Hoofdstuk 21: Personenrecht
21.1 Begrip en soorten
Begrip
Rechtsbekwaamheid: Een persoon = elke entiteit die drager kan zijn van rechten en plichten
Soorten
Natuurlijke personen
Mens van vlees en bloed.
Elke mens heeft rechten en plichten. Hij kan goederen kopen, huwen, erven, schenken,..
Dieren:
• Geen persoonlijkheid
• Wel gevoelensvermogen en biologische noden
Gelijkheid:
• Volgens GW enkel voor Belgen: rechtsbekwaam en principieel in gelijke mate
• Vreemdeling op Belgisch grondgebied: dezelfde bescherming tenzij de wet hier uitdrukkelijk
van afwijkt
o Een vreemdeling heeft bijna dezelfde rechten als een Belg
Geen mens kan zijn rechtsbekwaamheid volledig verliezen
→ wel ontneemt de wet aan enkele mensen een beperkt aantal subjectieve rechten (bv stemrecht
buitenlanders)
Wettelijk bepaalde onbekwaamheid:
• Bepaalde opgesomde personen
• Omwille van hun functie bv doctors in geneeskunde etc
• Echtgenoot kan niet zonder toestemming belangrijke beslissingen nemen over onroerend
goed
Rechterlijk bepaalde onbekwaamheid, bv:
• Uitgesloten worden om te erven
• Ontzet worden van ouderlijk gezag
Rechtspersonen
Een abstract begrip
Bepaalde groepering van personen en/of middelen aan wie het recht de hoedanigheid van persoon
geeft. Bv. een vzw of bv, nv, vof …
➔ kunnen los van de natuurlijke personen die ze samenstellen, deelnemen aan het rechtsverkeer
Zelfde rechten en plichten als natuurlijk p
Ontstaan en beëindiging van de persoonlijkheid
Ontstaan: geboorte
Einde: dood
,Nuanceringen:
• Rechten en plichten voor de geboorte, bv:
o Ongeboren vrucht als persoon beschouwd (erfrecht, schenkingen, testamenten)
o Recht op bescherming van zijn ‘persoon’ (ingebakend door abortuswet)
• Rechten en plichten na de dood, bv:
o De wil van tijdens zijn leven kan nog gevolgen hebben na de dood (testament…)
21.2 Staat van de persoon
Begrip en verkrijging
Geheel van persoonlijke en relatiegebonden hoedanigheden van een persoon die zijn juridische
plaats in de maatschappij en familie bepalen
De rechtstoestand die je rechten en plichten bepalen
→ kan gelden tov:
• De overheid
• De familie
• Als enkeling
Verkrijging afh van:
• Rechtsfeit
• Rechtshandeling
• Gerechtelijke uitspraak
• Formele wet
Bepaalde elementen van de staat:
• Naam
• Geslacht
• Woonplaats
• Nationaliteit
• Handelingsbekwaamheid
Kenmerken van staat
Staat bepaald iemands rechtspositie → moet tegenstelbaar zijn aan iedereen
Rechtszekerheid → stabiliteit vereist van de elementen van de staat
→ kenmerken:
• Het verkrijgen, verliezen, wijzigen van de elementen van de staat
o volgens wettelijke regels
o → elementen van de staat zijn onverjaarbaar
• Onbeschikbaarheid van de staat:
o Over de staat kan men geen overeenkomsten sluiten
o Niet over te beschikken
o Wet kan uitzonderingen bepalen
• Staat is enkelvoudig:
o Voor elk element van de staat is op een bepaald moment maar 1 toestand mogelijk
,Elementen van staat
Naam
Begrip
• Het woord waarmee een p geïdentificeerd wordt
• Geeft aan tot welke familie die p behoort
• Familienaam en voornaam maken deel uit van de staat van de p
→ onverhandelbaar, wettelijk bepaald en enkelvoudig
• Kan gewijzigd worden
Soorten
Familienaam
Afstamming → niet vrij te kiezen
Ouders ku kiezen welke familienaam van de twee (of beide)
→ kinderen van dezelfde ouders moeten zelfde familienaam hebben
Voornaam
Kiezen voornaam = prerogatief van het ouderlijk gezag
Mag geweigerd worden als: verwarring mogelijk is & schade kan toebrengen
Handelsnaam
Naam van handelsbedrijvigheid
Mag vervreemd worden
Naamsverandering en naamsverbetering
Naamsverandering familienaam:
• Aanvragen bij verzoekschrift aan minister van justitie
• Toestaan bij koninklijk besluit → in Belgisch Staatsblad
• Niet toegestaan: beroep bij familierechtbank mogelijk
• 140 euro
• Gunst (geen recht)
Verandering van voornaam:
• Aanvragen bij ambtenaar van burg stand van gemeente waar je bent ingeschreven
• Weigert: verhaalsmogelijkheid bij familierechtbank
• Prijs afh van gemeente
, Naamverbetering:
• Materiële vergissing
• Recht op correcte schrijfwijze van je naam
• Aanvragen:
o Via administratieve weg via ambtenaar burg stand die de vergissing heeft vastgesteld
o Gerechtelijke weg: verzoekschrift aan familierechtbank
o Verjaringstermijn van 1 generatie
Woonplaats
Begrip
Hoofdverblijfplaats
De p wordt er geacht te verblijven en bereikbaar te zijn voor het uitoefenen van zijn rechten en
nakoming van zijn plichten.
