Samenvatting Volledige cursus Beweging 1

1. Inleiding
1.1.Algemene = beginsituatie van de kleuter
1.1.1. Tweeënhalf- en driejarige kleuter
 De jonge kleuter heeft een grote behoefte aan geborgenheid en
genegenheid
 Ruimte verkennen
- Hun exploratiedrang om alleen op stap te gaan is nog niet groot
 Vooral nog een ‘grondkind’. Verkent het milieu vooral vanuit de zithouding
(Rollend, Kruipend de ruimte verkennen)
 Leert nog graag alleen (egocentrisme)
 Imiteert graag
 MOTORIEK
- Oog – hand coördinatie is nog niet geheel ontwikkeld: het oog leidt nog
niet volledig de hand
- Met moeite met 2 voeten omhoog springen
- Valt nog zeer veel
- Lateraliteit: gebruikt nog afwisselend beide handen.
- Ruimte -en tijdsperceptie zijn nog niet ontwikkeld: onderscheidt nog
weinig structuren in de ruimte
1.1.2. Vierjarige kleuter
 Groepsspel komt tot ontwikkeling
 Exploratiedrang wordt groter
 Vrij bewegingsspel blijft belangrijk
 Ritme ervaringen zijn al mogelijk
 Verbale opdrachten worden begrepen
 Treden van belevingsfase stilaan in de perceptiefase. Ze worden bewust van
bewegingen en ruimten
 MOTORIEK
- Fijne motoriek verbetert
- Grote motoriek verbetert (wordt sierlijker)
- Groeiend coördinatie van de lichaamsbewegingen
- Huppelen gaat nog niet goed, kleine sprongetjes lukken al maar
achterwaarts nog niet
- Lateraliteit: uitgesproken voorkeur voor het gebruik van dezelfde hand
of voet, zonder zich hiervan bewust te zijn. Dominante lichaamshelft
wordt duidelijker.
- Er is een beginnende ruimte -en tijdsperceptie (perceptiefase komt aan)
1.1.3. Vijfjarige kleuter
 Exploratiedrang, nieuwsgierigheid, fantasie en creativiteit zijn groot
 Uitgesproken verlangen naar grote activiteiten
 Inzicht in speltactiek
 Ritme-ervaringen en zich bewegingen op een gegeven ritme liggen in de
mogelijkheden, op voorwaarde dat het ritme en de pas eenvoudig blijven.
 MOTORIEK:
- Lateralisatie: kleuter wordt zich bewust van een dominante
lichaamshelft. Hij kan linker en rechter helft aanduiden.

1.2.Persoonlijkheidsvorming

,  Lichaamsplan: het georganiseerde totaal van alle sensomotorische
structuren dat het geautomatiseerde gedrag van de mens bepaalt.
 Lichaamsbesef = het bewust zijn van het eigen lichaam
 Motorisch gedrag: reken van een spier, lopen, …
 Emotioneel gedrag: wanneer een kind huilt omdat het gepest wordt
 Cognitief gedrag: iets uit het hoofd leren




1.2.1. Uitgangspunt = psychomotoriek
 Gaat uit van een drietal punten
 Ze gaat uit van de eenheid tussen geest en lichaam
 Ze situeert zich in de leer van het menselijke bewegen
 Ze gaat uit van de onderlinge relatie tussen lichaam, geest en omgeving
 3 componenten onderscheiden
 Een motorische of bewegingscomponent
Een spier rekken om leniger te worden
 Een inzichtelijke of cognitieve component
Een kind die huilt omdat het gepest wordt
 Emotionele of affectief-dynamische component
Een som uitrekenen uit het hoofd
 Soms treedt één van deze componenten duidelijk op de voorgrond.
1.2.2. Motorische component: motorische ontwikkelingspatronen
 Ontwikkelingsstappen worden gekoppeld aan de leeftijd. Hierdoor kan je
zien of een bepaald bewegingsgedrag zorgwekkend of eerder normaal is
voor een bepaalde leeftijd.
 Nagaan of het bewegingsgedrag van kleuters evolueert, is nog belangrijker
dan op leeftijd zitten.
1.2.3. Cognitieve component: betrokkenheid
 Kinderen zijn betrokken als ze geconcentreerd bezig zijn
 De aangeboden activiteit spreek hen aan op de grens van ‘nog net niet
kunnen’
 Bewegingsactiviteiten vragen net dat tikkeltje meer aandacht
 Omwille van de eigen veiligheid tonen kleuters spontaan meer alertheid en
activiteit
 Betrokkenheid nagaan: observeer en evalueer je kleuters


