Het diagnostisch proces
1 zorgcontinuüm
1.1 fase 0: brede basiszorg
Uitgangspunt: ‘lkr stimuleert altijd de totale ontwikkeling van alle
kinderen: hij zorgt via een krachtige leeromgeving dat alle kinderen
zich maximaal kunnen ontwikkelen’
biedt ook preventieve zorg
onderneemt proactieve en preventieve acties (=> maximale
ontplooiing v alle lln)
Deze zorg onvoldoende? overschakeling naar fase 1 (verhoogde
zorg)
1.2 fase 1: verhoogde zorg
Bekijken hoe de lln extra zorg kan krijgen op school; HOE?
Verzamelen van info
Bepalen vd onderwijs-, opvoedings- en ondersteuningsbehoeften: wat heeft elke
partij nodig?
Plannen, handelen en evalueren de ondersteuning wordt uitgewerkt,
uitgevoerd en na bepaalde periode geëvalueerd
Soorten zorg:
Remediërend
Differentiërend Komt in fase 3 (LSRTherapie)
Compenserend uitgebreid aan bod
Dispenserend
Zorg: uitgevoerd door klaslkr, in samenspraak met zorgteam en in open communicatie met
ouders én lln
Deze zorg onvoldoende? overschakelen naar fase 2 (uitbreiding vd zorg)
1.3 fase 2: uitbreiding vd zorg
Om beter aanbod te kunnen geven aan lln: eerst beter zicht krijgen op functioneren van deze
lln binnen zijn context
CLB helpt
Individuele lln-begeleiding door CLB
1handelsgericht diagnostisch traject (HGD-traject)
2informatie- en adviesverstrekking
3Kortdurende begeleiding
4Opstarten van een samenwerking met een netwerk buiten de school (logopedist,
kinesist, psycholoog, ergotherapeut…)
Deze zorg onvoldoende? overschakelen naar fase 3 (IAC)
1.4 fase 3: IAC (= individueel aangepast curriculum)
Lln die gemeenschappelijk curriculum (GC) niet kunnen volgen: nood aan een ander aanbod
Verderzetten van traject op 3 manieren:
(1) IAC in de huidige school voor gewoon onderwijs, ENKEL met akkoord school
(2) GC of IAC in nieuwe school voor gewoon onderwijs, ENKEL inschrijving onder
ontbindende voorwaarde
(3) Stap anar het buitengewoon onderwijs (NIET: bijzonder onderwijs!)
Binnen fase van IAC: steeds nagaan of terugkeer naar GC mogelijk is.
, Het diagnostisch proces
2 uitgangspunten bij diagnostiek: HGW/HGD
HGW = handelsgericht werken
HGD = handelsgerichte diagnostiek
2.1 1ste uitgangspunt: HGW is doelgericht
HGD ≠ doel op zich, wel het middel om goed te kunnen adviseren
2.2 2de uitgangspunt: HGW gaat om wisselwerking en afstemming
Transactioneel kader= voortdurende wederzijdse beïnvloeding tussen cliënt en zijn
‘omgeving’
‘omgeving’ = context van de lln
1onderwijsleersituatie
o verstandhouding tss lln en zijn leerkracht, klasgroep, visie van school..
2opvoedingssituatie
o relatie met ouders/opvoeders, hun emoties/cognities mbt de leerproblemen vh
kind, hun visie op opvoeding, de relatie met de broers/zussen,…
Onderscheid micro-, meso- en macroniveau
Microniveau
o gezin waarin het kind opgroeit
o ondersteuning door ruimere familie, school en de buurt
Mesoniveau
o 1wederzijdse beïnvloeding tss de verschillende microsystemen
o 2impact vd samenleving waarin het gezin leeft, met al zijn sociale, culturele en
gezondsheids-voorzieningen
Macroniveau
o Ruimere maatschappelijke context en cultuur waartoe de gemeenschap behoort
ICF-model biedt bruikbaar kader om de omgeving in kaart te brengen!
bij ‘externe factoren’ zowel de protectieve/beschermende als de
bedreigende/belemmerende factoren i
2.3 3de uitgangspunt: Onderwijs en opvoedingsbehoeften staan centraal
Behoeften vd cliënt en omgeving staan centraal in diagnostische proces
, Het diagnostisch proces
er is dus duidelijke verschuiving van ‘wat heeft de cliënt’ naar ‘wat heeft de cliënt nodig’
2.4 4de uitgangspunt: Leerkrachten maken het verschil, ouders doen er
eveneens toe
Bijdragen aan positieve ontwikkeling op gebied van leren, werkhouding en sociaal-emotioneel
welbevinden
Leerkrachten
o Goed passend onderwijs geven
o “hoe kan ik mijn onderwijs beter afstemmen op deze leerling?”
