1
Laura Veraghtert
, Staatrecht in kort bestek
Deel 1: Algemene beginselen van het Belgisch publiekrecht
Hoofdstuk I: De Grondwet: basis van het Belgisch publiekrecht
Privaatrecht = deel van het recht dat bepaalt op welke wijze particulieren zich
tegenover elkaar verhouden.
Bv. Burgerlijk recht, Gerechtelijk recht ...
Publiekrecht = deel van het recht dat bepaalt hoe de overheid functioneert en ook de
relatie vastlegt tussen overheid en burger.
Bv. Grondwet, administratief recht ...
De Grondwet (° 1831) is het geheel van fundamentele rechtsregels die:
1. De werking en de organisatie van de instellingen bepalen
Vb. Parlement, regering, rechtbanken...
2. Verhouding bepalen tussen de instellingen en de burgers
3. Verhouding bepalen tussen de instellingen onderling
→ Wijziging kan enkel door middel van naleving van (strenge) specifieke
procedureregels!
2
Laura Veraghtert
,Hoofdstuk II: Kenmerken van de Belgische Staat
• Kenmerken van ons staatsbestel:
o Scheiding der machten:
Vb. Wetgevende-, Uitvoerende- en Rechterlijke macht
o Monarchie:
Koning is staatshoofd, beperkte persoonlijke macht
o Representatieve en parlementaire democratie:
- Representatieve democratie: via verkiezingen van parlementsleden
- Parlementaire democratie: regering is niet verkozen, controle door het
verkozen parlement
o Rechtsstaat
- Gezagsdragers dienen het recht te respecteren
- Beslissingen worden genomen door meerderheid
- Rechten en vrijheden respecteren
- Geschillen via de (onafhankelijke) rechtbank
Europese Commissie daagt Polen voor de rechter wegens schending van
rechtsstaat
De Europese Commissie klaagt Polen aan bij Europese Hof van Justitie vanwege de
gedwongen pensionering van opperrechters. De Commissie ziet dit als een bedreiging
van de onafhankelijkheid van de rechtspraak en wil dat het Hof de rechts-
nationalistische regering in Warschau tot de orde roept.
Scheiding der machten:
Macht Instelling Bevoegdheid
Wetgevende macht Parlement, koning - Maken van wetten
- Controleren van de
uitvoerende macht
Uitvoerende macht Koning, regering - Leidt het land
- Voert de wetten uit
Rechterlijke macht Hoven, rechtbanken - Uitspraak doen over
geschillen
3
Laura Veraghtert
, Hoofdstuk III: Belangrijke evoluties
België heeft taalgebieden:
▪ Nederlandse taalgebied
▪ Franse taalgebied
▪ Duitse taalgebied
▪ Tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad
Er is een vrijheid van taalgebruik voor elke burger: elke burger is vrij te kiezen welke
taal hij spreekt, en dat de wet geen verplichting kan opleggen om een bepaalde taal te
spreken.
→ Overheidsinstellingen, rechtbanken, relaties tussen werkgever en werknemer
en het onderwijs hebben een opgelegd taalgebruik.
Faciliteitengemeenten: Daar moeten berichten, mededelingen en formulieren in het
Nederlands en het Frans worden opgesteld. De faciliteitengemeenten zijn verplicht met
de burger te communiceren in de taal die zij kiezen.
→ ‘Faciliteit’ geldt alleen ten voordele van een persoon en niet van toepassingen
op de overheidsinstanties.
De erkenning van vier taalgebieden betekent dat de overheden de taal moeten
gebruiken van het taalgebied waarin ze gelegen zijn (het territorialiteitsbeginsel). Voor
de faciliteitengemeenten is er een afwijkende regeling om tegemoet te komen aan de
anderstalige inwoners. Deze faciliteiten gelden alleen voor de burger en niet voor het
bestuur.
België is geleidelijk aan geëvolueerd van een ‘eenheidsstaat’ naar een ‘federale staat’.
In een eenheidsstaat is er maar één centrale overheid.
“België is een federale Staat, samengesteld uit de gemeenschappen en de
gewesten.”
