Klinisch wetenschappelijk handelen
Statistiek
1. Niveaus en operationaliseren
Fasen in het onderzoek:
FASE 1: vraagstelling
- De vraagstelling vloeit voort uit de theorie ofwel uit concreet
probleem
® Fundamenteel onderzoek;
® Toegepast onderzoek
- Geeft aanleiding tot hypothese
- Onderzoeksvraag moet:
® Specifieke termen bevatten
® Vraagvorm hebben
® Niet oordelend vragen
® Mag wel richting aangeven
FASE 2: operationalisering
- Onderzoekshypothese wordt gesteld in termen van meetbare
kenmerken = variabelen
- Operationaliseren = transformeren van begrip tot meetbare
variabele
- Wat is een variabele?
® Eigenschap/kenmerk van onderzoekseenheid
® Kan diverse waarden aannemen. Mensen verschillen op vlak
van deze eigenschappen.
® Tegengestelde van een constante
- Soorten variabelen
Afhankelijk en onafhankelijk
® Onafhankelijke variabele =
o Verschillen in deze variabelen worden beschouwd als
oorzaak van verschillen in de afhankelijke variabele
o Verdeelt steekproef in deelgroepen
® Afhankelijke variabale =
o Verschillen in deze variabelen worden beschouwd als gevolg
van verschillen in de onafhankelijke variabele
o Onderzochte variabele en wijzigt oiv andere variabele
, Discreet of continu
® Discrete variabele =
o Wijzigt sprongsgewijs met minimaal 1 eenheid, er zijn geen
tussenwaarden mogelijk
® Continue variabele =
o Wijzigt geleidelijk, tussen 2 meetwaarden is steeds een
derde mogelijk door verfijning van de meetschaal
Alfanumeriek of numeriek
® Alfanumerieke variabelen =
o Categorieën als mogelijke antwoorden, we benoemen,
beschrijven
o Letters/symbolen/getallen (zonder waarde)
o Weinig bewerkingen mogelijk
® Numerieke variabelen =
o Getallen met waarde
o Vergelijking onderling en berekeningen mogelijk
- Meetniveaus
Nominaal Ordinaal Interval Ratio
o Kwaliteit o Kwaliteit o Kwantiteit o Kwantiteit
o Geen volgorde o Wel volgorde o Wel volgorde o Wel volgorde
o Geen nulpunt o Geen nulpunt o Geen absoluut o Wel absoluut
o Geen eenheid o Geen eenheid nulpunt nulpunt
o Geen o Geen o Wel eenheid o Wel eenheid
verhoudingen verhoudingen o Geen o Wel
o Steeds binnen o Steeds binnen verhoudingen verhoudingen
minimaal en minimaal en o Meting is uniek o Meting is uniek
maximaal 1 maximaal 1 en steeds en dus steeds
klasse en is dus klasse en is dus mogelijk mogelijk
uniek uniek
Vb. bloedgroep, Vb. rangen in het Vb. tijd als Vb. gewicht in kilo’s,
geslacht, politieke leger, tijdsaanduiding, leeftijd in jaren, alle
partij, vervoers opleidingsniveaus, 5- celsiusschaal, percentages,
middel,… puntenschaal,… jaartelling, score op lichaamslengte, tijd
toets,… om test op te
lossen,…
! waarde nooit
nulpunt. Waarde kan
0 zijn maar wnz
afwezighied. Vb temp
kan 0°c zijn maar
wnz dat er gn
temperatuur is.
,- Operationaliseren = hoe kunnen we een begrip concreet maken?
- Voorbeelden van operationalisering:
® Gemakkelijk:
o Geslacht
o Leeftijd
o Diploma
® Moeilijker:
o Inzet voor therapie
o Aanleg voor rekenen
o Arbeidstevredenheid
- De hypothese bevat bepaalde begrippen die meetbaar gemaakt
moeten worden
® Door kiezen van meetprocedure (instrument)
® Door vastleggen van wat welke meetwaarde betekent (schaal)
FASE 3: steekproeftrekking
- Populatie (N) = alle individuen waar we een uitspraak over willen
doen en die bijgevolg in aanmerking komen voor het onderzoek.
Alle individuen testen?
