Hoorcollege 1 human levenscyclus 1 30-10-2018 09:00-10:45
Alles voor 8 weken word een embryo genoemd, hierna is het een foetus. De groei tijdens
week 1 tot 8 is de embryogenese. Hierna is het foetale groei genoemd. Door genen kan het
volledige proces goed doorlopen worden.
Embryogenese en celbiologie
Leerdoelen
- 1A. je kan benoemen wat nodig is om vanuit een cel een organisme te maken
- 1B. Je kan een aantal van de vele verschillende celtypen benoemen en kan de functie
van de belangrijkste organellen benoemen.
- 1C. je kan benoemen hoe DNA is opgebouwd en hoe het in de cel is gerangschikt
Manieren van embryonaal onderzoek
Eind vierde week moet de neurale buis dicht zijn. Zo niet ontstaan er aandoeningen bij
geboorte. Embryologie is een voortschrijdende wetenschap. Dit begon met een
morfologische benadering (1900). Hier ging het vooral om de anatomische benadering van
de baby, veel vergelijken. Hierna begon de experimentele embryologie (eind 20e eeuw). Dit
werd benaderd vanuit cel migratie. Denk aan ‘fate en lineage’ studies. Na de experimentele
embryologie kwam de teratologie (jaren ’60). Hierbij werd gekeken naar misvormingen bij
embryo’s. Stoffen konden de placenta passeren. Dit werd bekend tijdens de teratologie.
Tegenwoordig worden embryo’s moleculair benaderd en genetische modificatie (jaren ’90).
Hierbij word de rol van individuele genen en hun interactie onderzocht.
Celbiologie
Elk organisme bestaat uit een grote gemeenschap van samenwerkende cellen. Deze
samenwerking word mogelijk gemaakt door de erfelijke informatie uit de celkernen van de
cellen. Vanuit deze erfelijke informatie worden eiwitten gevormd, welke de samenwerking
mogelijk maken. Er bestaan tussen de 200 en 400 verschillende celtypen in het menselijk
lichaam.
Binnen in de cel liggen verschillende organellen. Deze organellen hebben alle een eigen
naam. Hierin vind veel actie plaats (overdracht, afbraak etc.). Er is direct contact met de
buitkant van de cel. Deze extracellulaire en intracellulaire ruimtes hebben constant
interactie met elkaar.
Samenvatting hoorcolleges en literatuur Humane levenscyclus 1
Jasper Vrije Universiteit Amsterdam 1e jaar bachelor student
,Endopasmatisch reticulum
- Endoplasmatisch reticulum, ruw
(met ribosomen) eiwit aanmaakt
(translatie) en transport naar
Golgi apparaat. Glad zorgt voor
transport naar Golgi, synthese van
(fosfo)lipiden en steroïden en
ontgiften (detoxificatie)
Golgi apparaat 1. Nucleolus
- Golgi apparaat: eiwitten ombouwen (modificeren), opslaan 2. Celkern
en inpakken in blaasjes voor transport. 3. Ribosoom
4. Vesikel
Lysosoom 5. Ruw endoplasmatisch
- Lysosoom: blaasjes die partikels, ingenomen door reticulum
fagocytose of pinocytose, of oudere cel delen verteren, 6. Golgi-apparaat
zodat de afbraakproducten hergebruikt of veilig 7. Cytoskelet
uitgescheiden kunnen: gemaakt door golgi apparaat. 8. Glad endoplasmatisch
reticulum
Mitochondriën 9. Mitochondrion
- Mitochondrion: energiecentrale, citroenzuurcyclus, 10. Vacuole
oppervlakte vergroting. 11. Cytosol
12. Lysosoom
Kern 13. Centriool
- Kern: genetische informatie, DNA, beïnvloed de
celdifferentiatie.
Kernlichaampje
- Kernlichaampje (nucleolus): aanmaak van ribosomen voor translatie, RNA
fragmenten.
Cytoskelet
- Cytoskelet: polymeren van eiwitten in cellen die samen zorgen voor stevigheid, vorm
en beweeglijkheid. Er kan een cytoskelet van microfilamenten zijn, microtubili of
intermediaire filamenten.
Embryonale vorm
De vorm van het embryo zal veranderen tijdens de ontwikkeling van het embryo. Dit begint
bij de cel welke zich vormt tot het organisme.
Vormbepaling staat onder invloed van:
- Celdeling (proliferatie)
- Celbeweging (migratie)
- Celtype bepaling (specificatie en differentiatie)
Dit is ook wel de morfologische (morfo: vorm) embryonale ontwikkeling genoemd.
Differentiële genexpressie ligt ten grondslag aan cel differentiatie.
