1. ALGEMENE INLEIDING
1.1 VERANTWOORDING
1. Recht is een zaak van alle burgers.
2. Iedereen wordt geconfronteerd met recht
3. Recht staat niet gelijk aan de godsdienstige regels
4. Recht staat niet gelijk aan moraal
Bv: Als je met vriend naar film gaat maar beslist toch niet te gaat last minute dan kan dit niet
afgedwongen worden, het is immers geen rechtsregel
1.2 HET BEGRIP RECHT
2.1 ALGEMEEN
Het recht is een geheel van algemeen geldende normatieve regels, opgelegd of
ontvangen en bekrachtigd door de staat waarvan de naleving afdwingbaar is en die de
ordening van het maatschappelijke leven beogen.
Normatieve regels: regels die aangeven hoe mensen zich moeten gedragen volgens normen en
waarden
Afdwingbaar: is een officiële regel waar men zich verplicht moet aanhouden
2.2 EEN GEHEEL VAN ALGEMEEN GELDENDE NORMATIEVE REGELS
2.2.1 VERBODS-, GEBODS-, TOELATINGS- EN ORGANIEKE REGELS
Een gebodsbepaling verplicht je om iets te doen (“je moet”) terwijl een
verbodsbepaling je verbiedt iets te doen (“je mag niet”)
Voorbeeld gebodsbepaling: iedereen die 18 jaar wordt is verplicht zicht te registreren voor de
kieslijst (je moet hiervoor iets doen)
Voorbeeld verbodsbepaling: het is verboden om alcohol te drinken onder de 18 jaar. (hier mag je
iets niet doen)
Toelatingsregels bepalen wie of wat toegang krijgt tot bepaalde rechten. Ze richten
zich op voorwaarden waaraan iemand moet voldoen om deel te mogen nemen.
Organieke regels zijn de regels die beschrijven hoe een organisatie is georganiseerd en
functioneert.
Voorbeeld toelatingsregel: om te mogen stemmen moet je de Belgische nationaliteit hebben.
Voorbeeld organieke regels: de burgemeester is leider van de gemeente en heeft de taak om de
orde te handhaven.
2.2.2 AANVULLEND OF DWINGEND RECHT
Voor de hierboven 4 rechtsregels is het belangrijk om te weten of je deze regels moet
naleven of ervan mag afwijken. Een onderscheid maken we door aanvullen of dwingend
recht.
Dwingen recht moet nageleefd worden door elk rechtssubject. Bij niet-naleving volgt er
een sanctie. We kunnen dit nog in 2 delen opsplitsen.
, Openbare orde aanbelangen: de rechtsregel die de essentiële belangen van de
staat of gemeenschap raakt. Zoals de economische orde of de sociale orde.
Voorbeeld: je kan geen arbeidsovereenkomst sluiten waarin je belooft tot aan je dood bij
dezelfde werkgever te blijven omdat dit in strijd is met namelijk de vrijheid van een
persoon.
Relatieve nietigheid: Hierbij wil de wetgever zwakkere mensen beschermen.
Deze regels moeten ook door iedereen gevolgd worden maar de sanctionering
hangt ervan af. Denk hier bijvoorbeeld aan minderjarigen etc.
Dan is er ook sprake van aanvullend recht dit wil zeggen dat je zelf u regel hierin mag
bepalen als er overeenkomst is tussen beide partijen.
Bijvoorbeeld aan heroepingsrecht dit is normaal 14 dagen maar de IKEA zegt bijvoorbeeld dat dit
bij hun 1 jaar is dit werkt zo in voordeel van hun klanten.
2.2.3 ALGEMENE OF INDIVIDUELE NORMEN
Dit spreekt voor zich, algemene normen gelden voor alle rechtssubjecten die zich in
dezelfde feitelijke omstandigheden bevinden. Hierbij blijft de wet vel vaag zodat de
rechter hierin verder nog kan bepalen.
