Periode 1: 2022-2023
SAMENVATTING
KLC: KRACHTIG
DIFFERENTIËRE
N EN
EVALUEREN
Manon Devue
Leerkracht lager onderwijs
, Deel 1: Differentiëren
Actualiteit
Zeker artikels (actua) doornemen voor het examen mogelijks een examenvraag
Zonder stevige leerkracht geen differentiatie en geen evaluatie
Het leerstofjaarklassensysteem en andere kaders
Het leerstofjaarklassensysteem
Leerstof staat centraal – wordt gekoppeld aan een bepaalde leeftijd
o Dient ook gekend te worden na dat ene jaar
Geselecteerd in functie van het ‘gemiddelde kind’
o Leerstof dient voor alle leerlingen (ook de niet gemiddelde) doorgewerkt te zijn en
dit meestal op eenzelfde wijze voor elk kind
Lesgeven aan het gemiddelde kind
Het gemiddelde kind bestaat niet (bv. kind en gezin – gewicht & lengte)
1
, Elk kind heeft andere kwaliteiten en talenten etc. – je kan dus geen les maken op basis van
het gemiddelde kind
Elk jaar is nog altijd anders, elke klasgroep is anders, elk kind is anders – je moet opzoek gaan
naar een manier om het aan te passen aan de klasgroep
Positieve zaken van het LSJKS
Eenvoudige structuur – helder en duidelijk, ook voor buitenstaanders, makkelijk te plannen
o Geen sociale discriminatie door bv. achtergrond – gelijkheid van onderwijskansen is
dus mogelijk
Sociale vaardigheden in een beschermde omgeving. Jaarklas = leerlingen kennen elkaar echt,
en worden sociaal vaardiger omdat ze samen leren leven en werken
Goede basis om te individualiseren. Dergelijke organisatie zorgt ervoor dat verschillende
initiatieven om het onderwijs te individualiseren makkelijk in te voegen zijn
Negatieve zaken van het LSJKS
LSJKS zet een (prestatie)druk op zowel de leerlingen als op de leerkrachten. Leerlingen
moeten op een bepaald tijdstip bewijzen dat ze de leerstof beheersen. Iedereen krijgt
hiervoor dezelfde tijd en middelen ter beschikking. De leerkrachten moeten de leerstof tegen
dat tijdstip ‘gezien’ hebben.
o Gevolgen: achterblijvers, zittenblijvers, drop-outs…
Het LSJKS groepeert de leerlingen per leeftijd, differentieert dus eigenlijk naar leeftijd. Er
wordt immers gewerkt met homogene jaarklassen. Toch is er een grote nood aan het meer
inspelen op de verschillen tussen leerlingen. En binnen het LSJKS is het moeilijk(er) om
rekening te houden met de inter- en intra-individuele verschillen tussen leerlingen .
Iedereen heeft een andere beginsituatie en andere capaciteiten. Als de zone van de naaste
ontwikkeling zo ver afzit van de opdracht haken leerlingen af (cartoon dieren – ppt)
Individualiseren door differentiatie
Tegenover het LSJKS staat, zoals gezegd, een eis die alle vernieuwingspogingen en aanbevelingen tot
verbetering van het onderwijsresultaat van reeds tientallen jaren terug gemeen hebben
individualisering van het onderwijs
Kinderen verschillen van elkaar – dit mag ook
Begin-en eindpunt, leertraject verschilt van elkaar
Niet alle leerlingen kunnen op hetzelfde ogenblik, op dezelfde leeftijd, in dezelfde manier, en
op dezelfde manier hetzelfde (verschillen op alle vlakken)
School en leerkracht worden uitgedaagd om rekening te houden met de verschillen
Differentiëren is heel moeilijk, want je moet eigenlijk iedereen alles kunnen geven om iedereen te
kunnen helpen, maar je hebt maar 2 handen en je kan niet alles geven aan iedereen, je moet dus
zoeken naar de balans. De leerkracht doet ertoe! Niet alles werkt en niets werkt altijd. Door te
differentiëren geven we elke leerling het zijne.
2
, “Differentiëren is het bewust en gericht nemen van maatregelen waarbij de leerkracht rekening
houdt met de verschillen tussen leerlingen.”
