1v Samenvatting ZT3 (wondzorg): microbiologie

Samenvatting microbiologie 1V: zorgthema 3

1. Inleiding

Microbiologie: klassieke/medische microbiologie

- Klassieke microbiologie: voorkomen MO in natuur, fysiologie en voortplanting van MO
- Medische microbiologie: studie van MO die de mens ziek kunnen maken en die voor
de mens van direct belang zijn.

Indeling van MO:

- Alle wezens bestaan uit cellen
- Grofweg 2 soorten cellen:
 Eukaryote cellen
 Prokaryote cellen

Eukaryoten

- Celkern bevat erfelijk materiaal (DNA, RNA)
- Bevatten celorganellen (endoplasmatisch reticulum, mitochondriën, lysosomen, …)
- Quasi alle planten, schimmels en dieren

Prokaryoten

- Cellen die geen celkern bevatten
- Bevatten geen celorganellen
- Rigide celwand, eenvoudige celstructuur
- Bv. bacteriën

Eukaryote cellen Prokaryote cellen
Enkele micrometers Kleine afmeting
Celkern Geen celkern
Complexe celstructuur Eenvoudige celstructuur
Bevat gespecialiseerde celorganellen Geen celorganellen
DNA in celkern DNA los in cytoplasma
Eenvoudige celwand Complexe celwand


2. Bacteriën
- Meest succesvolle groep organismen op aarde  overleefden tot nu toe alles
- Waarom zoveel succes?
 Aanpassingsvermogen (adaptatievermogen)
o Nodig in functie van beschikbaarheid voedingsstoffen
o Ontwikkeling van speciale structuren: zweepharen, …
 Metabolisme – delingsvermogen
o Ze kunnen hun metabolisme volledig stilleggen
- Bacteriën bestaan uit 5 delen
 Kern
o Bacterie bevat geen ‘echte’ celkern, genetisch materiaal ligt in strengen in
het cytoplasma
o DNA is een dubbeldradig circulair gewonden streng
o Regio die het DNA bevat: nucleoïd
o Losse fragmenten DNA: plasmiden
 Cytoplasma
o 70% water
o Bevat enzymen die nodig zijn voor afbraak en opbouw
o Rijk aan ribosomen: zijn verschillend aan menselijke ribosomen, herkenning
van antibiotica

, o Bevat geen endoplasmatisch reticulum en ribosomen
 Cytoplasmamembraan
o Rond cytoplasma
o Fosfolipidendubbellaagstructuur  dubbele vetlaag + weerszijden eiwitlaag
o Geen sterolen (verstevigende functie)
o Complexe structuur
o Functies:
 Opname van voedingsstoffen uit milieu
 Ademhaling cel
 Biosynthese (opbouw)
o Hoge osmotische waarde  nood aan sterke celwand
 Celwand
o Geeft bacterie vorm en stevigheid
o Peptidoglycaan
 Lange suikerketens gekoppeld door middel van eiwitten
 Typerend voor bacteriën  doelwit voor antibiotica
 Uitwendige structuren
o Niet nodig om te overleven
o Kapsel: zorgt dat antibioticum niet in bacteriën zouden kunnen
 Bescherming tegen externe bedreigingen (menselijke immuniteit)
 Belangrijke virulentiefactor: belet fagocytose door immuunstelsel
o Flagellen
 Lange, beweeglijke zweepdraden
 Schroefbeweging zorgt voor voortbeweging
o Pili (fimbrae)
 Draadvormig, maar niet beweeglijk
 Laat vasthechting aan moleculen toe
 Virulentiefactor: beschermt tegen fagocytose, elke soort pili maakt
een ander antigeen aan
o Sporevorming
 Bij ongunstige levensomstandigheden: sporulatie  cryptobiotisch
 geen metabole activiteit
 Herstel gunstige omstandigheden: ontwaken spore tot
functionerende bacterie: germinatie
 Bacteriën kunnen overgaan tot sporen: noodzakelijk genetisch
materiaal bijhouden en nog een extra celwand
 Cryptobiotische toestand = soort winterslaap  er worden geen
metabole functies vervuld

Sporen zijn resistent aan hitte, vrieskou, straling, chemicaliën,
droogte en pH. Ze bevatten een kern (nodige elementen voor
germinatie) en integumentum (omhulsel van aantal lagen).



Classificatie van bacteriën

- Moeilijk om te classificeren want grote verscheidenheid (bouw en metabolisme)
- Worden geclassificeerd op basis van:
 Morfologische karakteristieken: vorm en gramkleurig bacterie
 Biochemische karakteristieken: zuurstofbehoefte van de bacterie


Classificatie volgens vorm:

 Kokken: bolvormig (-coccus)
 Bacillen: staafvormig

,  Vibrionen: kommavormig
 Spirillen: spiraalvormig
 Spirocheten: kurketrekkervorm




Kokken:

- De manier waarop deze cellen ten opzichte van elkaar liggen nadat ze gedeeld zijn
kan verschillen
- Monokokken:
 Bolvormige cellen die alleen liggen na deling
- Diplokokken:
 Bolvormige cellen die in duo liggen na deling
o Bv. gonokokken  veroorzaken gonorroe (SOA): neisseria gonnorrhea
- Stafylokokken:
 Liggen in groepen, lijkt op druiventrosjes
o Bv. staphylococcus aureus (MRSA)  ziekenhuisbacterie
- Streptokokken
 Liggen in ketens
o Bv. streptococcus pyogenes  vleesetende bacterie




Classificatie volgens celwand:

- Bacteriën zijn kleurloos en moeten gekleurd worden om zichtbaar gemaakt te worden