Er zijn slecht weinig individuele normen die betrekking hebben op een bepaald
rechtssubject (Koning).
1.3 DOOR DE STAAT OPGELEGDE OF ONTVANGEN EN BEKRACHTIGDE NORMEN
Wanneer we vooropstellen dat het recht is opgelegd door de staat, dan betekent dat
dat het merendeel der rechtsregels door de overheid is uitgevaardigd.
Voorbeeld: het werkboek van de Belgische nationaliteit is een duidelijke normerende wet. In deze
wet wordt bepaald of je Belgische nationaliteit krijgt en welke voorwaarden er moeten nageleefd
worden.
Sommige rechten ontstaan door gewoonten en niet via de overheid. Hier moeten
steeds twee elementen aanwezig zijn.
1. Een herhaaldelijke gedraging van rechtssubjecten
2. En door de overheid erkende of opgelegde sanctie
1.4 AFDWINGBARE NORMEN
Dit zijn wettelijke regels die je verplicht bent te volgen, en de overheid zorgt ervoor dat
ze worden nageleefd.
Het is verboden om te stelen, als je dit doet dan kan politie je arresteren.
Er kan ook sprake zijn van een herstellende beteugeling dit wil eigenlijk zeggen dat bij
een overtreding de schade terug vergoed moet worden.
1.5 CASUS
In het interne regelement van een voetbalvereniging staat dat je wordt uitgesloten als je
in een bepaald seizoen twee of meerdere keren niet naar de training komt zonder te
verwittigen. Is dit een voorbeeld van een rechtsregel ? Waarom (niet) ? pas de
kenmerken van het objectieve recht hierop toe.
, Recht wordt uitgemaakt, opgevoerd, uitgevoerd en gecontroleerd (bij deze vraag
is er dus geen sprake van een wet). Een handtekening is bindend bij een contract
maar dat is geen wet.
2. INDELINGEN VAN HET RECHT
2.1 ALGEMEEN
Het recht kunnen indelen in verschillende categorieën/rechtstakken
2.2 HET PRIVAATRECHT – PUBLIEKRECHT
Bij publiek recht regelt het de algemene belangen en heeft betrekking op de
verhouding van overheid tot burger.
Privaat recht regelt de verhouding tussen de burgers onderling (Synoniem =
burgerlijk recht).
Er is niet altijd een duidelijk onderscheid te maken, sommige rechtstakken vertonen
kenmerken van beide categorieën waardoor ze een gemengd karakter tonen.
2.2.1 HET PUBLIEK RECHT
Hiertoe behoren vier takken (specifieke rechtstakken)
1. Grondwettelijk/constitutioneel recht: dit recht gaat over basisregels van een
land vastgelegd in de grondwet. Het bepaald hoe de match is verdeeld tussen
verschillende overheidsorganen
Bijvoorbeeld de grondwet zegt dat iedereen vrijheid van meningsuiting heeft
2. Administratief- bestuursrecht: dit recht regelt de manier waarop de overheid
besluiten neemt en hoe burgers met elkaar omgaan. Ook hoe alles is ingedeeld
van provincies etc.
Bijvoorbeeld regels over vergunning, belasting en overheidsdiensten
3. Strafrecht: Bestaat uit twee takken materiele en formele strafrecht. Bij het
materiele strafrecht spreken we over strafbare feiten (= misdrijven). Bij
formele strafrecht gaat het vooral over hoe zo een proces moet gevoerd worden
en hoe de procedure verloopt en hoe straffen uitgevoerd moeten worden.
4. Fiscaal recht: dit recht gaat over de regels voor belasting en hoe mensen of
bedrijven deze betalen en wat ze betalen.
2.2.2 HET PRIVAAT RECHT
Ook hier zijn verschillende belangrijke rechtstakken.
1. Personenrecht: dit recht gaat over de juridische status van individuen. Het
bepaalt wie als persoon wordt gezien in de wet
2. Familierecht: Dit recht regelt alles rondom relaties tussen familieleden zoals
trouwen, scheiden en ouderlijke verantwoordelijkheid.