Samenvatting hoorcolleges en literatuur Humane levenscyclus 1
Jasper Vrije Universiteit Amsterdam 1e jaar bachelor student
,De aansturing / signalering van de cellen vind plaats onder invloed van:
- Signaal stoffen (paracrine factoren)
- Hoe geven deze info door?
- Hoe worden deze gemaakt?
- Hoe vormt differentiatie.
Dit word de moleculaire embryonale ontwikkeling genoemd. Dit gaat hand in hand met de
morfologische embryonale ontwikkeling.
Signaalstoffen
De signaalstoffen zijn vaak eiwitten.
Deze eiwitten beïnvloeden het cel
gedrag. Dit kunnen activerende of
remmende factoren zijn. Deze stoffen
(inducer, paracriene factoren) binden
aan het celoppervlak, waar deze een
instructie geeft aan de cel. Hieruit volgt
een reactie (response). Deze eiwitten
worden op basis van het erfelijk
materiaal gevormd in de celkern. De
functies van de eiwitten lopen ver uiteen.
De functies van eiwitten zijn:
- Bouwstenen voor celstructuren.
- Katalyseren van chemische reacties, enzymen.
- Regulatie van genexpressie.
- Regulatie van cel-beweging.
- Regulatie van cel-communicatie.
Van de eiwitten welke aanwezig zijn in de cel, is slechts 5.6% een signaal moleculen. Dit zijn
er ongeveer 961. Paracriene factoren vormen een kenmerkende concentratiegradiënt. De
concentratie van een factor leidt tot stimulatie of remming van een expressie.
Hoorcollege 2 humane levenscyclus 1 30-10-2018 11:00-12:45
DNA structuur en organisatie
Onderzoek naar het erfelijk materiaal kan worden opgedeeld in organisatie en structuur en
het gebruik.
In de celkern bevind zich het erfelijk materiaal. Binnen de celkern bevinden zich de
chromosomen (1 dubbelstrengs DNA molecuul). Deze zijn alleen zichtbaar wanneer de cel
zich deelt. De chromosomen bestaan uit DNA. Binnen cellen zijn er 23 chromosomenparen
aanwezig. Zaad- en eicellen zijn haploïd. Deze bevatten in plaats van 46 chromosmen er 23.
DNA staat voor desoxyribonucleïnezuur. Dit is een dubbelstrengse polymeer welke bestaat
uit nucleotide.
Een nucleotiden bestaat uit een deoxyribose (suiker) en fosfaatgroepen (samen de
ruggengraat) en een gebonden stikstofbasen. De stikstofbasen zijn complementair. De
stikstofbasen vormen dus paren. In een dubbelstrengs DNA molecuul bevinden zich de 46
chromosomen, het karyotype. Deze paren kunnen met DNA hybridization worden gevormd.
Het genoom is het totaal aan chromosomen per celkern. Het is dus veel meer dan allen de
genen. Het genoom van een individu is in alle cellen exact hetzelfde (op mutaties na).
Samenvatting hoorcolleges en literatuur Humane levenscyclus 1
Jasper Vrije Universiteit Amsterdam 1e jaar bachelor student
Nucleotide DNA Chromosoom Genoom
, De genomen van verschillende
individuen zijn ongeveer gelijk. De
individuen bevatten dezelfde genen
maar verschillen door mutaties.
Hierdoor ontstaan verschillen. De
genomen van verschillende individuen
kunnen op 10 miljoen plaatsen
verschillen.
Binnen het genoom codeert slechts 1.5%
voor eiwit coderende genen. Verder
wordt er gecodeerd voor andere
processen.
Er is geen verband tussen het aantal
genen en de grootte van het genoom.
Hoe complexer het organisme is, des te groter zijn genoom. Wel kan er efficiënter mee
worden omgegaan binnen verschillende organisme.
Human Genome Project (HGP)
Het HGP was een strijd en samenwerking van een publieke en private instelling welke het
humane genoom hebben bepaald. De sequentie bepaling van 3 miljard genomen is zo
bepaald. Dit is gedaan met de combinatie van sequencing technologie en bio-informatica.
Hierdoor zijn alle ~20000-25000. De informatie hiervan is opgeslagen in een database.
Opvouwing van het genoom
Het totale genoom van een humane cel omvat 6 miljard baseparen. Als dit word
uitgestrekt, zal deze draad 2 meter zijn. Het word echter gerold rond een kern van 8 histon
eiwitten. Deze 8 histon eiwitten worden samen de nucleosoom genoemd. Een histon is een
octamer (complex van 8 eiwitten) en 147
baseparen DNA.
