Hoofdstuk 7: Goederenrecht: Inleiding
Boek 3 in BW
Goederenrecht: de regels die betrekking hebben op de goederen die ter beschikking staan van de
persoon.
Patrimoniale/vermogensrechten: rechten die een geldelijke waarde hebben en die kunnen worden
verhandeld.
Vermogensrechten
Zakelijke rechten Vorderingsrechten
Intellectuele rechten (zie verbintenissenrecht)
(buiten beschouwing)
Hoofdstuk 8: Goederen: Soorten en belang
8.1 Begrip en soorten van goederen
Definitie goederen: Goederen in de ruimste zin zijn alle voorwerpen die vatbaar zijn voor toe-
eigening, met inbegrip van vermogensrechten.
Goederen: rechtsobjecten → handelingen op uitvoeren
Drie categorieën goederen:
1. Voorwerpen
2. Dieren
3. Personen
a. Rechtspersonen
b. Natuurlijke personen
Twee betekenissen goederen:
1. Materiële/lichamelijke goederen: alle voorwerpen die we kunnen bezitten
2. Onlichamelijke goederen: rechten
8.2 Roerende en onroerende goederen
Alle goederen zijn roerend OF onroerend, nooit beide tegelijk, nooit geen van beide.
Onroerende goederen
Onroerende goederen: niet verplaatsbaar, niet bestemd om verplaatst te worden
4 soorten:
1. Uit hun aard
2. Door incorporatie
3. Door bestemming
4. Door het voorwerp waarop zij betrekking hebben
,Onroerende goederen uit hun aard en door incorporatie
De boven- en ondergrond
Bouwwerken en beplantingen:
1. Gehecht in/aan de grond
2. Zaken die deel uitmaken van het erf
Incorporatie: doordat roerende goederen in de onroerende goederen geïncorporeerd worden,
worden ze zelf ook onroerend
Onroerende goederen door bestemming
Accessoria van een onroerend goed zijn onroerend door bestemming
Een goed is een accessorium van een ander goed indien:
• Het hieraan duurzaam verbonden/bevestigd is
• Het ten dienste staat van de uitbating of van de bewaring van het hoofdgoed
Goederen die uit hun aard roerend zijn maar die door een esthetische/economische band met een
onroerend goed, zelf ook onroerend en dus niet verplaatsbaar worden.
Voorwaarden:
• Subjectieve:
o Dezelfde eigenaar
• Objectieve:
o Tussen goederen moet bindteken zijn (economisch of materieel)
o Goederen moeten lichamelijk zijn
• Extra: onroerendmaking kan verantwoord worden door esthetische eenheid
Onroerende goederen door het voorwerp waarop zij betrekking hebben
De rechten en de schuldvorderingen die betrekking hebben op een onroerend goed
Bv het recht op aflevering van een onroerend goed = een onroerend recht
Roerende goederen
= alle goederen die niet onroerend zijn en dus die verplaatsbaar zijn
Roerende rechten = de zakelijke rechten op roerende goederen + de schuldvorderingsrechten
Bijzondere categorie: de vervroegd roerende goederen
Bv: wortelvaste vruchten worden verkocht terwijl ze nog in de grond zitten → partijen
beschouwen vruchten al als roerend goed.
Gevolg:
Alle gevolgen die van toepassing zijn op roerende goederen gaan van kracht.
Belang van het onderscheid tussen roerende en onroerende goederen
Van belang in het burgerlijk, het fiscaal en het gerechtelijk recht
,Onroerende publiciteit
Overheid moet weten bij wie ze belastingen kan opeisen
→ register bijgehouden bij de algemene administratie van de patrimoniumdocumentatie
8.3 Gebruiks- en verbruiksgoederen
Gebruiksgoederen: meer dan eens gebruiken voordat ze verdwijnen. Gaan enkel teniet door slijtage,
defect of externe oorzaak.
Verbruiksgoederen: verdwijnen bij eerste gebruik. Bv geld, eten,…
Lening van verbruiksgoederen: lener wordt eigenaar, bij verlies van het goed moet lener de waarde
van het geleende voorwerp teruggeven.
8.4 Lichamelijke en onlichamelijke goederen
Lichamelijke goederen: kunnen zintuiglijk worden waargenomen en moet gemeten kunnen worden
op één bepaald moment.
Onlichamelijke goederen: niet waarneembaar
8.5 Publieke en private goederen
Publieke goederen:
• behoren toe aan publiekrechtelijke rechtspersonen
• gebruikt in het algemeen belang
• onderscheid tussen:
o publieke goederen die voor het openbaar domein zijn bestemd
▪ voor het gebruik van allen bestemd
▪ door de wet opgenomen in het openbaar domein
▪ privatief gebruik toestaan: bv terrasjes op voetpad
o publieke goederen die tot privaat domein behoren
▪ niet bestemd voor gebruik van allen
▪ bv paleis,…
Hoofdstuk 9: Goederenrecht: Zakelijke rechten
9.1 Begrip, kenmerken en soorten
Rechtstreekse zeggenschap: schept directe band tussen houder van het recht en het voorwerp.
