Aansprakelijkheidsrecht
Inhoud
Inleiding
1. Strafrechtelijke en burgerlijke aansprakelijkheid
Kunnen tezamen voorkomen
Le criminel tient le civil en etat = het strafrechtelijk onderzoek houdt de burgerlijke
vordering, laat de burger wachten
1.1. De strafrechtelijke aansprakelijkheid/verantwoordelijkheid
Gezag van gewijsde van de strafrechter t.a.v. van de burgerlijke rechter
Kracht van gewijsde op een bepaald moment is een uitspraak niet meer
aanvechtbaar
Gezag van gewijsde rechtbank beslissing uitspraak, voor latere uitspraken, een
latere advocaat is gebonden aan uitspraak eerste rechter
Alcoholintoxicatie voertuig bestuurd: 0,5 % in bloed (0,5*2,1=1 promille)
Dronkenschap niet meer in staat zijn om voertuig te besturen, subjectief
Enkel bij dronkenschap kan verzekeraar sommen terugvorderen als dronken persoon
ongeval veroorzaakt tot 31,000 euro
Misdrijf overtreding, wanbedrijf en misdaad, nullim crimen sine kege (geen straf zonder
een strafwet)
Verjaring strafvordering:
Zware misdaden 20 jaar
Andere misdaden 15/10 jaar
Wanbedrijven 5 jaar
Overtredingen 6 maanden (verkeer 1 jaar)
Opmerkingen:
o Dronkenschap en intoxicatie wanbedrijf
o Stuiting in verjaringstermijn, termijn ervoor verloopt en je start nieuwe
verjaringstermijn
o Stuiting bv. ondervragingen
o Stuiting moet binnen oorspronkelijke verjaringstermijn
Sanctie straf
Vrijheidsberoving = gevangenisstraf
Vrijheidsbeperking = rijverbod
Aantasting patrimonium bv. geldboete
Kenmerken:
o Geen schadevergoedend karakter
o Persoonlijk karakter
Strafrechtelijke inbreuken worden door Openbaar Ministerie voor rechtbanken gebracht
Strafrecht = publiekrecht
Strafrechtbanken:
Politierechtbank (gemengd)
Verzekerings- en aansprakelijkheidsrecht pg.1
, Correctionele rechtbank
Hof van Assisen
Hof van Beroep (gemengd)
Misdrijven meestal geen klachtmisdrijven
Slachtoffers hebben geen klacht ingediend, parketten kunnen vermoedelijke daders
vervolgen en straffen. Bv parket komt het te weten via sociale media
Klachtmisdrijf bv. kraken, enkel bij een klacht kan de politie iets doen.
Ander klachtmisdrijf: last en eerroof
Nut klachtafstand?
Bij een klachtmisdrijf kan een slachtoffer klachtafstand doen dader kan niet
strafrechtelijk voorkomen gebeurt meestal wanneer slachtoffer vergoedt wordt
Weinig zin op vlak van strafrechtelijke ah aangezien er weinig klachtmisdrijven zijn
Wel van belang voor de strafmaat of aanhouden van burgerlijke belangen in
strafzaken
Slachtoffer legt best klacht neer bij politie of onderzoeksrechter omdat strafrechtbank de
dader niet kan veroordelen tot straf zonder klacht slachtoffer
Fases strafrechtelijk onderzoek:
Opsporingsonderzoek
o O.l.v. Procureur des Konings (PK)
o Nadeel mogelijke seponering
Gerechtelijk onderzoek
o O.l.v. onderzoeksrechter (bv. na klacht met Burgerlijke partijstelling (BP) bij
de onderzoeksrechter)
o Voordeel geen seponering mogelijk, onderzoek wordt afgesloten door
onderzoeksgerechten (Raadkamer + Kamer van inbeschuldigingstelling (KI))
o Opmerkingen:
- Gerechtsgebouw correctionele rechtbank is onderzoeksrechter, je
moet situatie schriftelijk op papier zetten.
