Kwalitatief onderzoek
Kenmerken wetenschappelijk onderzoek:
Empirisch (empiricism): het gebruiken van de systematische waarnemingen of instrumenten
die de systematische waarnemingen ondersteunen in onderzoek.
Controleerbaar – Peer review: het controleren van wetenschappelijke artikelen door
verschillende wetenschappers voor het gepubliceerd wordt.
Probalistisch (probabilistic): dat bevindingen van onderzoek niet altijd voor alle situaties
gelden, dat wat we concluderen niet correct is. Wetenschappelijk onderzoek is gebaseerd op
waarschijnlijkheid.
Theorie: uitspraken die algemene principes beschrijven hoe variabelen tot elkaar verhouden.
Kenmerken van een goede wetenschappelijke theorie:
Ondersteund door data (data uit wetenschappelijk onderzoek).
Falsifieerbaar: een theorie moet weerlegd kunnen worden aan de hand van verzamelde
gegevens om de theorie te kunnen versterken.
Spaarzaam (parsimonious): als een eenvoudige theorie volstaat, is het niet nodig om deze
complexer te maken
Onderzoeksvragen
De soorten onderzoeksvragen:
Fundamenteel onderzoek (basic research): het vergaren van algemene kennis.
Toegepast onderzoek (applied research): evalueren van kennis op een probleem in een lokaal
en bestaande context. Kennis toegepast op een specifiek iets of fenomeen.
Voornaamste doel van kwalitatief onderzoek is:
Sociale fenomenen te begrijpen vanuit hun natuurlijke context.
Het gebruiken van systematische waarnemingen (empirisch onderzoek) en hier patronen in
vinden - Patronen in gesproken of geschreven teksten, observaties van gedrag en interacties
en beeldmateriaal, etc.
Startpunten voor theorieën vormen – Voor ontwikkeling van nieuwe theorieën en de
aanpassing of uitbereiding van bestaande theorieën.
Kenmerken kwalitatief onderzoek:
De onderzoeker is geïnteresseerd in de natuurlijke omgeving van de respondent.
De onderzoeker heeft een contextuele benadering.
Het perspectief van de respondenten staat centraal.
Via specifieke observaties probeert de onderzoeker de sociale werkelijkheid te omschrijven in
al haar diversiteit en naar algemeenheden te zoeken die nieuwe theorieën vormen of
bestaande theorieën aanpassen → inductie.
o Observaties/data → patronen → generaliseren → theorie.
,Data-verzameling
Interview
Kwalitatief interview: kwalitatieve methode waarin een onderzoeker open vragen stelt om zoveel
mogelijk te weten te komen over de ervaringen, opvattingen, gedachte, gevoelens, gedragingen en
overtuigen van de participant met betrekking op een bepaald sociaal fenomeen.
Soorten interviews:
Gestructureerd: hierin heeft de interviewer de inhoud, volgorde en formulering van de
vragen en antwoordopties vooraf vastgelegd. (survey)
Semigestructureerd: hierin heeft de onderzoeker wat vragen en vervolgvragen van tevoren
bedacht, maar is vrij om de vragen in een andere volgorde te vragen en andere vragen te
stellen. Zo verloopt het interview natuurlijk. (kwalitatief interview)
Ongestructureerd: hierin heeft de onderzoeker alleen een lijst met algemene onderwerpen
en heeft hij alle controle over de vragen en het verloop van het interview. (kwalitatief
interview)
Vormen van interviews:
Face to face: tijdrovend, maar grote opbrengst.
Telefonisch: kleine tijdsinvestering, maar gemis van informatie.
Online: kleine tijdsinvestering, maar gemis van informatie en gebrek aan controle.
Go-along: dynamischer, informatiever op meerdere wijzen, maar lastig t managen. (mee gaan
met wat iemand doet)
Etnografisch
Interview: vraag-antwoord model (Tourangeau)
Vraag → Comprehension (= wat wordt er gevraagd) → Retrieval (= ophalen van informatie)
→ Judgement (= welke onderdelen zijn een antwoord op de vraag?) → Response (= wat is
het antwoord en wat wil ik vertellen?)