Samenvatting hoorcolleges en literatuur Humane levenscyclus 1
Jasper Vrije Universiteit Amsterdam 1e jaar bachelor student
Alles voor 8 weken word een embryo genoemd, hierna is het een foetus. De groei tijdens
week 1 tot 8 is de embryogenese. Hierna is het foetale groei genoemd. Door genen kan het
volledige proces goed doorlopen worden.
Embryogenese en celbiologie
Leerdoelen
- 1A. je kan benoemen wat nodig is om vanuit een cel een organisme te maken
- 1B. Je kan een aantal van de vele verschillende celtypen benoemen en kan de functie
van de belangrijkste organellen benoemen.
- 1C. je kan benoemen hoe DNA is opgebouwd en hoe het in de cel is gerangschikt
Manieren van embryonaal onderzoek
Eind vierde week moet de neurale buis dicht zijn. Zo niet ontstaan er aandoeningen bij
geboorte. Embryologie is een voortschrijdende wetenschap. Dit begon met een
morfologische benadering (1900). Hier ging het vooral om de anatomische benadering van
de baby, veel vergelijken. Hierna begon de experimentele embryologie (eind 20e eeuw). Dit
werd benaderd vanuit cel migratie. Denk aan ‘fate en lineage’ studies. Na de experimentele
embryologie kwam de teratologie (jaren ’60). Hierbij werd gekeken naar misvormingen bij
embryo’s. Stoffen konden de placenta passeren. Dit werd bekend tijdens de teratologie.
Tegenwoordig worden embryo’s moleculair benaderd en genetische modificatie (jaren ’90).
Hierbij word de rol van individuele genen en hun interactie onderzocht.
Celbiologie
Elk organisme bestaat uit een grote gemeenschap van samenwerkende cellen. Deze
samenwerking word mogelijk gemaakt door de erfelijke informatie uit de celkernen van de
cellen. Vanuit deze erfelijke informatie worden eiwitten gevormd, welke de samenwerking
mogelijk maken. Er bestaan tussen de 200 en 400 verschillende celtypen in het menselijk
lichaam.
Binnen in de cel liggen verschillende organellen. Deze organellen hebben alle een eigen
naam. Hierin vind veel actie plaats (overdracht, afbraak etc.). Er is direct contact met de
buitkant van de cel. Deze extracellulaire en intracellulaire ruimtes hebben constant
interactie met elkaar.
Samenvatting hoorcolleges en literatuur Humane levenscyclus 1
Jasper Vrije Universiteit Amsterdam 1e jaar bachelor student
,Endopasmatisch reticulum
- Endoplasmatisch reticulum, ruw
(met ribosomen) eiwit aanmaakt
(translatie) en transport naar
Golgi apparaat. Glad zorgt voor
transport naar Golgi, synthese van
(fosfo)lipiden en steroïden en
ontgiften (detoxificatie)
Golgi apparaat 1. Nucleolus
- Golgi apparaat: eiwitten ombouwen (modificeren), opslaan 2. Celkern
en inpakken in blaasjes voor transport. 3. Ribosoom
4. Vesikel
Lysosoom 5. Ruw endoplasmatisch
- Lysosoom: blaasjes die partikels, ingenomen door reticulum
fagocytose of pinocytose, of oudere cel delen verteren, 6. Golgi-apparaat
zodat de afbraakproducten hergebruikt of veilig 7. Cytoskelet
uitgescheiden kunnen: gemaakt door golgi apparaat. 8. Glad endoplasmatisch
reticulum
Mitochondriën 9. Mitochondrion
- Mitochondrion: energiecentrale, citroenzuurcyclus, 10. Vacuole
oppervlakte vergroting. 11. Cytosol
12. Lysosoom
Kern 13. Centriool
- Kern: genetische informatie, DNA, beïnvloed de
celdifferentiatie.
Kernlichaampje
- Kernlichaampje (nucleolus): aanmaak van ribosomen voor translatie, RNA
fragmenten.
Cytoskelet
- Cytoskelet: polymeren van eiwitten in cellen die samen zorgen voor stevigheid, vorm
en beweeglijkheid. Er kan een cytoskelet van microfilamenten zijn, microtubili of
intermediaire filamenten.
Embryonale vorm
De vorm van het embryo zal veranderen tijdens de ontwikkeling van het embryo. Dit begint
bij de cel welke zich vormt tot het organisme.
Vormbepaling staat onder invloed van:
- Celdeling (proliferatie)
- Celbeweging (migratie)
- Celtype bepaling (specificatie en differentiatie)
Dit is ook wel de morfologische (morfo: vorm) embryonale ontwikkeling genoemd.
Differentiële genexpressie ligt ten grondslag aan cel differentiatie.