- Parket wil iemand aanhouden, vragen aan onderzoeksrechter
- Waarborgsom betalen tot 1000 euro
- Geen lichte misdrijven of verkeer
Vonnisgerechten
o de strafrechtbanken – eiser is in regel het Openbaar Ministerie (OM) –
slachtoffer kan zich Burgerlijke partij (BP) stellen om zijn schadevergoeding
te bekomen.
o Op strafrechtbank schadevergoeding vragen BP
2. De burgerlijke of civielrechtelijke aansprakelijkheid
= privaat recht
Contractuele ah
Niet nakomen overeenkomst = as ex contractu
Buitencontractuele ah
Onrechtmatige daad = aquiliaanse as = delictuele as = extracontractuele as
Fout, schade en oorzakelijk verband
B.A. een individuele vordering
De Wet van 28 maart 2014 voert in bepaalde gevallen de mogelijkheid tot een
groepsvordering in. Dit is de rechtsvordering tot collectief herstel: opt-in of opt-out.
Opmerkingen:
Verzekerings- en aansprakelijkheidsrecht pg.2
, Consumentenorganisaties kunnen een groepsvordering gebruiken
Opt-in groepsvordering wordt toegelaten, wordt termijn bepaald om te zeggen
dat je meedoet.
Opt-out Niet reageren meedoen groepsvordering, indien je niet wenst heb je
termijn van 2 maand om neen te zeggen.
Class action (groepsvordering)
3. Andere systemen voor schadevergoeding
Verzekeringen
Geen dubbele schadevergoeding mogelijk subrogatie of indeplaatsstelling
Sociale zekerheid
Belangrijkste verplichte ziekte- en invaliditeitsverzekering
Geen dubbele schadevergoeding mogelijk subrogatie
Voorbeeld ander systeem: Art. 29 bis WAM-wet: zgn. zwakke weggebruiker
Fondsen
FEDRIS (FAO en FBZ, voor arbeidsongevallen), Asbestfonds, Fonds voor medische
ongevallen, Gemeenschappelijk Motorwaarborgfonds (indien voertuig geen
verzekering heeft, vergoedt enkel lichamelijke schade), Fonds tot hulp aan
slachtoffers van geweldmisdrijven, Rampenfonds, Technologisch fonds,…
Als er geen arbeidsongevallenverzekering is FAO vergoedt werknemer verhaalt
vergoeding op werkgever
Fonds voor medische ongevallen Fout van artsen, bv. vrouw in rolstoel na
operatie terwijl dat niet de bedoeling was, voor als je niet kan bewijzen dat arts fout
heeft gemaakt, enkel bij abnormale schade
Rampenfonds
o Per gewest
o Komt niet tussen bij natuurrampen die verplicht verzekerd zijn binnen iedere
brandverzekering eenvoudige risico’s
o Welke zijn deze natuurrampen? O.m.