3. Familiaal vermogensrecht: Dit recht gaat over de financiële en
eigendomsverhoudingen binnen het gezien, zoals erfenissen of verdeling van bezit
na een echtscheiding.
, 4. Goederenrecht: regelt de rechten en plichten die mensen hebben over
eigendommen zoals huizen, auto’s of grond. Het beschrijft hoe je eigenaar wordt
van iets en wat je ermee mag doen.
5. Benoemde contracten: dit zijn specifieke, in de wet geregelde contracten met
een naam zoals een koopcontract of huurcontract. De wet heeft voor deze
contracten al bepaalde regels opgesteld. (bv: de regels bij het kopen van een
product in een winkel).
2.2.3 ENKELE ‘GEMENGDE’ TAKKEN
Het ondernemingsrecht en economisch recht zijn takken waarbij we kunnen spreken
over gemengd recht.
(bekijk pg.36 nog eens)
2.3 SUPRANATIONAAL RECHT VERSUS NATIONAAL RECHT
Supranationaal recht wil zeggen dat er sommige regels zijn die ook het nationaal recht
overschrijden en ook dus grenzen. Deze zijn dus internationaal of supranationaal.
Zie schema pagina 38!!!!
2.4 OBJECTIEF RECHT VERSUS SUBJECTIEF RECHT
2.4.1 RECHTSMISBRUIK
Het bezit van subjectieve rechten wil niet zeggen dat je deze onbeperkt kan gebruiken
Er is sprake van rechtsmisbruik als men zijn recht uitoefent op een wijze die kennelijk
de grenzen te buiten gaat van de normale uitoefening.
3. BRONNEN VAN HET RECHT
3.1 INLEIDING
Bij bronnen van het recht moeten we onderscheid maken tussen materiele- en formele
bronnen. De materiele bronnen zijn de ideeën achter de regels, waarom hebben we
1.1 VERANTWOORDING
1. Recht is een zaak van alle burgers.
2. Iedereen wordt geconfronteerd met recht
3. Recht staat niet gelijk aan de godsdienstige regels
4. Recht staat niet gelijk aan moraal
Bv: Als je met vriend naar film gaat maar beslist toch niet te gaat last minute dan kan dit niet
afgedwongen worden, het is immers geen rechtsregel
1.2 HET BEGRIP RECHT
2.1 ALGEMEEN
Het recht is een geheel van algemeen geldende normatieve regels, opgelegd of
ontvangen en bekrachtigd door de staat waarvan de naleving afdwingbaar is en die de
ordening van het maatschappelijke leven beogen.
Normatieve regels: regels die aangeven hoe mensen zich moeten gedragen volgens normen en
waarden
Afdwingbaar: is een officiële regel waar men zich verplicht moet aanhouden
2.2 EEN GEHEEL VAN ALGEMEEN GELDENDE NORMATIEVE REGELS
2.2.1 VERBODS-, GEBODS-, TOELATINGS- EN ORGANIEKE REGELS
Een gebodsbepaling verplicht je om iets te doen (“je moet”) terwijl een
verbodsbepaling je verbiedt iets te doen (“je mag niet”)
Voorbeeld gebodsbepaling: iedereen die 18 jaar wordt is verplicht zicht te registreren voor de
kieslijst (je moet hiervoor iets doen)
Voorbeeld verbodsbepaling: het is verboden om alcohol te drinken onder de 18 jaar. (hier mag je
iets niet doen)
Toelatingsregels bepalen wie of wat toegang krijgt tot bepaalde rechten. Ze richten
zich op voorwaarden waaraan iemand moet voldoen om deel te mogen nemen.
Organieke regels zijn de regels die beschrijven hoe een organisatie is georganiseerd en
functioneert.
Voorbeeld toelatingsregel: om te mogen stemmen moet je de Belgische nationaliteit hebben.
