek van de reclame .................................................................................................................... 106
Hoofdstuk 6: HRM en rechten en plichten van werkgevers en werknemers ........................... 109
12.6.1 Het recht op arbeid in een bedrijfscontext .................................................................................... 109
12.6.2 Specifieke rechten van werknemers .............................................................................................. 111
12.6.3 Conflicten ....................................................................................................................................... 115
14. Synthese ................................................................................................................. 119
15. Voorbeeldvragen .................................................................................................... 122
2
,1. Waarden en normen inleiding
1.1 Doel van de cursus
Cursus: Presentaties en extra artikels
-> gastlessen ook enorm belangrijk
-> hoofdstukken uit boek goed te kennen
Doel van de cursus
- Aanreiken van een brede, normatief gedragen, visie op de interactie tussen economie en
samenleving (rol van markten, ondernemingen)
- Rol van ethiek in de organisatie, plaats van compliance en ethische bedrijfscultuur -> waarom
ethiek aanwezig in bedrijven
- Duurzaam ondernemen als bedrijfsmodel van de toekomst
- Versterken van volgende competenties die cruciaal zijn voor duurzaam ondernemen
o Systeem visie: interactie van bedrijven met omgeving
o Lange termijn denken: focus op lange termijn doelstellingen
o Normatief denken: normatieve opinie begint een grotere rol te spelen (vb: slachthuis:
u bent niet bewust van opkomende disney-diertjes -> niet irrelevant als u een
slachthuis bent -> dierenrechten zeer moeilijk) -> je moet weten dat mensen hier
mee inzitten -> normatief denken cruciaal onderdeel
Deze drie competenties enorm belangrijk in het antwoorden van de examenvragen
Evaluatie
- Examen: schriftelijk, drie vragen, 1 lange 2 korte (2u)
o Voorbeeldexamen online
o Vragen komen uit korte cases
o Gestructureerd antwoorden
- Criteria voor het examen
o Werd bij de analyse van de case gebruik gemaakt van zoveel mogelijk aspecten van
de leerstof?
o Is het antwoord helder en overzichtelijk gestructureerd?
o Toont de student blijk van kritische ingesteldheid bij het antwoord, ook ten aanzien
van de aangereikte leerstof of het handboek?
o Maakt de student gebruik van eigen voorbeelden bij het beantwoorden van de
vragen?
o Kennis van de achtergrondlectuur
o Blijk geven van de beoogde competenties
DRIE SUBTHEMAS:
1. Aanreiken van een brede, normatief gedragen visie op de interactie van tussen economie en
samenleving (rol van markten, ondernemingen)
2. Rol van ethiek in de organisatie, plaats van compliance en ethische bedrijfscultuur
3. Duurzaam ondernemen als bedrijfsmodel van de toekomst
Versterken van volgende competenties die cruciaal zijn voor duurzaam ondernemen
- Systeem visie: Interactie tussen elementen in een bedrijf en buiten het bedrijf met andere
stakeholders
- Lange termijn denken
3
, - Normatief denken: Onderscheid maken over wat wel en wat niet kan -> begint een grotere
rol te spelen in de interacties tussen het bedrijf en de samenleving
Vb. Slachthuizen moeten rekening houden met dierenvrienden/gaya... kan in de media komen en dan
stoppen supermarkten met samenwerking
1.2 Waarden en Normen
Terug naar het begin: acht concepten
- Waarden
- Normen
- Moraal
- Ethiek
- Wet
- Cultuur
- Religie
- Technologie
IJsberg-verhaal
Invloed van waardenverschuivingen voor ondernemingen
- Verschuivingen in verhouding met stakeholders
o Leveranciers (hfst 4)
o Consumenten (hfst 5)
o Werknemers (hfst 6)
o Investeerders (hfst 7)
o Milieu (hfst 8)
o Samenleving (hfst 9)
- Explicitering en controle van interne waarden en normen (de bedrijfsethische revolutie)
- MVO als nieuwe verhouding t.o.v. de samenleving (de duurzaamheidsrevolutie)
Interne controle mechanismen
- De missie of centrale waarden van het bedrijf
- Gedragscodes
- Sturen op basis van waarden
- Alarmbellen: ombudspersoon, klokkeluiders...
- De ‘Ethics Officer’
Quote: “If we run into any tricky problems, we now can turn to young Mitchell, here. He got an ‘A’ in
business ethics.”
Manners are of more importance than law. The law touches us but here and there and now and then.
Manners are what vex or soothe, corrupt or purify, exalt or debase, barabarize or refine us by a
constant, steady, uniform and insensible operation like that of the air we breathe in.
- Edmund Burke (Letters on a Regicide Peace 1795)
Sturen vanuit het midden van de onderneming
- In de wereld van waarden en normen is iedereen een leider, die midden in de organisatie staat
en wiens gedrag bepalend is.