Materieel & intentioneel element
Inschrijving in bevolkingsregister: vermoeden van woonplaats
Kenmerken
Keuze woonplaats = vrij
→ minimale bestendigheid is vereist om nodige rechtszekerheid te hebben
Bepalen van woonplaats: op grond van de feitelijke toestand
Onderscheiden: woonplaats van het Burgerlijk WB
Woonplaats volgens gerechtelijk recht (woonplaats op formele basis)
Bereikbaar voor rechtsverkeer: woonplaats hebben (maar 1 toegestaan)
Meerdere verblijfplaatsen wel mogelijk
Belang
Woonplaats: belangrijk voor rechten & plichten te bepalen
Bv: woonplaats van overledene = plaats waar nalatenschap openvalt
Woonplaats volgens gerechtelijk recht = de plaats waar de p in de bevolkingsregister is ingeschreven
→ bepaalt de geldigheid van betekeningen en afgifte van akten van rechtspleging
21.1 Begrip en soorten
Begrip
Rechtsbekwaamheid: Een persoon = elke entiteit die drager kan zijn van rechten en plichten
Soorten
Natuurlijke personen
Mens van vlees en bloed.
Elke mens heeft rechten en plichten. Hij kan goederen kopen, huwen, erven, schenken,..
Dieren:
• Geen persoonlijkheid
• Wel gevoelensvermogen en biologische noden
Gelijkheid:
• Volgens GW enkel voor Belgen: rechtsbekwaam en principieel in gelijke mate
• Vreemdeling op Belgisch grondgebied: dezelfde bescherming tenzij de wet hier uitdrukkelijk
van afwijkt
o Een vreemdeling heeft bijna dezelfde rechten als een Belg
Geen mens kan zijn rechtsbekwaamheid volledig verliezen
→ wel ontneemt de wet aan enkele mensen een beperkt aantal subjectieve rechten (bv stemrecht
buitenlanders)
Wettelijk bepaalde onbekwaamheid:
• Bepaalde opgesomde personen
• Omwille van hun functie bv doctors in geneeskunde etc
• Echtgenoot kan niet zonder toestemming belangrijke beslissingen nemen over onroerend
goed
Rechterlijk bepaalde onbekwaamheid, bv:
• Uitgesloten worden om te erven
• Ontzet worden van ouderlijk gezag
Rechtspersonen
Een abstract begrip
Bepaalde groepering van personen en/of middelen aan wie het recht de hoedanigheid van persoon
geeft. Bv. een vzw of bv, nv, vof …
➔ kunnen los van de natuurlijke personen die ze samenstellen, deelnemen aan het rechtsverkeer
Zelfde rechten en plichten als natuurlijk p
Ontstaan en beëindiging van de persoonlijkheid
Ontstaan: geboorte
Einde: dood
,Nuanceringen:
• Rechten en plichten voor de geboorte, bv:
o Ongeboren vrucht als persoon beschouwd (erfrecht, schenkingen, testamenten)
o Recht op bescherming van zijn ‘persoon’ (ingebakend door abortuswet)
• Rechten en plichten na de dood, bv:
o De wil van tijdens zijn leven kan nog gevolgen hebben na de dood (testament…)
21.2 Staat van de persoon
Begrip en verkrijging
Geheel van persoonlijke en relatiegebonden hoedanigheden van een persoon die zijn juridische
plaats in de maatschappij en familie bepalen
De rechtstoestand die je rechten en plichten bepalen
→ kan gelden tov:
• De overheid
• De familie
• Als enkeling
Verkrijging afh van:
• Rechtsfeit
• Rechtshandeling
• Gerechtelijke uitspraak
• Formele wet