Ouders
o Kennen hun kind het beste
o “hoe kan ik mijn opvoeding het beste afstemmen op de noden van mijn kind?”
2.5 5de uitgangspunt: Positieve aspecten van de cliënt, leerkracht en ouders
zijn van groot belang
Positieve/beschermende vdgh, eigenschappen, capaciteiten… worden benut bij uitwerken vd
adviezen
postieve aspecten benoemen: gevoel van empowerment aanwakkeren ( krachtig element
in begeleidingsproces)
2.6 6de uitgangspunt: De betrokkenen werken constructief samen
Door open communicatie en samenwerking vanaf de eerste conctactname => grotere kans
dat de uiteindelijke adviezen gerealiseerd zullen worden en dat er actieve deelname is aan
het begeleidingsproces
2.7 7de uitgangspunt: Werkwijze is systematisch en transparant
Transparante manier van werken schept duidelijkheid en inzicht voor alle betrokkenen
3 HGD: de vijf fasen in het diagnostisch proces
In de fasen van HGD: 3 verschillende vormen
van diagnostiek
(1) Onderkennende diagnostiek
o Op beschrijvend niveau uitgaan vd symptomen & komen tot een niveaubepaling
(2) Verklarende diagnostiek
o Oorzaak van lees-, spelling- en/of rekenprobleem achterhalen: instandhoudende
en uitlokkende factoren in kaart brengen
(3) Indicerende diagnostiek
, Het diagnostisch proces
o Obv onderkennende en verklarende diagnostiek komen tot aangrijpingspunten
voor ondersteuning
3.1 Intakefase
“Wie komt met wat net nu naar
hier?”
hulpvragen van cliënt en zijn omgeving ontleden
Wat zijn hun problemen, bezorgdheden, klachten?
Welke emoties en cognities zijn hieraan gekoppeld?
Hebben zij hiervoor mogelijke verklaringen?
Welke oplossingen zien zij zelf, of hebben ze al uitgeprobeerd?
duidelijk beeld krijgen van cliënt en zijn omgeving
Voorgeschiedenis goed in kaart brengen aandacht voor zwaktes maar ook sterktes
vd cliënt en zijn omgeving
In deze fase start de eventuele cliënt-therapeutrelatie! belangrijk om hierin te investeren
3.2 Strategiefase
Strategiefase = reflectiefase
logopedist legt all delen samen en komt tot een voorlopige probleemsamenhang
Kiezen van onderzoeksinstrumenten: baseren op
Cliëntgegevens
Gegevens van het onderzoeksinstrument zelf
Belangrijke aspecten van onderzoeksinstrument:
(1) Doel en doelgroep vd test
(2) Psychometrische waarden:
o Validiteit
o Betrouwbaarheid
o Normering: recent? Vlaams? Grootte normgroep?
(3) Theoretisch kader vd test
o Gebaseerd op recente wetenschappelijk onderbouwde theorieën
Onderscheid normtest en criteriumtest
Normtest
o Vegelijken van prestatie vd cliënt met een relevante vergelijkingsgroep
(leeftijdsgenoten en/of klasgenoten)
Criteriumtest
o Bekijken of de cliënt een bepaald criterium al dan niet behaald
o Vegelijken van prestatie vd cliënt met het moment waarop een score behaald
had moeten zijn ( het hypothetisch gemiddelde vd leerlingen is daarbij het
criterium)
Onderscheid formeel en informeel testen
Formeel testen
o Test afnemen conform de handleiding => uitspraken kunnen doen over de vdgh
op zich
Informeel testen
o Conclusies afleiden tijdens observaties tijdens lezen, spellen en/of rekenen
1 zorgcontinuüm
1.1 fase 0: brede basiszorg
Uitgangspunt: ‘lkr stimuleert altijd de totale ontwikkeling van alle
kinderen: hij zorgt via een krachtige leeromgeving dat alle kinderen
zich maximaal kunnen ontwikkelen’
biedt ook preventieve zorg
onderneemt proactieve en preventieve acties (=> maximale
ontplooiing v alle lln)
Deze zorg onvoldoende? overschakeling naar fase 1 (verhoogde
zorg)
1.2 fase 1: verhoogde zorg
Bekijken hoe de lln extra zorg kan krijgen op school; HOE?