Interviewer wil het goede antwoord krijgen door goede vragen te stellen en respondent te
motiveren om deze antwoorden te geven → rapport opbouwen!
Onderdelen van een interview:
1. Aankomst en introductie (voorbereiden van interview, chitchatten).
2. Introductie onderzoek.
3. Begin van het interview (opname starten, dynamiek duidelijk maken, liefste monoloog van de
participant).
4. Tijdens het interview (rapport is opgebouwd en je kan gaan naar de meer persoonlijke
onderwerpen).
5. Einde interview (geen abrupt einde, onderwerp afbouwen, toekomstperspectief?)
6. Na het interview (opname stilzetten, netjes afronden, wat gaat er nu gebeuren?) → doorknob
effect: wanneer op een moment de spanning er van af is en het interview klaar is, maar er
dan toch nog cruciale informatie komt.
Wanneer interviews?
, Onderzoek naar ervaringen en individuele visies.
Hoe ziet de verzamelde data eruit?
Transcript: letterlijke uitgeschreven tekst van het gesprek.
Field notes: aantekeningen die tijdens het interview gemaakt worden en waardevol kunnen
zijn tijdens het analyseren van de data in een later stadium.
Kwaliteit van kwalitatief interview
Betrouwbaarheid (reliability): de mate waarin identieke metingen vergelijkbare resultaten opleveren.
Hoe consistent de resultaten van het onderzoek zijn.
Hangt bij interview af van de interviewer en de interviewer moet zich bewust zijn van eigen
rol.
Validiteit (validity): in hoeverre een claim, conclusie of beslissing - redelijk, gerechtvaardigd en
accuraat is.
Interviewer kan doorvragen om er achter te komen wat de respondent echt bedoelt.
Interviewer moet zich bewust zijn van non-verbale signalen van de respondent.
Belang van verstandhouding (rapport) = een hechte en harmonieuze relatie die het mensen
toe laat om elkaar te begrijpen en goed te communiceren.
Reactiviteit.
Focusgroep
Focusgroep: niet een groepsinterview, een moderator leidt een gesprek tussen de participanten, de
discussie en interactie tussen de participanten is het belangrijkst.
Moderator: degene die de mensen gaat interviewen in een focusgroep. De moderator stelt de vragen
die de onderzoeker heeft opgesteld, zorgt ervoor dat iedereen in het interview aan het woord komt
en dat er niet van het onderwerp wordt afgedwaald. Vaak een professionele interviewer.
Verschillen met kwalitatief interview
Er is interactie tussen de deelnemers (hier is de onderzoeker in geïnteresseerd).
Onderwerp is vaak meer specifiek.
Groepssamenstelling en grootte
Heterogeen (mensen met verschillende ervaringen) vs. homogeen (mensen met dezelfde
achtergrond).
Vreemden, bekenden of bestaande groepen.
Groepsgrootte: ongeveer 5 tot 8 mensen.
De groepssamenstelling en grootte bepaald het onderwerp, hoe sensitief en complex het onderwerp
is, hoe breed en diep de discussie wordt en of de populatie wordt betrokken bij het onderzoek.
Onderzoekers zijn verplicht om de privacy van de participanten te waarborgen.
Anonimiteit: mensen kunnen in groepsverband minder open praten over een gevoelig
onderwerp, omdat ze niet anoniem zijn.
Vertrouwelijkheid: mensen kunnen de moderator niet vertrouwen en daarom niet eerlijk
vertellen wat hun verhaal is.
, Het vormen van een groep:
1. Forming: bij elkaar komen en erkennen dat er een gezamenlijk doel is.
2. Storming: je gaat hier zoeken naar de structuur, hoe wordt het conflict opgelost, hoe wordt
het gesprek gevormd.