1.2.4. Sociaal-dynamische component: welbevinden

,  Dit gaat over hoe goed kinderen zich voelen
 Welbevinden vertelt iets over het zelfvertrouwen
 In bewegingsactiviteiten wijst het welbevinden vooral op zich veilig voelen in
situatie buiten de klas, zich begrepen voelen
1.2.5. Bewegingsstijl
 Ieder kind heeft een eigen beweegstijl
 Het ene kind kan wat trager bewegen dan het andere zonder dat er een
probleem is. (Toch wat in de gaten houden)
1.3.ZILL
1.3.1. Ontwikkelingsveld: motorische en zintuigelijke ontwikkeling
 Geest en lichaam zijn met elkaar verbonden
 Met ons lichaam drukken wij uit, communiceren wij, ..
 Inzetten op een optimale ontplooiing van (Psycho) motorische en
zintuigelijke vaardigheden
 We bouwen hun bewegingsmogelijkheden door hun basisvaardigheden te
laten ontwikkelen tot specifieke vaardigheden zodat ze handiger,
nauwkeuriger, zelfstandiger bewegen
1.3.2. Ontwikkelingsthema’s
1.3.2.1. Zintuigelijke ontwikkeling: ik kan mijn zintuigen optimaal gebruiken
 Het gaat over zien, horen, voelen, ruiken en aanvoelen.
 Hierbij hebben we ook aandacht voor het waarnemingsproces
1.3.2.2. Lichaams- en bewegingsperceptie: ik ken mijn lichaam en beschik over een
goede lichaam coördinatie
 Bewust worden van hun lichaam zodat ze er gecontroleerd en
gecoördineerd mee kunnen bewegen
 We leren ze beweging aan te voelen en te organiseren
1.3.2.3. Omgaan met bewegingsruimte-en tijd: ik kan bewegingen afstemmen op
tijd en ruimte
 Kleuters leren omgaan met tijd en ruimte
 Plaats, richting, afstand, …
 Ze leren hun bewegingen afstemmen op begin- en eindpunt
1.3.2.4. Groot-motorisch bewegen: ik beweeg vlot en behendig
 Als de grote delen van het lichaam bewegen is dat het groot motorische
 Over verplaatsen en balanceren en hanteren van diverse voorwerpen
1.3.2.5. Klein-motorisch bewegen: ik ben behendig in manipulatieve handelingen
en kan functionele grepen gedifferentieerd gebruiken. Ik beheers mijn
spraak- en gezichtsmotoriek en schrijf vloeiend
 Gericht op fijne, gerichte bewegingen
2. Omschrijvingen van de belangrijkste termen
2.1.Inleiding
2.2.Termen met betrekking tot motorische ontwikkeling en bewegingsactiviteiten
2.2.1. Evenwicht
 Lichaamszwaartepunt boven het steunvlak houden
- Bij houding = statisch evenwicht
- Bij beweging of beëindigen beweging: dynamisch evenwicht
 Lichaamszwaartepunt:
- Ongeveer ter hoogte van de bekken
 Steunvlak:

, - Gevormd door de oppervlakte tussen de verschillende steunpunten van
het lichaam
 Hoe groter het steunvlak, hoe makkelijker je je evenwicht kan
behouden
2.2.1.1. Mogelijke ontwikkelingsstimulansen
 Balanceren over bobbeltapijt
 Ladders, trappen
 Labiele balanceersituaties: schommelpaard, rolbord, ..
 Bewegen op blote voeten
 Moeilijker met ogen toe
 Oudere kleuters:
- Balanceersituaties met kleine steunvlakken
- Zwaartepunt ver van steunpunt:
 Leren fietsen
 Rolschaatsen
2.2.2. Lateraliteit
 Symmetrische opbouw van het lichaam
 Symmetrisch bewegen




 Functionele ongelijkheid van 2 symmetrische lichaamsdelen.
- Vlak van bouw zijn lichaamshelften gelijk
- Bij het functioneren spelen ze elk een andere rol
 De voltooiing van het lateralisatieproces vindt plaats rond de 7à8 jaar.
 Proces lateraliteit wordt LATERALISATIE genoemd
 Dit is afhankelijk van:
- Neurologisch ontwikkelingsproces
- Impact omgeving
 Dit gaat samen met:
- Het ontdekken van lichaamsassen
- Ontwikkelen van gedifferentieerd bewegen
- Leren timen van bewegingen
 1 voorkeurslichaamszijde:
- dominante lichaamshelft
 zorgt voor het fijn motorisch werk
 Andere helft:
- Ondersteunend of werkt niet zichtbaar mee
 Is meestal erfelijk bepaald
 Dominantie: resultaat lateralisatieproces
- Zo kan je onderscheid maken tussen 2 lichaamshelften
- Helpt verschillende richtingen onderscheiden
- Samenwerken van de beide bovenste lichaamshelften: bimanuele
coördinatie.
 Je mag lateralisatie niet teveel zien als het voortdurend gebruik van 1 hand:
heel wat vaardigheden doe je met BEIDE handen
 Lateralisatie = functionele asymmetrie