Absolute werking: iedereen moet het zakelijk recht eerbieden
Volgrecht: het recht volgt het voorwerp
Recht van voorrang: in geval van insolvabiliteit blijft dit zonder gevolg voor de houder van het zakelijk
recht
Anterioriteitsbeginsel: indien meerdere personen een zakelijk recht hebben op dezelfde zaak, geldt:
wie eerst het zakelijk recht had, zal het eerst kunnen uitoefenen.
Specialiteitsbeginsel: de rechten kunnen enkel betrekking hebben op geïndividualiseerde goederen
Zakelijke rechten zijn limitatief: je kan er geen nieuwe bijmaken
, De zakelijke rechten:
• het eigendomsrecht
• de mede-eigendom
• de zakelijke gebruiksrechten
o de erfdienstbaarheden
o het recht van vruchtgebruik
o erfpacht
o opstal
• de zakelijke zekerheden
o de bijzondere voorrechten
o het pand
o de hypotheek
o het retentierecht
zakelijke subrogatie/indeplaatsstelling: het voorwerp waarop het zakelijke recht slaat wordt
vervangen door een ander goed van gelijke waarde dat in de plaats komt van het verloren gegane
voorwerp.
9.2 Verkrijgingswijzen van zakelijke rechten
2 grote groepen: afgeleide eigendomsverkrijging en oorspronkelijke eigendomsverkrijging
Afgeleide eigendomsverkrijging
Verkrijg het recht van een rechtsvoorganger
Het recht van de nieuwe titularis is afgeleid van dat van de vroegere titularis
Ontstaan:
• via overeenkomst
• door eenzijdige overheidsingrijpen
• andere eenzijdige rechtshandelingen
• rechtsfeiten
• openbare verkoop
Oorspronkelijke eigendomsverkrijging
Geen rechtsvoorganger van wie men de rechten krijgt:
• nog geen vorige eigenaar
• vorige eigenaar wil zijn eigendomsrecht niet meer uitoefenen
• het recht wil niet dat de vorige eigenaar zijn rechten nog zou uitoefenen omwille van
rechtszekerheid
Oorspronkelijke eigendomsverwerving
Toe-eigening
Men neemt het voorwerp dat voor toe-eigening vatbaar is (geen eigenaar) in bezit en gedraagt zich
als de meester ervan.
Boek 3 in BW
Goederenrecht: de regels die betrekking hebben op de goederen die ter beschikking staan van de
persoon.
Patrimoniale/vermogensrechten: rechten die een geldelijke waarde hebben en die kunnen worden
verhandeld.
Vermogensrechten
Zakelijke rechten Vorderingsrechten
Intellectuele rechten (zie verbintenissenrecht)
(buiten beschouwing)
Hoofdstuk 8: Goederen: Soorten en belang
8.1 Begrip en soorten van goederen
Definitie goederen: Goederen in de ruimste zin zijn alle voorwerpen die vatbaar zijn voor toe-
eigening, met inbegrip van vermogensrechten.
Goederen: rechtsobjecten → handelingen op uitvoeren
Drie categorieën goederen:
1. Voorwerpen
2. Dieren
3. Personen
a. Rechtspersonen
b. Natuurlijke personen
Twee betekenissen goederen:
1. Materiële/lichamelijke goederen: alle voorwerpen die we kunnen bezitten
2. Onlichamelijke goederen: rechten
8.2 Roerende en onroerende goederen
Alle goederen zijn roerend OF onroerend, nooit beide tegelijk, nooit geen van beide.
Onroerende goederen
Onroerende goederen: niet verplaatsbaar, niet bestemd om verplaatst te worden
4 soorten:
1. Uit hun aard
2. Door incorporatie
3. Door bestemming
4. Door het voorwerp waarop zij betrekking hebben
,Onroerende goederen uit hun aard en door incorporatie
De boven- en ondergrond
Bouwwerken en beplantingen:
1. Gehecht in/aan de grond
2. Zaken die deel uitmaken van het erf
Incorporatie: doordat roerende goederen in de onroerende goederen geïncorporeerd worden,
worden ze zelf ook onroerend
Onroerende goederen door bestemming
Accessoria van een onroerend goed zijn onroerend door bestemming
Een goed is een accessorium van een ander goed indien:
• Het hieraan duurzaam verbonden/bevestigd is
• Het ten dienste staat van de uitbating of van de bewaring van het hoofdgoed
Goederen die uit hun aard roerend zijn maar die door een esthetische/economische band met een
onroerend goed, zelf ook onroerend en dus niet verplaatsbaar worden.