Samenvatting hoorcolleges en literatuur Humane levenscyclus 1
Jasper Vrije Universiteit Amsterdam 1e jaar bachelor student
,De aansturing / signalering van de cellen vind plaats onder invloed van:
- Signaal stoffen (paracrine factoren)
- Hoe geven deze info door?
- Hoe worden deze gemaakt?
- Hoe vormt differentiatie.
Dit word de moleculaire embryonale ontwikkeling genoemd. Dit gaat hand in hand met de
morfologische embryonale ontwikkeling.
Signaalstoffen
De signaalstoffen zijn vaak eiwitten.
Deze eiwitten beïnvloeden het cel
gedrag. Dit kunnen activerende of
remmende factoren zijn. Deze stoffen
(inducer, paracriene factoren) binden
aan het celoppervlak, waar deze een
instructie geeft aan de cel. Hieruit volgt
een reactie (response). Deze eiwitten
worden op basis van het erfelijk
materiaal gevormd in de celkern. De
functies van de eiwitten lopen ver uiteen.
De functies van eiwitten zijn:
- Bouwstenen voor celstructuren.
- Katalyseren van chemische reacties, enzymen.
- Regulatie van genexpressie.
- Regulatie van cel-beweging.
- Regulatie van cel-communicatie.
Van de eiwitten welke aanwezig zijn in de cel, is slechts 5.6% een signaal moleculen. Dit zijn
er ongeveer 961. Paracriene factoren vormen een kenmerkende concentratiegradiënt. De
concentratie van een factor leidt tot stimulatie of remming van een expressie.
Hoorcollege 2 humane levenscyclus 1 30-10-2018 11:00-12:45
DNA structuur en organisatie
Onderzoek naar het erfelijk materiaal kan worden opgedeeld in organisatie en structuur en
het gebruik.
In de celkern bevind zich het erfelijk materiaal. Binnen de celkern bevinden zich de
chromosomen (1 dubbelstrengs DNA molecuul). Deze zijn alleen zichtbaar wanneer de cel
zich deelt. De chromosomen bestaan uit DNA. Binnen cellen zijn er 23 chromosomenparen
aanwezig. Zaad- en eicellen zijn haploïd. Deze bevatten in plaats van 46 chromosmen er 23.
DNA staat voor desoxyribonucleïnezuur. Dit is een dubbelstrengse polymeer welke bestaat
uit nucleotide.
Een nucleotiden bestaat uit een deoxyribose (suiker) en fosfaatgroepen (samen de
ruggengraat) en een gebonden stikstofbasen. De stikstofbasen zijn complementair. De
stikstofbasen vormen dus paren. In een dubbelstrengs DNA molecuul bevinden zich de 46
chromosomen, het karyotype. Deze paren kunnen met DNA hybridization worden gevormd.
Het genoom is het totaal aan chromosomen per celkern. Het is dus veel meer dan allen de
genen. Het genoom van een individu is in alle cellen exact hetzelfde (op mutaties na).
Samenvatting hoorcolleges en literatuur Humane levenscyclus 1
Jasper Vrije Universiteit Amsterdam 1e jaar bachelor student
Nucleotide DNA Chromosoom Genoom
, De genomen van verschillende
individuen zijn ongeveer gelijk. De
individuen bevatten dezelfde genen
maar verschillen door mutaties.
Hierdoor ontstaan verschillen. De
genomen van verschillende individuen
kunnen op 10 miljoen plaatsen
verschillen.
Binnen het genoom codeert slechts 1.5%
voor eiwit coderende genen. Verder
wordt er gecodeerd voor andere
processen.
Er is geen verband tussen het aantal
genen en de grootte van het genoom.
Hoe complexer het organisme is, des te groter zijn genoom. Wel kan er efficiënter mee
worden omgegaan binnen verschillende organisme.
Human Genome Project (HGP)
Het HGP was een strijd en samenwerking van een publieke en private instelling welke het
humane genoom hebben bepaald. De sequentie bepaling van 3 miljard genomen is zo
bepaald. Dit is gedaan met de combinatie van sequencing technologie en bio-informatica.
Hierdoor zijn alle ~20000-25000. De informatie hiervan is opgeslagen in een database.
Opvouwing van het genoom
Het totale genoom van een humane cel omvat 6 miljard baseparen. Als dit word
uitgestrekt, zal deze draad 2 meter zijn. Het word echter gerold rond een kern van 8 histon
eiwitten. Deze 8 histon eiwitten worden samen de nucleosoom genoemd. Een histon is een
octamer (complex van 8 eiwitten) en 147
baseparen DNA.
Samenvatting hoorcolleges en literatuur Humane levenscyclus 1
Jasper Vrije Universiteit Amsterdam 1e jaar bachelor student
