Huid en Huidderivaten
Samenvatting
Hoorcollege 1 – Introductie
Algemene opbouw van de huid
Functies van de huid
- Directe bescherming: barrière extern-intern
o Mechanisch
o UV-straling
o Chemisch
o Thermisch
o Vochtbalans
- Indirecte bescherming (bijvoorbeeld camouflage)
- Interactie met de omgeving
o Tast (druk), pijn, temperatuur
o Uiterlijk vertoon
- Metabole functies
o Opslag vet
o Aanmaak vitamine D
- Secretie
o Talgklier, zweetklier, melkklier
- Thermoregulatie
Embryonale ontwikkeling
- Epidermis: al vroeg in de ontwikkeling is een eerste aanzet tot epidermis aanwezig als het
ectoderm dat het embryo aan het oppervlakte bedekt
o Uit de epidermis ontwikkelen ook huidderivaten als haren, klieren en hoeven
- Dermis: ontwikkelt zich uit de dermatomen (één van de drie onderdelen van de somieten
van het paraxiale mesoderm)
o De dermis van de schedel is een uitzondering: een groot deel hiervan ontstaat uit
cellen uit de craniale neurale lijst
- Subcutis: ontwikkelt zich ook uit het mesoderm
- Ontwikkeling:
1. In het embryo bestaat het oppervlakte ectoderm in eerste instantie uit een éénlagig
epitheel. Dit epitheel gaat tijdens de ontwikkeling prolifereren
en vormt uiteindelijk een meerlagig plaveiselepitheel
o De meeste basaal gelegen cellen produceren zelf factoren
die hun eigen proliferatie stimuleren: autocrien proces
▪ Transforming Growth Factor α (TGFα)
▪ Ook het contact met het onderliggend
mesenchym is bij deze ontwikkeling van belang
o De mesenchymale cellen, de toekomstige fibroblasten,
produceren ook groeifactoren: dit is een paracrien proces
▪ Keratinocyte Growth Factor (KGF, FGF7)
2. Tijdens deze ontwikkeling migreren neurale lijstcellen de
dermis in en worden uiteindelijk in de basale laag van de
epidermis geïntegreerd
o Hier differentiëren de neurale lijstcellen tot melanocyten
(maken pigment) en Merkel cellen (betrokken bij het
waarnemen van tast)
1
, 3. Uiteindelijk worden ook Langerhans cellen in het epitheel opgenomen
o Deze APC’s ontwikkelen zich vanuit precursors (monocyten) uit het beenmerg
4. Onder invloed van signalen uit de dermis kan de epidermis lokaal verdikken en in de
dermis ingroeien
o Afhankelijk van het type signaal kan er ook een klier of een haar ontstaan
o Bij deze ontwikkeling is een samenspel van en naar de epidermis en de dermis
betrokken
“Basisrecept” van de huid
- Cutis (huid) bestaat uit twee delen:
o Dermis (lederhuid
o Epidermis (opperhuid)
- Onder de cutis bevindt zich de subcutis
Epidermis (opperhuid)
- Bestaat uit een meerlagig, verhoornd plaveiselepitheel
o De mate van verhoorning (of keratinisatie) verschilt per diersoort en per locatie op
het lichaam (sterke relatie met functie aanwezig)
▪ Waar veel mechanische bescherming nodig (bijvoorbeeld voetzolen) zal de
epidermis een stuk dikker zijn en meer lagen van verhoornde cellen tonen
- Kan in vijf lagen worden verdeeld
o Stratum basale
▪ Ligt op basaalmembraan, dat de begrenzing is tussen epidermis en dermis
▪ Aan basaalmembraan aangehecht middels hemidesmosomen
▪ Vertoont een hoge delingsactiviteit: naarmate de cellen richting het
oppervlak geduwd worden, ondergaan ze ook een differentiatieproces
• Cellen hier zijn het stamcelcompartiment van de epidermis (vanuit
hier vindt dan ook proliferatie plaats)
▪ Kubische cellen
▪ Hier bevinden zich ook melanocyten. Deze migreren niet (blijven in stratum
basale af), maar geven hun pigment (melanine) op cytocriene wijze af aan de
keratinocyten
• De keratinocyten met pigmenten migreren vervolgens naar het
oppervlak toe
▪ Als de aanhechting met de basaalmembraan verbroken wordt, kunnen er
flinke problemen ontstaan
• Ruimte tussen dermis en epidermis ontstaat, en deze holte vult zich
met vocht
2
,o Stratum spinosum
▪ Stevigheid door onderlinge aanhechting via desmosomen
▪ Voedingsstoffen verspreiden zich vanuit dermis door epidermis via
intracellulair
▪ Differentiatie
▪ Bruine pigmenten zijn afkomstig van de melanocyten
o Stratum granulosum
▪ Cellen produceren keratohyaliene granules en lamellaire granules
• Keratohyaline granules: keratine producten waarmee de hele cel
gevuld wordt en stevig in het weefsel komt te liggen
• Lamellaire granules: hierin bevinden zich lipiden, die uitgescheiden
worden via exocytose en om de cellen heen komen te liggen
▪ Platten steeds verder af, raken steeds verder gevuld met keratine
▪ Bovenste lagen: tight junctions tussen de cellen, als extra barrière tegen
stoffen uit het externe milieu, en om vochtverlies uit de huid te voorkomen.