Voorbeeld organieke regels: de burgemeester is leider van de gemeente en heeft de taak om de
orde te handhaven.
2.2.2 AANVULLEND OF DWINGEND RECHT
Voor de hierboven 4 rechtsregels is het belangrijk om te weten of je deze regels moet
naleven of ervan mag afwijken. Een onderscheid maken we door aanvullen of dwingend
recht.
Dwingen recht moet nageleefd worden door elk rechtssubject. Bij niet-naleving volgt er
een sanctie. We kunnen dit nog in 2 delen opsplitsen.
, Openbare orde aanbelangen: de rechtsregel die de essentiële belangen van de
staat of gemeenschap raakt. Zoals de economische orde of de sociale orde.
Voorbeeld: je kan geen arbeidsovereenkomst sluiten waarin je belooft tot aan je dood bij
dezelfde werkgever te blijven omdat dit in strijd is met namelijk de vrijheid van een
persoon.
Relatieve nietigheid: Hierbij wil de wetgever zwakkere mensen beschermen.
Deze regels moeten ook door iedereen gevolgd worden maar de sanctionering
hangt ervan af. Denk hier bijvoorbeeld aan minderjarigen etc.
Dan is er ook sprake van aanvullend recht dit wil zeggen dat je zelf u regel hierin mag
bepalen als er overeenkomst is tussen beide partijen.
Bijvoorbeeld aan heroepingsrecht dit is normaal 14 dagen maar de IKEA zegt bijvoorbeeld dat dit
bij hun 1 jaar is dit werkt zo in voordeel van hun klanten.
2.2.3 ALGEMENE OF INDIVIDUELE NORMEN
Dit spreekt voor zich, algemene normen gelden voor alle rechtssubjecten die zich in
dezelfde feitelijke omstandigheden bevinden. Hierbij blijft de wet vel vaag zodat de
rechter hierin verder nog kan bepalen.
Er zijn slecht weinig individuele normen die betrekking hebben op een bepaald
rechtssubject (Koning).
1.3 DOOR DE STAAT OPGELEGDE OF ONTVANGEN EN BEKRACHTIGDE NORMEN
Wanneer we vooropstellen dat het recht is opgelegd door de staat, dan betekent dat
dat het merendeel der rechtsregels door de overheid is uitgevaardigd.
Voorbeeld: het werkboek van de Belgische nationaliteit is een duidelijke normerende wet. In deze
wet wordt bepaald of je Belgische nationaliteit krijgt en welke voorwaarden er moeten nageleefd
worden.
Sommige rechten ontstaan door gewoonten en niet via de overheid. Hier moeten
steeds twee elementen aanwezig zijn.
1. Een herhaaldelijke gedraging van rechtssubjecten
2. En door de overheid erkende of opgelegde sanctie
1.4 AFDWINGBARE NORMEN
Dit zijn wettelijke regels die je verplicht bent te volgen, en de overheid zorgt ervoor dat
ze worden nageleefd.
Het is verboden om te stelen, als je dit doet dan kan politie je arresteren.
Er kan ook sprake zijn van een herstellende beteugeling dit wil eigenlijk zeggen dat bij
een overtreding de schade terug vergoed moet worden.
1.5 CASUS
In het interne regelement van een voetbalvereniging staat dat je wordt uitgesloten als je
in een bepaald seizoen twee of meerdere keren niet naar de training komt zonder te
verwittigen. Is dit een voorbeeld van een rechtsregel ? Waarom (niet) ? pas de
kenmerken van het objectieve recht hierop toe.
, Recht wordt uitgemaakt, opgevoerd, uitgevoerd en gecontroleerd (bij deze vraag
is er dus geen sprake van een wet). Een handtekening is bindend bij een contract
maar dat is geen wet.