Bepaalde elementen van de staat:
• Naam
• Geslacht
• Woonplaats
• Nationaliteit
• Handelingsbekwaamheid
Kenmerken van staat
Staat bepaald iemands rechtspositie → moet tegenstelbaar zijn aan iedereen
Rechtszekerheid → stabiliteit vereist van de elementen van de staat
→ kenmerken:
• Het verkrijgen, verliezen, wijzigen van de elementen van de staat
o volgens wettelijke regels
o → elementen van de staat zijn onverjaarbaar
• Onbeschikbaarheid van de staat:
o Over de staat kan men geen overeenkomsten sluiten
o Niet over te beschikken
o Wet kan uitzonderingen bepalen
• Staat is enkelvoudig:
o Voor elk element van de staat is op een bepaald moment maar 1 toestand mogelijk
,Elementen van staat
Naam
Begrip
• Het woord waarmee een p geïdentificeerd wordt
• Geeft aan tot welke familie die p behoort
• Familienaam en voornaam maken deel uit van de staat van de p
→ onverhandelbaar, wettelijk bepaald en enkelvoudig
• Kan gewijzigd worden
Soorten
Familienaam
Afstamming → niet vrij te kiezen
Ouders ku kiezen welke familienaam van de twee (of beide)
→ kinderen van dezelfde ouders moeten zelfde familienaam hebben
Voornaam
Kiezen voornaam = prerogatief van het ouderlijk gezag
Mag geweigerd worden als: verwarring mogelijk is & schade kan toebrengen
Handelsnaam
Naam van handelsbedrijvigheid
Mag vervreemd worden
Naamsverandering en naamsverbetering
Naamsverandering familienaam:
• Aanvragen bij verzoekschrift aan minister van justitie
• Toestaan bij koninklijk besluit → in Belgisch Staatsblad
• Niet toegestaan: beroep bij familierechtbank mogelijk
• 140 euro
• Gunst (geen recht)
Verandering van voornaam:
• Aanvragen bij ambtenaar van burg stand van gemeente waar je bent ingeschreven
• Weigert: verhaalsmogelijkheid bij familierechtbank
• Prijs afh van gemeente
, Naamverbetering:
• Materiële vergissing
• Recht op correcte schrijfwijze van je naam
• Aanvragen:
o Via administratieve weg via ambtenaar burg stand die de vergissing heeft vastgesteld
o Gerechtelijke weg: verzoekschrift aan familierechtbank
o Verjaringstermijn van 1 generatie
Woonplaats
Begrip
Hoofdverblijfplaats
De p wordt er geacht te verblijven en bereikbaar te zijn voor het uitoefenen van zijn rechten en
nakoming van zijn plichten.
Materieel & intentioneel element
Inschrijving in bevolkingsregister: vermoeden van woonplaats
Kenmerken
Keuze woonplaats = vrij
→ minimale bestendigheid is vereist om nodige rechtszekerheid te hebben
Bepalen van woonplaats: op grond van de feitelijke toestand
Onderscheiden: woonplaats van het Burgerlijk WB
Woonplaats volgens gerechtelijk recht (woonplaats op formele basis)
Bereikbaar voor rechtsverkeer: woonplaats hebben (maar 1 toegestaan)
Meerdere verblijfplaatsen wel mogelijk
Belang
Woonplaats: belangrijk voor rechten & plichten te bepalen
Bv: woonplaats van overledene = plaats waar nalatenschap openvalt
Woonplaats volgens gerechtelijk recht = de plaats waar de p in de bevolkingsregister is ingeschreven
→ bepaalt de geldigheid van betekeningen en afgifte van akten van rechtspleging