3. Norming: regels bepalen over hoe het gesprek gaat verlopen.
4. Performing: het probleem oplossen, praten waar het daadwerkelijk om moet gaan. Gaat vaak
niet helemaal goed en dan moet er terug worden gegaan naar de fase van storming.
5. Adjouring: groep gaat uit elkaar, want het doel is bereikt. Het wordt afgerond.
Fasen van een focusgroep:
1. Introductie en basisregels vaststellen.
2. Individuele introducties.
3. Openingstopic.
4. Discussie.
5. Afronding discussie
Vormen van focusgroepen:
Two-way: de groep wordt in tweeën gesplitst, de twee groepen wisselen elkaar af en moeten
om de beurt op elkaar reageren.
Dual moderator: focusgroep met twee moderatoren.
Dueling moderator: focusgroep met twee moderatoren die beide een ander standpunt
innemen, zo willen ze de discussie op gang brengen.
Respondent moderator: een van de participanten krijgt de rol als moderator, zo kan de
moderator een stap terug doen en zich focussen op iets anders.
Online focusgroep: focusgroep online via een chat room of via een bulletin board.
Wanneer focusgroepen?
Mensen met verschillende rollen (stakeholders) die een discussie of elkaar kunnen aanvullen
over verschillende onderwerpen. Zo kan er geleerd worden van gesprekken/discussies.
Hoe ziet de verzamelde data eruit?
Opgenomen en later verwerkt in transcript en er wordt gebruik gemaakt van field notes.
Kwaliteit van de focusgroep
Betrouwbaarheid: verloop van gesprek hangt af van de moderator en de deelnemers, hier
moet de moderator zich bewust van zijn.
Validiteit: moderator kan doorvragen om er achter te komen wat de respondenten echt
bedoelen, moderator moet zich bewust zijn van non-verbale signalen van de respondenten
en belang van verstandhouding!
Reactiviteit.
Interview en focusgroep
Eliciteren: het uitlokken van antwoorden, zorgen dat de participant antwoorden geeft.
Kenmerken wetenschappelijk onderzoek:
Empirisch (empiricism): het gebruiken van de systematische waarnemingen of instrumenten
die de systematische waarnemingen ondersteunen in onderzoek.
Controleerbaar – Peer review: het controleren van wetenschappelijke artikelen door
verschillende wetenschappers voor het gepubliceerd wordt.
Probalistisch (probabilistic): dat bevindingen van onderzoek niet altijd voor alle situaties
gelden, dat wat we concluderen niet correct is. Wetenschappelijk onderzoek is gebaseerd op
waarschijnlijkheid.
Theorie: uitspraken die algemene principes beschrijven hoe variabelen tot elkaar verhouden.
Kenmerken van een goede wetenschappelijke theorie:
Ondersteund door data (data uit wetenschappelijk onderzoek).
Falsifieerbaar: een theorie moet weerlegd kunnen worden aan de hand van verzamelde
gegevens om de theorie te kunnen versterken.
Spaarzaam (parsimonious): als een eenvoudige theorie volstaat, is het niet nodig om deze
complexer te maken
Onderzoeksvragen
De soorten onderzoeksvragen:
Fundamenteel onderzoek (basic research): het vergaren van algemene kennis.
Toegepast onderzoek (applied research): evalueren van kennis op een probleem in een lokaal
en bestaande context. Kennis toegepast op een specifiek iets of fenomeen.
Voornaamste doel van kwalitatief onderzoek is:
Sociale fenomenen te begrijpen vanuit hun natuurlijke context.
Het gebruiken van systematische waarnemingen (empirisch onderzoek) en hier patronen in
vinden - Patronen in gesproken of geschreven teksten, observaties van gedrag en interacties
en beeldmateriaal, etc.
Startpunten voor theorieën vormen – Voor ontwikkeling van nieuwe theorieën en de
aanpassing of uitbereiding van bestaande theorieën.