- Dit gedrag zit verweven met de socio-politieke omgeving waarin je werkt en met de
organisatorische structuur die het individuele handelen stuurt.
4
Alle opnames: https://msevp.uantwerpen.be/Mediasite/Catalog/catalogs/2102tewvpk
Table of Contents
1. Waarden en normen inleiding ....................................................................................... 3
1.1 Doel van de cursus ............................................................................................................. 3
1.2 Waarden en Normen .......................................................................................................... 4
2. Economie en samenleving – “Change or Perish” ............................................................ 6
2.1 Economic growth................................................................................................................ 6
2.2 Impact on Environment ...................................................................................................... 9
2.3 Impact on State and Legislation ........................................................................................ 11
2.4 Impact on values and norms ............................................................................................. 13
2.5 New risks and new opportunities ...................................................................................... 16
2.6 Intermediate Conclusion on Macro-trends ........................................................................ 17
2.7 Systemic change: an example. Risk and Opportunities? ..................................................... 18
3. Gastles: Marc Fleurbaey (Princeton University) ........................................................... 19
3.1 Boek: A manifesto for social progress (international panel) ............................................... 19
3.2 Reforming Capitalism ....................................................................................................... 26
3.3 Presentatie Marc Fleurbaey – Reforming capitalism and the welfare state ......................... 27
3.4 More on capitalism based on recent research ................................................................... 30
4. De vrije markt: eigenschappen, grondvoorwaarden, beperkingen en culturele invloed 33
4.1 Twee tradities: markt als bedreiging en als redding ........................................................... 33
4.2 Eigenschappen van markten vanuit eerste theorema welvaartseconomie .......................... 34
4.3 Bewaken van de competitieve markt ................................................................................ 37
4.4 Institutionele en culturele grondvoorwaarden .................................................................. 39
4.5 Beperkingen van markten ................................................................................................. 40
4.6 Culturele invloed .............................................................................................................. 41
5. Gastles Wayne Visser .................................................................................................. 45
6. Corporate Social Responsibility (CSR) .......................................................................... 55
6.1 Link met de lezing en slides van Wayne Visser ................................................................... 60
7. Milieu – Circular economy, sharing economy ............................................................... 62
7.1 Sustainability, the concept... ............................................................................................. 64
7.2 Linear economy – current model and its consequences ..................................................... 65
7.3 Circular economy – concepts and definitions ..................................................................... 66
7.4 Legislative aspects ............................................................................................................ 67
1
, 7.5 A new business model ...................................................................................................... 67
7.6 Circular economy, resource productivity, economic growth and decoupling ....................... 69
7.7 Sharing economy .............................................................................................................. 70
7.8 Sustainable finance .......................................................................................................... 71
A sustainable bank: ................................................................................................................ 71
8. Werknemer ................................................................................................................ 75
9. Consument ................................................................................................................. 78
10. A few notes on ethics ................................................................................................ 80
11. Ethics and Compliance inside the organization .......................................................... 87
11.1 What is at stake? ............................................................................................................ 87
11.2 Compliance: A brief history ............................................................................................. 88
11.3 Building blocks of a compliance department and best practices ....................................... 89
12. Samenvatting Boek: Business en Ethiek hoofdstuk 2 – 6 ............................................ 92
12.2 Hoofdstuk 2: Bedrijfsethiek als ethiek van de onderneming ............................................. 92
12.2.1 Het statuut van de onderneming ..................................................................................................... 92
12.2.2 Ethische evaluatie van ondernemingen ........................................................................................... 95
Hoofdstuk 3: Markteconomie en ethiek .................................................................................. 96