- Aardverschuivingen of grondverzakkingen
Deel II. De belangrijkste verschilpunten tussen de
contractuele en de buitencontractuele
aansprakelijkheid
Contractuele aansprakelijkheid
Verbintenissenrecht en contractenrecht
Bekijken per contract
Precontractuele ah = culpa incontrahenda = buiten-contractuele ah bij fout in
onderhandelingsfase
Onderhandelen voor contract (lang/kort)
Uitwerking overeenkomst:
o Principe van de relativiteit van overeenkomsten m.a.w. contracten gelden
enkel tussen twee personen, niet met derden
o Tussen partijen:
- Interne gevolgen gelden enkel tussen twee partijen en niet tov
derden
- Overeenkomst is de wet tussen twee partijen
Verzekerings- en aansprakelijkheidsrecht pg.3
, - Contractuele wanprestatie vanaf culpa levis (= kleine schuld/lichte
fout), resultaats- vs. inspanningsverbintenis aanmaning of
ingebrekestelling vereist
- Geen ah bij definitieve overmacht (bv. corona, schorsing
overeenkomst)
- Sanctie contractuele ah:
Uitvoering in natura + eventuele schadevergoeding
Uitvoering door derde + eventuele schadevergoeding
Vervangende schadevergoeding
Opmerkingen:
Schadevergoeding is enkel de voorzienbare schade
op moment sluiten contract, behalve bij opzet
Uitwerking t.o.v. derden
o Onderscheid maken tussen de gevolgen en het bestaan van de overeenkomst
o Interne gevolgen:
- Enkel tussen partijen
- Uitzonderingen:
10-jarige ah
Professionele verkoop tegen verborgen gebreken
Niet-concurrentie bij handelszaak
Derdenbeding
De rechtstreekse vordering
Bestaan van de overeenkomst
o Derden moeten overeenkomst erkennen
o Soms formaliteiten vervullen vaste datum
o Theorie van de derde-medeplichtigheid aan contractbreuk: gebaseerd op de
buitencontractuele aansprakelijkheid
o Opmerking:
- Als je kennis hebt van overeenkomst, werk niet mee aan
contractbreuk van iemand anders anders ben je in fout en kan je
aangesproken worden tot het betalen van een schadevergoeding
Buitencontractuele aansprakelijkheid
Idem contractuele ah + hieronder
Uitwerking overeenkomst:
o Contractuele wanprestatie vanaf culpa levissima (=lichtste fout)
o Schadevergoeding is de voorziene en niet voorziene schade
Belangrijkste verschillen:
Contractueel Buitencontractueel
Fout Lichte fout Lichtste fout
Exoneratieclausules Mogelijk In principe niet mogelijk
Schade Voorzienbare schade Onvoorzienbare schade
Verjaringstermijn 10 jaar, uitzonderingen 5 jaar vanaf schade + op
hoogte identiteit
aansprakelijke persoon
(max.20 jaar)
Bewijs Contract, bewijs Bewijs is vrij
gereglementeerd (waarde
Verzekerings- en aansprakelijkheidsrecht pg.4
Inhoud
Inleiding
1. Strafrechtelijke en burgerlijke aansprakelijkheid
Kunnen tezamen voorkomen
Le criminel tient le civil en etat = het strafrechtelijk onderzoek houdt de burgerlijke
vordering, laat de burger wachten
1.1. De strafrechtelijke aansprakelijkheid/verantwoordelijkheid
Gezag van gewijsde van de strafrechter t.a.v. van de burgerlijke rechter
Kracht van gewijsde op een bepaald moment is een uitspraak niet meer
aanvechtbaar
Gezag van gewijsde rechtbank beslissing uitspraak, voor latere uitspraken, een
latere advocaat is gebonden aan uitspraak eerste rechter
Alcoholintoxicatie voertuig bestuurd: 0,5 % in bloed (0,5*2,1=1 promille)
Dronkenschap niet meer in staat zijn om voertuig te besturen, subjectief
Enkel bij dronkenschap kan verzekeraar sommen terugvorderen als dronken persoon
ongeval veroorzaakt tot 31,000 euro
Misdrijf overtreding, wanbedrijf en misdaad, nullim crimen sine kege (geen straf zonder
een strafwet)
Verjaring strafvordering:
Zware misdaden 20 jaar
Andere misdaden 15/10 jaar
Wanbedrijven 5 jaar
Overtredingen 6 maanden (verkeer 1 jaar)
Opmerkingen:
o Dronkenschap en intoxicatie wanbedrijf
o Stuiting in verjaringstermijn, termijn ervoor verloopt en je start nieuwe
verjaringstermijn
o Stuiting bv. ondervragingen
o Stuiting moet binnen oorspronkelijke verjaringstermijn
Sanctie straf
Vrijheidsberoving = gevangenisstraf
Vrijheidsbeperking = rijverbod
Aantasting patrimonium bv. geldboete
Kenmerken:
o Geen schadevergoedend karakter
o Persoonlijk karakter
Strafrechtelijke inbreuken worden door Openbaar Ministerie voor rechtbanken gebracht
Strafrecht = publiekrecht
Strafrechtbanken:
Politierechtbank (gemengd)
Verzekerings- en aansprakelijkheidsrecht pg.1
, Correctionele rechtbank
Hof van Assisen
Hof van Beroep (gemengd)
Misdrijven meestal geen klachtmisdrijven
Slachtoffers hebben geen klacht ingediend, parketten kunnen vermoedelijke daders
vervolgen en straffen. Bv parket komt het te weten via sociale media
Klachtmisdrijf bv. kraken, enkel bij een klacht kan de politie iets doen.