4
Laura Veraghtert
Laura Veraghtert
, Staatrecht in kort bestek
Deel 1: Algemene beginselen van het Belgisch publiekrecht
Hoofdstuk I: De Grondwet: basis van het Belgisch publiekrecht
Privaatrecht = deel van het recht dat bepaalt op welke wijze particulieren zich
tegenover elkaar verhouden.
Bv. Burgerlijk recht, Gerechtelijk recht ...
Publiekrecht = deel van het recht dat bepaalt hoe de overheid functioneert en ook de
relatie vastlegt tussen overheid en burger.
Bv. Grondwet, administratief recht ...
De Grondwet (° 1831) is het geheel van fundamentele rechtsregels die:
1. De werking en de organisatie van de instellingen bepalen
Vb. Parlement, regering, rechtbanken...
2. Verhouding bepalen tussen de instellingen en de burgers
3. Verhouding bepalen tussen de instellingen onderling
→ Wijziging kan enkel door middel van naleving van (strenge) specifieke
procedureregels!
2
Laura Veraghtert
,Hoofdstuk II: Kenmerken van de Belgische Staat
• Kenmerken van ons staatsbestel:
o Scheiding der machten:
Vb. Wetgevende-, Uitvoerende- en Rechterlijke macht
o Monarchie:
Koning is staatshoofd, beperkte persoonlijke macht
o Representatieve en parlementaire democratie:
- Representatieve democratie: via verkiezingen van parlementsleden
- Parlementaire democratie: regering is niet verkozen, controle door het
verkozen parlement
o Rechtsstaat
- Gezagsdragers dienen het recht te respecteren
- Beslissingen worden genomen door meerderheid
- Rechten en vrijheden respecteren
- Geschillen via de (onafhankelijke) rechtbank
Europese Commissie daagt Polen voor de rechter wegens schending van
rechtsstaat
De Europese Commissie klaagt Polen aan bij Europese Hof van Justitie vanwege de
gedwongen pensionering van opperrechters. De Commissie ziet dit als een bedreiging
van de onafhankelijkheid van de rechtspraak en wil dat het Hof de rechts-
nationalistische regering in Warschau tot de orde roept.
Scheiding der machten:
Macht Instelling Bevoegdheid
Wetgevende macht Parlement, koning - Maken van wetten
- Controleren van de
uitvoerende macht
Uitvoerende macht Koning, regering - Leidt het land
- Voert de wetten uit
Rechterlijke macht Hoven, rechtbanken - Uitspraak doen over
geschillen
3
Laura Veraghtert
, Hoofdstuk III: Belangrijke evoluties
België heeft taalgebieden:
▪ Nederlandse taalgebied
▪ Franse taalgebied
▪ Duitse taalgebied
▪ Tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad
Er is een vrijheid van taalgebruik voor elke burger: elke burger is vrij te kiezen welke
taal hij spreekt, en dat de wet geen verplichting kan opleggen om een bepaalde taal te
spreken.
→ Overheidsinstellingen, rechtbanken, relaties tussen werkgever en werknemer
en het onderwijs hebben een opgelegd taalgebruik.
Faciliteitengemeenten: Daar moeten berichten, mededelingen en formulieren in het
Nederlands en het Frans worden opgesteld. De faciliteitengemeenten zijn verplicht met
de burger te communiceren in de taal die zij kiezen.
→ ‘Faciliteit’ geldt alleen ten voordele van een persoon en niet van toepassingen
op de overheidsinstanties.
De erkenning van vier taalgebieden betekent dat de overheden de taal moeten
gebruiken van het taalgebied waarin ze gelegen zijn (het territorialiteitsbeginsel). Voor
de faciliteitengemeenten is er een afwijkende regeling om tegemoet te komen aan de
anderstalige inwoners. Deze faciliteiten gelden alleen voor de burger en niet voor het
bestuur.
België is geleidelijk aan geëvolueerd van een ‘eenheidsstaat’ naar een ‘federale staat’.
In een eenheidsstaat is er maar één centrale overheid.
“België is een federale Staat, samengesteld uit de gemeenschappen en de
gewesten.”
4
Laura Veraghtert