- Steekproef (n) = selectie van individuen uit de populatie.
Hoe selecteren?
- Kunnen we alle personen ondervragen?
® Wellicht niet haalbaar, tenzij kleine populaties
- In alle andere gevallen gebruiken we een steekproef. We
selecteren een aantal proefpersonen en trachten op grond van
gegevens iets te zeggen over populatie
- Waarom steekproef?
® Is sneller
® Is goedkoper
- Hoe steekproef trekken?
® 2 type van steekproeftrekking
o Aselecte (at random)
o Niet selecte steekproef
FASE 4: gegevensverzameling
- Afhankelijk van de variabele:
® Toets afnemen ® Tellen (turven
® Observeren ® Vragenlijst: antwoorden via een likertschaal
, FASE 5: analyse van de resultaten
- Hoe gegevens overzichtelijk voorstellen?
® Middels een frequentieverdeling
® Middels een grafische voorstelling van de resultaten
® Middels bepaling van centrale tendens en variabiliteit
- Beschrijvende statistiek:
® Frequentieverdeling ® Kruistabellen
® Gemiddelde, SD ® Grafieken
® Mediaan, modus ® Correlaties
® Percentiel
- Deductief vs inductief redenering
® Deductief redeneren =
Vanuit logische redenering en theorie kunnen we conclusies
opbouwen
® Inductief redeneren =
Vanuit empirische observaties trachten we een wet te
formuleren
- Twee tegengestelde beweringen worden tov elkaar afgewogen
® Jongens presteren beter of gelijk voor taal dan meisjes =
Nulhypothese h0
® Jongens presteren zwakker voor taal dan meisjes =
Alternatieve hypothese h1
FASE 6: de rapportering
Doelstellingen:
• De student erkent statistische verwerking als één van de
onderzoeksfasen
• De student kent de verschillende meetniveaus en kan aan een
geöperationaliseerde variabele een meetniveau koppelen
• De student verstaat de besproken begrippen zoals:
® Variabele
® Afhankelijke en onafhankelijke variabele
® Operationalisering
® Populatie versus steekproef
® Beschrijvende versus inductieve statistiek, …
Statistiek
1. Niveaus en operationaliseren
Fasen in het onderzoek:
FASE 1: vraagstelling
- De vraagstelling vloeit voort uit de theorie ofwel uit concreet
probleem
® Fundamenteel onderzoek;
® Toegepast onderzoek
- Geeft aanleiding tot hypothese
- Onderzoeksvraag moet:
® Specifieke termen bevatten
® Vraagvorm hebben
® Niet oordelend vragen
® Mag wel richting aangeven
FASE 2: operationalisering
- Onderzoekshypothese wordt gesteld in termen van meetbare
kenmerken = variabelen
- Operationaliseren = transformeren van begrip tot meetbare
variabele
- Wat is een variabele?
® Eigenschap/kenmerk van onderzoekseenheid
® Kan diverse waarden aannemen. Mensen verschillen op vlak
van deze eigenschappen.