Verzamelen van info
Bepalen vd onderwijs-, opvoedings- en ondersteuningsbehoeften: wat heeft elke
partij nodig?
Plannen, handelen en evalueren de ondersteuning wordt uitgewerkt,
uitgevoerd en na bepaalde periode geëvalueerd
Soorten zorg:
Remediërend
Differentiërend Komt in fase 3 (LSRTherapie)
Compenserend uitgebreid aan bod
Dispenserend
Zorg: uitgevoerd door klaslkr, in samenspraak met zorgteam en in open communicatie met
ouders én lln
Deze zorg onvoldoende? overschakelen naar fase 2 (uitbreiding vd zorg)
1.3 fase 2: uitbreiding vd zorg
Om beter aanbod te kunnen geven aan lln: eerst beter zicht krijgen op functioneren van deze
lln binnen zijn context
CLB helpt
Individuele lln-begeleiding door CLB
1handelsgericht diagnostisch traject (HGD-traject)
2informatie- en adviesverstrekking
3Kortdurende begeleiding
4Opstarten van een samenwerking met een netwerk buiten de school (logopedist,
kinesist, psycholoog, ergotherapeut…)
Deze zorg onvoldoende? overschakelen naar fase 3 (IAC)
1.4 fase 3: IAC (= individueel aangepast curriculum)
Lln die gemeenschappelijk curriculum (GC) niet kunnen volgen: nood aan een ander aanbod
Verderzetten van traject op 3 manieren:
(1) IAC in de huidige school voor gewoon onderwijs, ENKEL met akkoord school
(2) GC of IAC in nieuwe school voor gewoon onderwijs, ENKEL inschrijving onder
ontbindende voorwaarde
(3) Stap anar het buitengewoon onderwijs (NIET: bijzonder onderwijs!)
Binnen fase van IAC: steeds nagaan of terugkeer naar GC mogelijk is.
, Het diagnostisch proces
2 uitgangspunten bij diagnostiek: HGW/HGD
HGW = handelsgericht werken
HGD = handelsgerichte diagnostiek
2.1 1ste uitgangspunt: HGW is doelgericht
HGD ≠ doel op zich, wel het middel om goed te kunnen adviseren
2.2 2de uitgangspunt: HGW gaat om wisselwerking en afstemming
Transactioneel kader= voortdurende wederzijdse beïnvloeding tussen cliënt en zijn
‘omgeving’
‘omgeving’ = context van de lln
1onderwijsleersituatie
o verstandhouding tss lln en zijn leerkracht, klasgroep, visie van school..
2opvoedingssituatie
o relatie met ouders/opvoeders, hun emoties/cognities mbt de leerproblemen vh
kind, hun visie op opvoeding, de relatie met de broers/zussen,…
Onderscheid micro-, meso- en macroniveau
Microniveau
o gezin waarin het kind opgroeit
o ondersteuning door ruimere familie, school en de buurt
Mesoniveau
o 1wederzijdse beïnvloeding tss de verschillende microsystemen
o 2impact vd samenleving waarin het gezin leeft, met al zijn sociale, culturele en
gezondsheids-voorzieningen
Macroniveau
o Ruimere maatschappelijke context en cultuur waartoe de gemeenschap behoort
ICF-model biedt bruikbaar kader om de omgeving in kaart te brengen!
bij ‘externe factoren’ zowel de protectieve/beschermende als de
bedreigende/belemmerende factoren i
2.3 3de uitgangspunt: Onderwijs en opvoedingsbehoeften staan centraal
Behoeften vd cliënt en omgeving staan centraal in diagnostische proces
, Het diagnostisch proces
er is dus duidelijke verschuiving van ‘wat heeft de cliënt’ naar ‘wat heeft de cliënt nodig’
2.4 4de uitgangspunt: Leerkrachten maken het verschil, ouders doen er
eveneens toe
Bijdragen aan positieve ontwikkeling op gebied van leren, werkhouding en sociaal-emotioneel
welbevinden
Leerkrachten
o Goed passend onderwijs geven
o “hoe kan ik mijn onderwijs beter afstemmen op deze leerling?”