Beperken transport van voedingsstoffen
• Cellen van Langerhans kunnen tight junctions verbreken
▪ Nog meer differentiatie
▪ Donkere en korrelige cellen
o Stratum lucidum
▪ Niet standaard aanwezig, vooral bij hele dikke huid
▪ Kan opvallen doordat er net een bepaalde tussenstap van de
keratineproductie aanwezig is: het eiwit eleidine
3
, o Stratum corneum
▪ Cellen dood en geheel gevuld met keratine
▪ Worden bij elkaar gehouden middels lipiden (cement-baksteen model)
▪ Schilfert geleidelijk af
▪ Indien dik stratum corneum: beter beschermd tegen mechanische druk
▪ Hoe meer de huid belast wordt, hoe meer hoorn erop kan groeien
- De cellen die de hoofdmassa van de epidermis vormen worden ook wel keratinocyten
genoemd
- Drie andere celtypen van de epidermis:
o Melanocyten
▪ Productie pigmentkorrels (melanosomen)
▪ Afgifte door melanocyt
▪ Opname door keratinocyt → migreert mee naar
bovenste huidlaag
o Cellen van Langerhans
▪ Afweer
▪ “Sampling” door onderbreken TJ
o Merkel cellen
▪ Waarnemen van tast
- Histologie:
o Epidermis is relatief smal vergeleken met de dermis
o Naarmate de cellen richting het oppervlak gaan veranderen ze van rond naar
afgeplatte cellen: meerlagig plaveiselepitheel
o De bovenste lagen laten geen celkernen meer zien en schilferen wat af van derest
van het weefsel: meerlagig verhoornd plaveiselepitheel
o Epidermis laat een plooiing zien langs de dermis. Aan de dermale kant noemen we
dit dermale papillen. Het contactoppervlak tussen dermis en epidermis wordt
hierdoor vergroot, en de stevigheid van de aanhechting neemt toe
4
Samenvatting
Hoorcollege 1 – Introductie
Algemene opbouw van de huid
Functies van de huid
- Directe bescherming: barrière extern-intern
o Mechanisch
o UV-straling
o Chemisch
o Thermisch
o Vochtbalans
- Indirecte bescherming (bijvoorbeeld camouflage)
- Interactie met de omgeving
o Tast (druk), pijn, temperatuur
o Uiterlijk vertoon
- Metabole functies
o Opslag vet
o Aanmaak vitamine D
- Secretie
o Talgklier, zweetklier, melkklier
- Thermoregulatie
Embryonale ontwikkeling
- Epidermis: al vroeg in de ontwikkeling is een eerste aanzet tot epidermis aanwezig als het
ectoderm dat het embryo aan het oppervlakte bedekt
o Uit de epidermis ontwikkelen ook huidderivaten als haren, klieren en hoeven
- Dermis: ontwikkelt zich uit de dermatomen (één van de drie onderdelen van de somieten
van het paraxiale mesoderm)
o De dermis van de schedel is een uitzondering: een groot deel hiervan ontstaat uit
cellen uit de craniale neurale lijst
- Subcutis: ontwikkelt zich ook uit het mesoderm
- Ontwikkeling:
1. In het embryo bestaat het oppervlakte ectoderm in eerste instantie uit een éénlagig
epitheel. Dit epitheel gaat tijdens de ontwikkeling prolifereren
en vormt uiteindelijk een meerlagig plaveiselepitheel
o De meeste basaal gelegen cellen produceren zelf factoren
die hun eigen proliferatie stimuleren: autocrien proces
▪ Transforming Growth Factor α (TGFα)
▪ Ook het contact met het onderliggend
mesenchym is bij deze ontwikkeling van belang
o De mesenchymale cellen, de toekomstige fibroblasten,
produceren ook groeifactoren: dit is een paracrien proces
▪ Keratinocyte Growth Factor (KGF, FGF7)
2. Tijdens deze ontwikkeling migreren neurale lijstcellen de
dermis in en worden uiteindelijk in de basale laag van de
epidermis geïntegreerd
o Hier differentiëren de neurale lijstcellen tot melanocyten
(maken pigment) en Merkel cellen (betrokken bij het
waarnemen van tast)
1
, 3. Uiteindelijk worden ook Langerhans cellen in het epitheel opgenomen
o Deze APC’s ontwikkelen zich vanuit precursors (monocyten) uit het beenmerg
4. Onder invloed van signalen uit de dermis kan de epidermis lokaal verdikken en in de
dermis ingroeien
o Afhankelijk van het type signaal kan er ook een klier of een haar ontstaan