® Tegengestelde van een constante
- Soorten variabelen
Afhankelijk en onafhankelijk
® Onafhankelijke variabele =
o Verschillen in deze variabelen worden beschouwd als
oorzaak van verschillen in de afhankelijke variabele
o Verdeelt steekproef in deelgroepen
® Afhankelijke variabale =
o Verschillen in deze variabelen worden beschouwd als gevolg
van verschillen in de onafhankelijke variabele
o Onderzochte variabele en wijzigt oiv andere variabele
, Discreet of continu
® Discrete variabele =
o Wijzigt sprongsgewijs met minimaal 1 eenheid, er zijn geen
tussenwaarden mogelijk
® Continue variabele =
o Wijzigt geleidelijk, tussen 2 meetwaarden is steeds een
derde mogelijk door verfijning van de meetschaal
Alfanumeriek of numeriek
® Alfanumerieke variabelen =
o Categorieën als mogelijke antwoorden, we benoemen,
beschrijven
o Letters/symbolen/getallen (zonder waarde)
o Weinig bewerkingen mogelijk
® Numerieke variabelen =
o Getallen met waarde
o Vergelijking onderling en berekeningen mogelijk
- Meetniveaus
Nominaal Ordinaal Interval Ratio
o Kwaliteit o Kwaliteit o Kwantiteit o Kwantiteit
o Geen volgorde o Wel volgorde o Wel volgorde o Wel volgorde
o Geen nulpunt o Geen nulpunt o Geen absoluut o Wel absoluut
o Geen eenheid o Geen eenheid nulpunt nulpunt
o Geen o Geen o Wel eenheid o Wel eenheid
verhoudingen verhoudingen o Geen o Wel
o Steeds binnen o Steeds binnen verhoudingen verhoudingen
minimaal en minimaal en o Meting is uniek o Meting is uniek
maximaal 1 maximaal 1 en steeds en dus steeds
klasse en is dus klasse en is dus mogelijk mogelijk
uniek uniek
Vb. bloedgroep, Vb. rangen in het Vb. tijd als Vb. gewicht in kilo’s,
geslacht, politieke leger, tijdsaanduiding, leeftijd in jaren, alle
partij, vervoers opleidingsniveaus, 5- celsiusschaal, percentages,
middel,… puntenschaal,… jaartelling, score op lichaamslengte, tijd
toets,… om test op te
lossen,…
! waarde nooit
nulpunt. Waarde kan
0 zijn maar wnz
afwezighied. Vb temp
kan 0°c zijn maar
wnz dat er gn
temperatuur is.
,- Operationaliseren = hoe kunnen we een begrip concreet maken?
- Voorbeelden van operationalisering:
® Gemakkelijk:
o Geslacht
o Leeftijd
o Diploma
® Moeilijker:
o Inzet voor therapie
o Aanleg voor rekenen
o Arbeidstevredenheid
- De hypothese bevat bepaalde begrippen die meetbaar gemaakt
moeten worden
® Door kiezen van meetprocedure (instrument)
® Door vastleggen van wat welke meetwaarde betekent (schaal)
FASE 3: steekproeftrekking
- Populatie (N) = alle individuen waar we een uitspraak over willen
doen en die bijgevolg in aanmerking komen voor het onderzoek.
Alle individuen testen?
- Steekproef (n) = selectie van individuen uit de populatie.
Hoe selecteren?
- Kunnen we alle personen ondervragen?
® Wellicht niet haalbaar, tenzij kleine populaties
- In alle andere gevallen gebruiken we een steekproef. We
selecteren een aantal proefpersonen en trachten op grond van
gegevens iets te zeggen over populatie
- Waarom steekproef?
® Is sneller
® Is goedkoper
- Hoe steekproef trekken?
® 2 type van steekproeftrekking
o Aselecte (at random)
o Niet selecte steekproef
FASE 4: gegevensverzameling
- Afhankelijk van de variabele:
® Toets afnemen ® Tellen (turven
® Observeren ® Vragenlijst: antwoorden via een likertschaal
, FASE 5: analyse van de resultaten
- Hoe gegevens overzichtelijk voorstellen?
® Middels een frequentieverdeling
® Middels een grafische voorstelling van de resultaten
® Middels bepaling van centrale tendens en variabiliteit
- Beschrijvende statistiek:
® Frequentieverdeling ® Kruistabellen
® Gemiddelde, SD ® Grafieken
® Mediaan, modus ® Correlaties
® Percentiel
- Deductief vs inductief redenering
® Deductief redeneren =
Vanuit logische redenering en theorie kunnen we conclusies
opbouwen
® Inductief redeneren =
Vanuit empirische observaties trachten we een wet te
formuleren
- Twee tegengestelde beweringen worden tov elkaar afgewogen
® Jongens presteren beter of gelijk voor taal dan meisjes =
Nulhypothese h0
® Jongens presteren zwakker voor taal dan meisjes =
Alternatieve hypothese h1
FASE 6: de rapportering
Doelstellingen:
• De student erkent statistische verwerking als één van de
onderzoeksfasen
• De student kent de verschillende meetniveaus en kan aan een
geöperationaliseerde variabele een meetniveau koppelen
• De student verstaat de besproken begrippen zoals:
® Variabele
® Afhankelijke en onafhankelijke variabele
® Operationalisering
® Populatie versus steekproef
® Beschrijvende versus inductieve statistiek, …