Ander klachtmisdrijf: last en eerroof
Nut klachtafstand?
Bij een klachtmisdrijf kan een slachtoffer klachtafstand doen dader kan niet
strafrechtelijk voorkomen gebeurt meestal wanneer slachtoffer vergoedt wordt
Weinig zin op vlak van strafrechtelijke ah aangezien er weinig klachtmisdrijven zijn
Wel van belang voor de strafmaat of aanhouden van burgerlijke belangen in
strafzaken
Slachtoffer legt best klacht neer bij politie of onderzoeksrechter omdat strafrechtbank de
dader niet kan veroordelen tot straf zonder klacht slachtoffer
Fases strafrechtelijk onderzoek:
Opsporingsonderzoek
o O.l.v. Procureur des Konings (PK)
o Nadeel mogelijke seponering
Gerechtelijk onderzoek
o O.l.v. onderzoeksrechter (bv. na klacht met Burgerlijke partijstelling (BP) bij
de onderzoeksrechter)
o Voordeel geen seponering mogelijk, onderzoek wordt afgesloten door
onderzoeksgerechten (Raadkamer + Kamer van inbeschuldigingstelling (KI))
o Opmerkingen:
- Gerechtsgebouw correctionele rechtbank is onderzoeksrechter, je
moet situatie schriftelijk op papier zetten.
- Parket wil iemand aanhouden, vragen aan onderzoeksrechter
- Waarborgsom betalen tot 1000 euro
- Geen lichte misdrijven of verkeer
Vonnisgerechten
o de strafrechtbanken – eiser is in regel het Openbaar Ministerie (OM) –
slachtoffer kan zich Burgerlijke partij (BP) stellen om zijn schadevergoeding
te bekomen.
o Op strafrechtbank schadevergoeding vragen BP
2. De burgerlijke of civielrechtelijke aansprakelijkheid
= privaat recht
Contractuele ah
Niet nakomen overeenkomst = as ex contractu
Buitencontractuele ah
Onrechtmatige daad = aquiliaanse as = delictuele as = extracontractuele as
Fout, schade en oorzakelijk verband
B.A. een individuele vordering
De Wet van 28 maart 2014 voert in bepaalde gevallen de mogelijkheid tot een
groepsvordering in. Dit is de rechtsvordering tot collectief herstel: opt-in of opt-out.
Opmerkingen:
Verzekerings- en aansprakelijkheidsrecht pg.2
, Consumentenorganisaties kunnen een groepsvordering gebruiken
Opt-in groepsvordering wordt toegelaten, wordt termijn bepaald om te zeggen
dat je meedoet.
Opt-out Niet reageren meedoen groepsvordering, indien je niet wenst heb je
termijn van 2 maand om neen te zeggen.