Kenmerken kwalitatief onderzoek:
De onderzoeker is geïnteresseerd in de natuurlijke omgeving van de respondent.
De onderzoeker heeft een contextuele benadering.
Het perspectief van de respondenten staat centraal.
Via specifieke observaties probeert de onderzoeker de sociale werkelijkheid te omschrijven in
al haar diversiteit en naar algemeenheden te zoeken die nieuwe theorieën vormen of
bestaande theorieën aanpassen → inductie.
o Observaties/data → patronen → generaliseren → theorie.
,Data-verzameling
Interview
Kwalitatief interview: kwalitatieve methode waarin een onderzoeker open vragen stelt om zoveel
mogelijk te weten te komen over de ervaringen, opvattingen, gedachte, gevoelens, gedragingen en
overtuigen van de participant met betrekking op een bepaald sociaal fenomeen.
Soorten interviews:
Gestructureerd: hierin heeft de interviewer de inhoud, volgorde en formulering van de
vragen en antwoordopties vooraf vastgelegd. (survey)
Semigestructureerd: hierin heeft de onderzoeker wat vragen en vervolgvragen van tevoren
bedacht, maar is vrij om de vragen in een andere volgorde te vragen en andere vragen te
stellen. Zo verloopt het interview natuurlijk. (kwalitatief interview)
Ongestructureerd: hierin heeft de onderzoeker alleen een lijst met algemene onderwerpen
en heeft hij alle controle over de vragen en het verloop van het interview. (kwalitatief
interview)
Vormen van interviews:
Face to face: tijdrovend, maar grote opbrengst.
Telefonisch: kleine tijdsinvestering, maar gemis van informatie.
Online: kleine tijdsinvestering, maar gemis van informatie en gebrek aan controle.
Go-along: dynamischer, informatiever op meerdere wijzen, maar lastig t managen. (mee gaan
met wat iemand doet)
Etnografisch
Interview: vraag-antwoord model (Tourangeau)
Vraag → Comprehension (= wat wordt er gevraagd) → Retrieval (= ophalen van informatie)
→ Judgement (= welke onderdelen zijn een antwoord op de vraag?) → Response (= wat is
het antwoord en wat wil ik vertellen?)
Interviewer wil het goede antwoord krijgen door goede vragen te stellen en respondent te
motiveren om deze antwoorden te geven → rapport opbouwen!
Onderdelen van een interview:
1. Aankomst en introductie (voorbereiden van interview, chitchatten).
2. Introductie onderzoek.
3. Begin van het interview (opname starten, dynamiek duidelijk maken, liefste monoloog van de
participant).
4. Tijdens het interview (rapport is opgebouwd en je kan gaan naar de meer persoonlijke
onderwerpen).
5. Einde interview (geen abrupt einde, onderwerp afbouwen, toekomstperspectief?)
6. Na het interview (opname stilzetten, netjes afronden, wat gaat er nu gebeuren?) → doorknob
effect: wanneer op een moment de spanning er van af is en het interview klaar is, maar er
dan toch nog cruciale informatie komt.
Wanneer interviews?
, Onderzoek naar ervaringen en individuele visies.
Hoe ziet de verzamelde data eruit?
Transcript: letterlijke uitgeschreven tekst van het gesprek.
Field notes: aantekeningen die tijdens het interview gemaakt worden en waardevol kunnen
zijn tijdens het analyseren van de data in een later stadium.
Kwaliteit van kwalitatief interview
Betrouwbaarheid (reliability): de mate waarin identieke metingen vergelijkbare resultaten opleveren.
Hoe consistent de resultaten van het onderzoek zijn.
Hangt bij interview af van de interviewer en de interviewer moet zich bewust zijn van eigen
rol.
Validiteit (validity): in hoeverre een claim, conclusie of beslissing - redelijk, gerechtvaardigd en
accuraat is.
Interviewer kan doorvragen om er achter te komen wat de respondent echt bedoelt.
Interviewer moet zich bewust zijn van non-verbale signalen van de respondent.