o Bij deze ontwikkeling is een samenspel van en naar de epidermis en de dermis
betrokken
“Basisrecept” van de huid
- Cutis (huid) bestaat uit twee delen:
o Dermis (lederhuid
o Epidermis (opperhuid)
- Onder de cutis bevindt zich de subcutis
Epidermis (opperhuid)
- Bestaat uit een meerlagig, verhoornd plaveiselepitheel
o De mate van verhoorning (of keratinisatie) verschilt per diersoort en per locatie op
het lichaam (sterke relatie met functie aanwezig)
▪ Waar veel mechanische bescherming nodig (bijvoorbeeld voetzolen) zal de
epidermis een stuk dikker zijn en meer lagen van verhoornde cellen tonen
- Kan in vijf lagen worden verdeeld
o Stratum basale
▪ Ligt op basaalmembraan, dat de begrenzing is tussen epidermis en dermis
▪ Aan basaalmembraan aangehecht middels hemidesmosomen
▪ Vertoont een hoge delingsactiviteit: naarmate de cellen richting het
oppervlak geduwd worden, ondergaan ze ook een differentiatieproces
• Cellen hier zijn het stamcelcompartiment van de epidermis (vanuit
hier vindt dan ook proliferatie plaats)
▪ Kubische cellen
▪ Hier bevinden zich ook melanocyten. Deze migreren niet (blijven in stratum
basale af), maar geven hun pigment (melanine) op cytocriene wijze af aan de
keratinocyten
• De keratinocyten met pigmenten migreren vervolgens naar het
oppervlak toe
▪ Als de aanhechting met de basaalmembraan verbroken wordt, kunnen er
flinke problemen ontstaan
• Ruimte tussen dermis en epidermis ontstaat, en deze holte vult zich
met vocht
2
,o Stratum spinosum
▪ Stevigheid door onderlinge aanhechting via desmosomen
▪ Voedingsstoffen verspreiden zich vanuit dermis door epidermis via
intracellulair
▪ Differentiatie
▪ Bruine pigmenten zijn afkomstig van de melanocyten
o Stratum granulosum
▪ Cellen produceren keratohyaliene granules en lamellaire granules
• Keratohyaline granules: keratine producten waarmee de hele cel
gevuld wordt en stevig in het weefsel komt te liggen
• Lamellaire granules: hierin bevinden zich lipiden, die uitgescheiden
worden via exocytose en om de cellen heen komen te liggen
▪ Platten steeds verder af, raken steeds verder gevuld met keratine
▪ Bovenste lagen: tight junctions tussen de cellen, als extra barrière tegen
stoffen uit het externe milieu, en om vochtverlies uit de huid te voorkomen.
Beperken transport van voedingsstoffen
• Cellen van Langerhans kunnen tight junctions verbreken
▪ Nog meer differentiatie
▪ Donkere en korrelige cellen
o Stratum lucidum
▪ Niet standaard aanwezig, vooral bij hele dikke huid
▪ Kan opvallen doordat er net een bepaalde tussenstap van de
keratineproductie aanwezig is: het eiwit eleidine
3
, o Stratum corneum
▪ Cellen dood en geheel gevuld met keratine
▪ Worden bij elkaar gehouden middels lipiden (cement-baksteen model)
▪ Schilfert geleidelijk af
▪ Indien dik stratum corneum: beter beschermd tegen mechanische druk
▪ Hoe meer de huid belast wordt, hoe meer hoorn erop kan groeien
- De cellen die de hoofdmassa van de epidermis vormen worden ook wel keratinocyten
genoemd
- Drie andere celtypen van de epidermis:
o Melanocyten
▪ Productie pigmentkorrels (melanosomen)
▪ Afgifte door melanocyt
▪ Opname door keratinocyt → migreert mee naar
bovenste huidlaag
o Cellen van Langerhans
▪ Afweer
▪ “Sampling” door onderbreken TJ
o Merkel cellen
▪ Waarnemen van tast
- Histologie:
o Epidermis is relatief smal vergeleken met de dermis
o Naarmate de cellen richting het oppervlak gaan veranderen ze van rond naar
afgeplatte cellen: meerlagig plaveiselepitheel
o De bovenste lagen laten geen celkernen meer zien en schilferen wat af van derest
van het weefsel: meerlagig verhoornd plaveiselepitheel
o Epidermis laat een plooiing zien langs de dermis. Aan de dermale kant noemen we
dit dermale papillen. Het contactoppervlak tussen dermis en epidermis wordt
hierdoor vergroot, en de stevigheid van de aanhechting neemt toe
4