2. INDELINGEN VAN HET RECHT
2.1 ALGEMEEN
Het recht kunnen indelen in verschillende categorieën/rechtstakken
2.2 HET PRIVAATRECHT – PUBLIEKRECHT
Bij publiek recht regelt het de algemene belangen en heeft betrekking op de
verhouding van overheid tot burger.
Privaat recht regelt de verhouding tussen de burgers onderling (Synoniem =
burgerlijk recht).
Er is niet altijd een duidelijk onderscheid te maken, sommige rechtstakken vertonen
kenmerken van beide categorieën waardoor ze een gemengd karakter tonen.
2.2.1 HET PUBLIEK RECHT
Hiertoe behoren vier takken (specifieke rechtstakken)
1. Grondwettelijk/constitutioneel recht: dit recht gaat over basisregels van een
land vastgelegd in de grondwet. Het bepaald hoe de match is verdeeld tussen
verschillende overheidsorganen
Bijvoorbeeld de grondwet zegt dat iedereen vrijheid van meningsuiting heeft
2. Administratief- bestuursrecht: dit recht regelt de manier waarop de overheid
besluiten neemt en hoe burgers met elkaar omgaan. Ook hoe alles is ingedeeld
van provincies etc.
Bijvoorbeeld regels over vergunning, belasting en overheidsdiensten
3. Strafrecht: Bestaat uit twee takken materiele en formele strafrecht. Bij het
materiele strafrecht spreken we over strafbare feiten (= misdrijven). Bij
formele strafrecht gaat het vooral over hoe zo een proces moet gevoerd worden
en hoe de procedure verloopt en hoe straffen uitgevoerd moeten worden.
4. Fiscaal recht: dit recht gaat over de regels voor belasting en hoe mensen of
bedrijven deze betalen en wat ze betalen.
2.2.2 HET PRIVAAT RECHT
Ook hier zijn verschillende belangrijke rechtstakken.
1. Personenrecht: dit recht gaat over de juridische status van individuen. Het
bepaalt wie als persoon wordt gezien in de wet
2. Familierecht: Dit recht regelt alles rondom relaties tussen familieleden zoals
trouwen, scheiden en ouderlijke verantwoordelijkheid.
3. Familiaal vermogensrecht: Dit recht gaat over de financiële en
eigendomsverhoudingen binnen het gezien, zoals erfenissen of verdeling van bezit
na een echtscheiding.
, 4. Goederenrecht: regelt de rechten en plichten die mensen hebben over
eigendommen zoals huizen, auto’s of grond. Het beschrijft hoe je eigenaar wordt
van iets en wat je ermee mag doen.
5. Benoemde contracten: dit zijn specifieke, in de wet geregelde contracten met
een naam zoals een koopcontract of huurcontract. De wet heeft voor deze
contracten al bepaalde regels opgesteld. (bv: de regels bij het kopen van een
product in een winkel).
2.2.3 ENKELE ‘GEMENGDE’ TAKKEN
Het ondernemingsrecht en economisch recht zijn takken waarbij we kunnen spreken
over gemengd recht.
(bekijk pg.36 nog eens)
2.3 SUPRANATIONAAL RECHT VERSUS NATIONAAL RECHT
Supranationaal recht wil zeggen dat er sommige regels zijn die ook het nationaal recht
overschrijden en ook dus grenzen. Deze zijn dus internationaal of supranationaal.
Zie schema pagina 38!!!!
2.4 OBJECTIEF RECHT VERSUS SUBJECTIEF RECHT
2.4.1 RECHTSMISBRUIK
Het bezit van subjectieve rechten wil niet zeggen dat je deze onbeperkt kan gebruiken
Er is sprake van rechtsmisbruik als men zijn recht uitoefent op een wijze die kennelijk
de grenzen te buiten gaat van de normale uitoefening.
3. BRONNEN VAN HET RECHT
3.1 INLEIDING
Bij bronnen van het recht moeten we onderscheid maken tussen materiele- en formele
bronnen. De materiele bronnen zijn de ideeën achter de regels, waarom hebben we