Belang van verstandhouding (rapport) = een hechte en harmonieuze relatie die het mensen
toe laat om elkaar te begrijpen en goed te communiceren.
Reactiviteit.
Focusgroep
Focusgroep: niet een groepsinterview, een moderator leidt een gesprek tussen de participanten, de
discussie en interactie tussen de participanten is het belangrijkst.
Moderator: degene die de mensen gaat interviewen in een focusgroep. De moderator stelt de vragen
die de onderzoeker heeft opgesteld, zorgt ervoor dat iedereen in het interview aan het woord komt
en dat er niet van het onderwerp wordt afgedwaald. Vaak een professionele interviewer.
Verschillen met kwalitatief interview
Er is interactie tussen de deelnemers (hier is de onderzoeker in geïnteresseerd).
Onderwerp is vaak meer specifiek.
Groepssamenstelling en grootte
Heterogeen (mensen met verschillende ervaringen) vs. homogeen (mensen met dezelfde
achtergrond).
Vreemden, bekenden of bestaande groepen.
Groepsgrootte: ongeveer 5 tot 8 mensen.
De groepssamenstelling en grootte bepaald het onderwerp, hoe sensitief en complex het onderwerp
is, hoe breed en diep de discussie wordt en of de populatie wordt betrokken bij het onderzoek.
Onderzoekers zijn verplicht om de privacy van de participanten te waarborgen.
Anonimiteit: mensen kunnen in groepsverband minder open praten over een gevoelig
onderwerp, omdat ze niet anoniem zijn.
Vertrouwelijkheid: mensen kunnen de moderator niet vertrouwen en daarom niet eerlijk
vertellen wat hun verhaal is.
, Het vormen van een groep:
1. Forming: bij elkaar komen en erkennen dat er een gezamenlijk doel is.
2. Storming: je gaat hier zoeken naar de structuur, hoe wordt het conflict opgelost, hoe wordt
het gesprek gevormd.
3. Norming: regels bepalen over hoe het gesprek gaat verlopen.
4. Performing: het probleem oplossen, praten waar het daadwerkelijk om moet gaan. Gaat vaak
niet helemaal goed en dan moet er terug worden gegaan naar de fase van storming.
5. Adjouring: groep gaat uit elkaar, want het doel is bereikt. Het wordt afgerond.
Fasen van een focusgroep:
1. Introductie en basisregels vaststellen.
2. Individuele introducties.
3. Openingstopic.
4. Discussie.
5. Afronding discussie
Vormen van focusgroepen:
Two-way: de groep wordt in tweeën gesplitst, de twee groepen wisselen elkaar af en moeten
om de beurt op elkaar reageren.
Dual moderator: focusgroep met twee moderatoren.
Dueling moderator: focusgroep met twee moderatoren die beide een ander standpunt
innemen, zo willen ze de discussie op gang brengen.
Respondent moderator: een van de participanten krijgt de rol als moderator, zo kan de
moderator een stap terug doen en zich focussen op iets anders.
Online focusgroep: focusgroep online via een chat room of via een bulletin board.
Wanneer focusgroepen?
Mensen met verschillende rollen (stakeholders) die een discussie of elkaar kunnen aanvullen
over verschillende onderwerpen. Zo kan er geleerd worden van gesprekken/discussies.
Hoe ziet de verzamelde data eruit?
Opgenomen en later verwerkt in transcript en er wordt gebruik gemaakt van field notes.
Kwaliteit van de focusgroep
Betrouwbaarheid: verloop van gesprek hangt af van de moderator en de deelnemers, hier
moet de moderator zich bewust van zijn.
Validiteit: moderator kan doorvragen om er achter te komen wat de respondenten echt
bedoelen, moderator moet zich bewust zijn van non-verbale signalen van de respondenten
en belang van verstandhouding!
Reactiviteit.
Interview en focusgroep
Eliciteren: het uitlokken van antwoorden, zorgen dat de participant antwoorden geeft.