Ouders
o Kennen hun kind het beste
o “hoe kan ik mijn opvoeding het beste afstemmen op de noden van mijn kind?”
2.5 5de uitgangspunt: Positieve aspecten van de cliënt, leerkracht en ouders
zijn van groot belang
Positieve/beschermende vdgh, eigenschappen, capaciteiten… worden benut bij uitwerken vd
adviezen
postieve aspecten benoemen: gevoel van empowerment aanwakkeren ( krachtig element
in begeleidingsproces)
2.6 6de uitgangspunt: De betrokkenen werken constructief samen
Door open communicatie en samenwerking vanaf de eerste conctactname => grotere kans
dat de uiteindelijke adviezen gerealiseerd zullen worden en dat er actieve deelname is aan
het begeleidingsproces
2.7 7de uitgangspunt: Werkwijze is systematisch en transparant
Transparante manier van werken schept duidelijkheid en inzicht voor alle betrokkenen
3 HGD: de vijf fasen in het diagnostisch proces
In de fasen van HGD: 3 verschillende vormen
van diagnostiek
(1) Onderkennende diagnostiek
o Op beschrijvend niveau uitgaan vd symptomen & komen tot een niveaubepaling
(2) Verklarende diagnostiek
o Oorzaak van lees-, spelling- en/of rekenprobleem achterhalen: instandhoudende
en uitlokkende factoren in kaart brengen
(3) Indicerende diagnostiek
, Het diagnostisch proces
o Obv onderkennende en verklarende diagnostiek komen tot aangrijpingspunten
voor ondersteuning
3.1 Intakefase
“Wie komt met wat net nu naar
hier?”
hulpvragen van cliënt en zijn omgeving ontleden
Wat zijn hun problemen, bezorgdheden, klachten?
Welke emoties en cognities zijn hieraan gekoppeld?
Hebben zij hiervoor mogelijke verklaringen?
Welke oplossingen zien zij zelf, of hebben ze al uitgeprobeerd?
duidelijk beeld krijgen van cliënt en zijn omgeving
Voorgeschiedenis goed in kaart brengen aandacht voor zwaktes maar ook sterktes
vd cliënt en zijn omgeving
In deze fase start de eventuele cliënt-therapeutrelatie! belangrijk om hierin te investeren
3.2 Strategiefase
Strategiefase = reflectiefase
logopedist legt all delen samen en komt tot een voorlopige probleemsamenhang
Kiezen van onderzoeksinstrumenten: baseren op
Cliëntgegevens
Gegevens van het onderzoeksinstrument zelf
Belangrijke aspecten van onderzoeksinstrument:
(1) Doel en doelgroep vd test
(2) Psychometrische waarden:
o Validiteit
o Betrouwbaarheid
o Normering: recent? Vlaams? Grootte normgroep?
(3) Theoretisch kader vd test
o Gebaseerd op recente wetenschappelijk onderbouwde theorieën
Onderscheid normtest en criteriumtest
Normtest
o Vegelijken van prestatie vd cliënt met een relevante vergelijkingsgroep
(leeftijdsgenoten en/of klasgenoten)
Criteriumtest
o Bekijken of de cliënt een bepaald criterium al dan niet behaald
o Vegelijken van prestatie vd cliënt met het moment waarop een score behaald
had moeten zijn ( het hypothetisch gemiddelde vd leerlingen is daarbij het
criterium)
Onderscheid formeel en informeel testen
Formeel testen
o Test afnemen conform de handleiding => uitspraken kunnen doen over de vdgh
op zich
Informeel testen
o Conclusies afleiden tijdens observaties tijdens lezen, spellen en/of rekenen