Class action (groepsvordering)
3. Andere systemen voor schadevergoeding
Verzekeringen
Geen dubbele schadevergoeding mogelijk subrogatie of indeplaatsstelling
Sociale zekerheid
Belangrijkste verplichte ziekte- en invaliditeitsverzekering
Geen dubbele schadevergoeding mogelijk subrogatie
Voorbeeld ander systeem: Art. 29 bis WAM-wet: zgn. zwakke weggebruiker
Fondsen
FEDRIS (FAO en FBZ, voor arbeidsongevallen), Asbestfonds, Fonds voor medische
ongevallen, Gemeenschappelijk Motorwaarborgfonds (indien voertuig geen
verzekering heeft, vergoedt enkel lichamelijke schade), Fonds tot hulp aan
slachtoffers van geweldmisdrijven, Rampenfonds, Technologisch fonds,…
Als er geen arbeidsongevallenverzekering is FAO vergoedt werknemer verhaalt
vergoeding op werkgever
Fonds voor medische ongevallen Fout van artsen, bv. vrouw in rolstoel na
operatie terwijl dat niet de bedoeling was, voor als je niet kan bewijzen dat arts fout
heeft gemaakt, enkel bij abnormale schade
Rampenfonds
o Per gewest
o Komt niet tussen bij natuurrampen die verplicht verzekerd zijn binnen iedere
brandverzekering eenvoudige risico’s
o Welke zijn deze natuurrampen? O.m.
- Aardverschuivingen of grondverzakkingen
Deel II. De belangrijkste verschilpunten tussen de
contractuele en de buitencontractuele
aansprakelijkheid
Contractuele aansprakelijkheid
Verbintenissenrecht en contractenrecht
Bekijken per contract
Precontractuele ah = culpa incontrahenda = buiten-contractuele ah bij fout in
onderhandelingsfase
Onderhandelen voor contract (lang/kort)
Uitwerking overeenkomst:
o Principe van de relativiteit van overeenkomsten m.a.w. contracten gelden
enkel tussen twee personen, niet met derden
o Tussen partijen:
- Interne gevolgen gelden enkel tussen twee partijen en niet tov
derden
- Overeenkomst is de wet tussen twee partijen
Verzekerings- en aansprakelijkheidsrecht pg.3
, - Contractuele wanprestatie vanaf culpa levis (= kleine schuld/lichte
fout), resultaats- vs. inspanningsverbintenis aanmaning of
ingebrekestelling vereist
- Geen ah bij definitieve overmacht (bv. corona, schorsing
overeenkomst)
- Sanctie contractuele ah:
Uitvoering in natura + eventuele schadevergoeding
Uitvoering door derde + eventuele schadevergoeding
Vervangende schadevergoeding
Opmerkingen:
Schadevergoeding is enkel de voorzienbare schade
op moment sluiten contract, behalve bij opzet
Uitwerking t.o.v. derden
o Onderscheid maken tussen de gevolgen en het bestaan van de overeenkomst
o Interne gevolgen:
- Enkel tussen partijen
- Uitzonderingen:
10-jarige ah
Professionele verkoop tegen verborgen gebreken
Niet-concurrentie bij handelszaak
Derdenbeding
De rechtstreekse vordering
Bestaan van de overeenkomst
o Derden moeten overeenkomst erkennen
o Soms formaliteiten vervullen vaste datum
o Theorie van de derde-medeplichtigheid aan contractbreuk: gebaseerd op de
buitencontractuele aansprakelijkheid
o Opmerking:
- Als je kennis hebt van overeenkomst, werk niet mee aan
contractbreuk van iemand anders anders ben je in fout en kan je
aangesproken worden tot het betalen van een schadevergoeding
Buitencontractuele aansprakelijkheid
Idem contractuele ah + hieronder
Uitwerking overeenkomst:
o Contractuele wanprestatie vanaf culpa levissima (=lichtste fout)
o Schadevergoeding is de voorziene en niet voorziene schade
Belangrijkste verschillen:
Contractueel Buitencontractueel
Fout Lichte fout Lichtste fout
Exoneratieclausules Mogelijk In principe niet mogelijk
Schade Voorzienbare schade Onvoorzienbare schade
Verjaringstermijn 10 jaar, uitzonderingen 5 jaar vanaf schade + op
hoogte identiteit
aansprakelijke persoon
(max.20 jaar)
Bewijs Contract, bewijs Bewijs is vrij
gereglementeerd (waarde
Verzekerings- en aansprakelijkheidsrecht pg.4