Voorwaarden:
• Subjectieve:
o Dezelfde eigenaar
• Objectieve:
o Tussen goederen moet bindteken zijn (economisch of materieel)
o Goederen moeten lichamelijk zijn
• Extra: onroerendmaking kan verantwoord worden door esthetische eenheid
Onroerende goederen door het voorwerp waarop zij betrekking hebben
De rechten en de schuldvorderingen die betrekking hebben op een onroerend goed
Bv het recht op aflevering van een onroerend goed = een onroerend recht
Roerende goederen
= alle goederen die niet onroerend zijn en dus die verplaatsbaar zijn
Roerende rechten = de zakelijke rechten op roerende goederen + de schuldvorderingsrechten
Bijzondere categorie: de vervroegd roerende goederen
Bv: wortelvaste vruchten worden verkocht terwijl ze nog in de grond zitten → partijen
beschouwen vruchten al als roerend goed.
Gevolg:
Alle gevolgen die van toepassing zijn op roerende goederen gaan van kracht.
Belang van het onderscheid tussen roerende en onroerende goederen
Van belang in het burgerlijk, het fiscaal en het gerechtelijk recht
,Onroerende publiciteit
Overheid moet weten bij wie ze belastingen kan opeisen
→ register bijgehouden bij de algemene administratie van de patrimoniumdocumentatie
8.3 Gebruiks- en verbruiksgoederen
Gebruiksgoederen: meer dan eens gebruiken voordat ze verdwijnen. Gaan enkel teniet door slijtage,
defect of externe oorzaak.
Verbruiksgoederen: verdwijnen bij eerste gebruik. Bv geld, eten,…
Lening van verbruiksgoederen: lener wordt eigenaar, bij verlies van het goed moet lener de waarde
van het geleende voorwerp teruggeven.
8.4 Lichamelijke en onlichamelijke goederen
Lichamelijke goederen: kunnen zintuiglijk worden waargenomen en moet gemeten kunnen worden
op één bepaald moment.
Onlichamelijke goederen: niet waarneembaar
8.5 Publieke en private goederen
Publieke goederen:
• behoren toe aan publiekrechtelijke rechtspersonen
• gebruikt in het algemeen belang
• onderscheid tussen:
o publieke goederen die voor het openbaar domein zijn bestemd
▪ voor het gebruik van allen bestemd
▪ door de wet opgenomen in het openbaar domein
▪ privatief gebruik toestaan: bv terrasjes op voetpad
o publieke goederen die tot privaat domein behoren
▪ niet bestemd voor gebruik van allen
▪ bv paleis,…
Hoofdstuk 9: Goederenrecht: Zakelijke rechten
9.1 Begrip, kenmerken en soorten
Rechtstreekse zeggenschap: schept directe band tussen houder van het recht en het voorwerp.
Absolute werking: iedereen moet het zakelijk recht eerbieden
Volgrecht: het recht volgt het voorwerp
Recht van voorrang: in geval van insolvabiliteit blijft dit zonder gevolg voor de houder van het zakelijk
recht
Anterioriteitsbeginsel: indien meerdere personen een zakelijk recht hebben op dezelfde zaak, geldt:
wie eerst het zakelijk recht had, zal het eerst kunnen uitoefenen.
Specialiteitsbeginsel: de rechten kunnen enkel betrekking hebben op geïndividualiseerde goederen
Zakelijke rechten zijn limitatief: je kan er geen nieuwe bijmaken
, De zakelijke rechten:
• het eigendomsrecht
• de mede-eigendom
• de zakelijke gebruiksrechten
o de erfdienstbaarheden
o het recht van vruchtgebruik
o erfpacht
o opstal
• de zakelijke zekerheden
o de bijzondere voorrechten
o het pand
o de hypotheek
o het retentierecht
zakelijke subrogatie/indeplaatsstelling: het voorwerp waarop het zakelijke recht slaat wordt
vervangen door een ander goed van gelijke waarde dat in de plaats komt van het verloren gegane
voorwerp.
9.2 Verkrijgingswijzen van zakelijke rechten
2 grote groepen: afgeleide eigendomsverkrijging en oorspronkelijke eigendomsverkrijging
Afgeleide eigendomsverkrijging
Verkrijg het recht van een rechtsvoorganger
Het recht van de nieuwe titularis is afgeleid van dat van de vroegere titularis
Ontstaan:
• via overeenkomst
• door eenzijdige overheidsingrijpen
• andere eenzijdige rechtshandelingen
• rechtsfeiten
• openbare verkoop
Oorspronkelijke eigendomsverkrijging
Geen rechtsvoorganger van wie men de rechten krijgt:
• nog geen vorige eigenaar
• vorige eigenaar wil zijn eigendomsrecht niet meer uitoefenen
• het recht wil niet dat de vorige eigenaar zijn rechten nog zou uitoefenen omwille van
rechtszekerheid
Oorspronkelijke eigendomsverwerving
Toe-eigening
Men neemt het voorwerp dat voor toe-eigening vatbaar is (geen eigenaar) in bezit en gedraagt zich
als de meester ervan.