Alle verschillende factoren worden beïnvloed door de verschillende relaties waarin de
leerling leeft, zoals de relatie lkr-lln, lln-lln, school-thuis…
o Verschillen = bv. leeftijd, geslacht, begaafdheid, emotionele beleving, motivatie…
Individualiseren doen we door te differentiëren. Bij gedifferentieerd onderwijs wordt
ingespeeld op alle verschillen, niet alleen de cognitieve/intellectuele
Werken met die verschillen en inspelen op de groeimogelijkheden van de leerlingen doet
leerkansen ontstaan
Differentiatie op zich is een basishouding, vervat in het denken van de leerkracht
Voorbeelden van differentiatie:
Miniklas, sterken apart, eigen tempo, extra oefeningen (uitdagend), co-teaching, ander
materiaal/leermiddelen, driesporen, mini-juf/meester, pre-teaching, begeleid zelfstandig werken, pi-
klas/kangoeroeklas, lessen – leefwereld, individuele feedback, groepstaak, contractwerk,
basis/uitbreiding, hulpmiddelen
Kaders om mee aan de slag te gaan
Leerkracht = op zoek naar concrete mogelijkheden om een kind op maat te benaderen
Ervoor zorgen dat elk kind kan groeien, kan bijleren en uiteindelijk ook de
leerplandoelstellingen (en eindtermen) haalt
Het BKD-Leer-Kracht-Model (Struyven)
3
SAMENVATTING
KLC: KRACHTIG
DIFFERENTIËRE
N EN
EVALUEREN
Manon Devue
Leerkracht lager onderwijs
, Deel 1: Differentiëren
Actualiteit
Zeker artikels (actua) doornemen voor het examen mogelijks een examenvraag
Zonder stevige leerkracht geen differentiatie en geen evaluatie
Het leerstofjaarklassensysteem en andere kaders
Het leerstofjaarklassensysteem
Leerstof staat centraal – wordt gekoppeld aan een bepaalde leeftijd
o Dient ook gekend te worden na dat ene jaar
Geselecteerd in functie van het ‘gemiddelde kind’
o Leerstof dient voor alle leerlingen (ook de niet gemiddelde) doorgewerkt te zijn en
dit meestal op eenzelfde wijze voor elk kind
Lesgeven aan het gemiddelde kind
Het gemiddelde kind bestaat niet (bv. kind en gezin – gewicht & lengte)
1
, Elk kind heeft andere kwaliteiten en talenten etc. – je kan dus geen les maken op basis van
het gemiddelde kind
Elk jaar is nog altijd anders, elke klasgroep is anders, elk kind is anders – je moet opzoek gaan
naar een manier om het aan te passen aan de klasgroep
Positieve zaken van het LSJKS
Eenvoudige structuur – helder en duidelijk, ook voor buitenstaanders, makkelijk te plannen
o Geen sociale discriminatie door bv. achtergrond – gelijkheid van onderwijskansen is
dus mogelijk
Sociale vaardigheden in een beschermde omgeving. Jaarklas = leerlingen kennen elkaar echt,
en worden sociaal vaardiger omdat ze samen leren leven en werken
Goede basis om te individualiseren. Dergelijke organisatie zorgt ervoor dat verschillende
initiatieven om het onderwijs te individualiseren makkelijk in te voegen zijn
Negatieve zaken van het LSJKS
LSJKS zet een (prestatie)druk op zowel de leerlingen als op de leerkrachten. Leerlingen
moeten op een bepaald tijdstip bewijzen dat ze de leerstof beheersen. Iedereen krijgt
hiervoor dezelfde tijd en middelen ter beschikking. De leerkrachten moeten de leerstof tegen
dat tijdstip ‘gezien’ hebben.
o Gevolgen: achterblijvers, zittenblijvers, drop-outs…
Het LSJKS groepeert de leerlingen per leeftijd, differentieert dus eigenlijk naar leeftijd. Er
wordt immers gewerkt met homogene jaarklassen. Toch is er een grote nood aan het meer
inspelen op de verschillen tussen leerlingen. En binnen het LSJKS is het moeilijk(er) om
rekening te houden met de inter- en intra-individuele verschillen tussen leerlingen .
Iedereen heeft een andere beginsituatie en andere capaciteiten. Als de zone van de naaste
ontwikkeling zo ver afzit van de opdracht haken leerlingen af (cartoon dieren – ppt)
Individualiseren door differentiatie
Tegenover het LSJKS staat, zoals gezegd, een eis die alle vernieuwingspogingen en aanbevelingen tot
verbetering van het onderwijsresultaat van reeds tientallen jaren terug gemeen hebben
individualisering van het onderwijs
Kinderen verschillen van elkaar – dit mag ook
Begin-en eindpunt, leertraject verschilt van elkaar
Niet alle leerlingen kunnen op hetzelfde ogenblik, op dezelfde leeftijd, in dezelfde manier, en
op dezelfde manier hetzelfde (verschillen op alle vlakken)
School en leerkracht worden uitgedaagd om rekening te houden met de verschillen
Differentiëren is heel moeilijk, want je moet eigenlijk iedereen alles kunnen geven om iedereen te
kunnen helpen, maar je hebt maar 2 handen en je kan niet alles geven aan iedereen, je moet dus
zoeken naar de balans. De leerkracht doet ertoe! Niet alles werkt en niets werkt altijd. Door te
differentiëren geven we elke leerling het zijne.
2
, “Differentiëren is het bewust en gericht nemen van maatregelen waarbij de leerkracht rekening
houdt met de verschillen tussen leerlingen.”
Alle verschillende factoren worden beïnvloed door de verschillende relaties waarin de
leerling leeft, zoals de relatie lkr-lln, lln-lln, school-thuis…
o Verschillen = bv. leeftijd, geslacht, begaafdheid, emotionele beleving, motivatie…
Individualiseren doen we door te differentiëren. Bij gedifferentieerd onderwijs wordt
ingespeeld op alle verschillen, niet alleen de cognitieve/intellectuele
Werken met die verschillen en inspelen op de groeimogelijkheden van de leerlingen doet
leerkansen ontstaan
Differentiatie op zich is een basishouding, vervat in het denken van de leerkracht
Voorbeelden van differentiatie:
Miniklas, sterken apart, eigen tempo, extra oefeningen (uitdagend), co-teaching, ander
materiaal/leermiddelen, driesporen, mini-juf/meester, pre-teaching, begeleid zelfstandig werken, pi-
klas/kangoeroeklas, lessen – leefwereld, individuele feedback, groepstaak, contractwerk,
basis/uitbreiding, hulpmiddelen
Kaders om mee aan de slag te gaan
Leerkracht = op zoek naar concrete mogelijkheden om een kind op maat te benaderen
Ervoor zorgen dat elk kind kan groeien, kan bijleren en uiteindelijk ook de
leerplandoelstellingen (en eindtermen) haalt
Het BKD-Leer-Kracht-Model (Struyven)
3