12.3.1 Marktethiek ...................................................................................................................................... 96
12.3.2 De ethiek van vrije mededinging ...................................................................................................... 98
12.4 Hoofdstuk 4: Eerlijkheid tegenover handelspartners ........................................................ 99
12.4.1 Moraliteit van contracten .............................................................................................................. 100
12.4.2 De rechtvaardige prijs .................................................................................................................... 101
12.4.3 Steekpenningen ............................................................................................................................. 102
12.4.4 Loven en bieden: onderhandelingspraktijken ................................................................................ 103
Hoofdstuk 5: Verantwoordelijkheid voor kwaliteit producten en ethiek reclame ................... 104
12.5.1 Productaansprakelijkheid............................................................................................................... 104
12.5.2 Ethiek van de reclame .................................................................................................................... 106
Hoofdstuk 6: HRM en rechten en plichten van werkgevers en werknemers ........................... 109
12.6.1 Het recht op arbeid in een bedrijfscontext .................................................................................... 109
12.6.2 Specifieke rechten van werknemers .............................................................................................. 111
12.6.3 Conflicten ....................................................................................................................................... 115
14. Synthese ................................................................................................................. 119
15. Voorbeeldvragen .................................................................................................... 122
2
,1. Waarden en normen inleiding
1.1 Doel van de cursus
Cursus: Presentaties en extra artikels
-> gastlessen ook enorm belangrijk
-> hoofdstukken uit boek goed te kennen
Doel van de cursus
- Aanreiken van een brede, normatief gedragen, visie op de interactie tussen economie en
samenleving (rol van markten, ondernemingen)
- Rol van ethiek in de organisatie, plaats van compliance en ethische bedrijfscultuur -> waarom
ethiek aanwezig in bedrijven
- Duurzaam ondernemen als bedrijfsmodel van de toekomst
- Versterken van volgende competenties die cruciaal zijn voor duurzaam ondernemen
o Systeem visie: interactie van bedrijven met omgeving
o Lange termijn denken: focus op lange termijn doelstellingen
o Normatief denken: normatieve opinie begint een grotere rol te spelen (vb: slachthuis:
u bent niet bewust van opkomende disney-diertjes -> niet irrelevant als u een
slachthuis bent -> dierenrechten zeer moeilijk) -> je moet weten dat mensen hier
mee inzitten -> normatief denken cruciaal onderdeel
Deze drie competenties enorm belangrijk in het antwoorden van de examenvragen
Evaluatie
- Examen: schriftelijk, drie vragen, 1 lange 2 korte (2u)
o Voorbeeldexamen online
o Vragen komen uit korte cases
o Gestructureerd antwoorden
- Criteria voor het examen
o Werd bij de analyse van de case gebruik gemaakt van zoveel mogelijk aspecten van
de leerstof?
o Is het antwoord helder en overzichtelijk gestructureerd?
o Toont de student blijk van kritische ingesteldheid bij het antwoord, ook ten aanzien
van de aangereikte leerstof of het handboek?
o Maakt de student gebruik van eigen voorbeelden bij het beantwoorden van de
vragen?
o Kennis van de achtergrondlectuur
o Blijk geven van de beoogde competenties
DRIE SUBTHEMAS:
1. Aanreiken van een brede, normatief gedragen visie op de interactie van tussen economie en
samenleving (rol van markten, ondernemingen)
2. Rol van ethiek in de organisatie, plaats van compliance en ethische bedrijfscultuur
3. Duurzaam ondernemen als bedrijfsmodel van de toekomst
Versterken van volgende competenties die cruciaal zijn voor duurzaam ondernemen
- Systeem visie: Interactie tussen elementen in een bedrijf en buiten het bedrijf met andere
stakeholders
- Lange termijn denken
3
, - Normatief denken: Onderscheid maken over wat wel en wat niet kan -> begint een grotere
rol te spelen in de interacties tussen het bedrijf en de samenleving
Vb. Slachthuizen moeten rekening houden met dierenvrienden/gaya... kan in de media komen en dan
stoppen supermarkten met samenwerking
1.2 Waarden en Normen
Terug naar het begin: acht concepten
- Waarden
- Normen
- Moraal
- Ethiek
- Wet
- Cultuur
- Religie
- Technologie
IJsberg-verhaal
Invloed van waardenverschuivingen voor ondernemingen
- Verschuivingen in verhouding met stakeholders
o Leveranciers (hfst 4)
o Consumenten (hfst 5)
o Werknemers (hfst 6)
o Investeerders (hfst 7)
o Milieu (hfst 8)
o Samenleving (hfst 9)
- Explicitering en controle van interne waarden en normen (de bedrijfsethische revolutie)
- MVO als nieuwe verhouding t.o.v. de samenleving (de duurzaamheidsrevolutie)
Interne controle mechanismen
- De missie of centrale waarden van het bedrijf
- Gedragscodes
- Sturen op basis van waarden
- Alarmbellen: ombudspersoon, klokkeluiders...
- De ‘Ethics Officer’
Quote: “If we run into any tricky problems, we now can turn to young Mitchell, here. He got an ‘A’ in
business ethics.”
Manners are of more importance than law. The law touches us but here and there and now and then.
Manners are what vex or soothe, corrupt or purify, exalt or debase, barabarize or refine us by a
constant, steady, uniform and insensible operation like that of the air we breathe in.
- Edmund Burke (Letters on a Regicide Peace 1795)
Sturen vanuit het midden van de onderneming
- In de wereld van waarden en normen is iedereen een leider, die midden in de organisatie staat
en wiens gedrag bepalend is.
- Dit gedrag zit verweven met de socio-politieke omgeving waarin je werkt en met de
organisatorische structuur die het individuele handelen stuurt.
4
