Psychogerontologie
Les 1, deel 1 : belangrijke thema’s en begrippen
bij veroudering
Pschygogerontologie= de psychologie van het ouder worden én het sociaal-emotioneel
functioneren van ouderen (dus ook de biologische context).
(Hierna geeft ze wat achtergrond informatie over het ouder worden en de de aandacht voor de
ouderen)
1 Vergrijzing ouderen: wie zijn we?
Welke termen gebruiken we voor ouderen? Senioren, bejaarden,… ook in Engelse literatuur
wordt er gezegd dat we niet meer mogen spreken over ‘de ouderen’ maar dat we moeten
spreken over ‘oudere mensen’. Het is voorgelegd geweest aan de Vlaamse ouderenadviesraad
hoe we het best de 65+ noemen om niet stigmatiserend over te komen en zij prefereren
‘ouderen’. Over welke leeftijd spreken we dan bij ‘ouderen’. Die grens werd gelegd op 65+
• 65-74= jonge ouderen
• 75-84= oude ouderen
• 85+= oudste ouderen
• 100+= centenarian
• 110+= super centenarian (oudste vrouw van 122 jaar)
Elk jaar opnieuw gaat de prof op zoek naar de oudste Belg en elk jaar opnieuw is het iemand
anders geweest. Vorig jaar was het Magdalena: 111 jaar. Momenteel is het een vrouw uit
Henegouwen: 109 jaar. (Dit is puur informatief). Meestal zijn het vrouwen die een langere
levensverwachting hebben dan mannen. Het zijn dus ook meestal zij die de oudste
,inwoner/Belg worden. Wel zijn de mannen aan een inhaalbeweging bezig! Dus hun
levensverwachting ligt steeds hoger!
Er is ook een stijging in de 100-
jarigen. 15 jaar geleden was het echt
WAUW als iemand 100 jaar werd.
Nu is er in elk woonzorgcentrum wel
iemand die meer dan 100 jaar is. Dus
100 jaar worden is geen unicum
meer.
Men heeft (zoals eerder vermeld) een
opdeling gemaakt van leeftijden om
die heterogeniteit in kaart te
brengen. Als we spreken over 65+
jarigen, 80-jarigen, 10-jarigen, spreken we over de chronologische leeftijd. Dus dan gaat het
echt om het getalletje: dus vanaf de geboorte tot nu.
Maar vaak weerspiegelt dat niet zo goed de diversiteit die er kan bestaan onder de oudere
bevolking. Vaak zie je mensen van 55 jaar die zich 80 voelen of omgekeerd mensen van 90 die
zich 70 voelen. Dus je hebt een hele grote diversiteit die niet gecapteerd wordt in die
chronologische leeftijd. Daarom wordt er gebruik gemaakt van een functionele leeftijd. Dit
om meer die diversiteit te gaan capteren. Je ziet daar een opdeling in:
2 Functionele leeftijd
• Biologische leeftijd
o =gebaseerd op de kwaliteit van de werking van de lichaamssystemen/organen.
je kan een biologische leeftijdstest doen (om na te gaan wat je levensverwachting
gaat zijn en hoe gezond men ouder gaat worden)
o Een voorbeeld dat de biologische leeftijd niet altijd overeenkomt met de
kalender/chronologische leeftijd: een kind met een verouderingsziekte
(progeria): het is een kind van 8 jaar die eruit ziet als iemand van 80 jaar. Ook de
organen werken alsof ze van iemand veel ouder zijn. Dus hun levensverwachting
ligt ook niet zo hoog.
o Een ander voorbeeld: je hebt weegschalen die jouw gewicht wegen en obv jouw
gewicht gaat die aangeven wat jouw biologische leeftijd is. Dus een oudere
, persoon die 45kg weegt gaat op die weegschaal misschien als 16 jarige
aangegeven worden.
• Psychologische leeftijd
o = gebaseerd op het functioneren op psychologische/cognitieve tests
(geheugen, intelligentie, leercapaciteit, oriëntatie…).
o Een voorbeeld over het verschil tussen kalenderleeftijd en psychologische leeftijd
is jongdementie. bv een 45 jarige die presteert als een 80-jarige op die testen.
o Ook hier zitten de mensen die zich ouder voelen dan dat ze eigenlijk zijn (dus een
50-jarige die zich 70 jaar voelt. Of omgekeerd)
• Sociale leeftijd
o = gebaseerd op welke sociale rollen een persoon inneemt (familie, werk,
maatschappij)
o Bv een grootouder heeft een hogere sociale leeftijd dan een ouder: een
gepensioneerde is ‘ouder’ dan een werkende persoon. Maar ook daar zie je
discrepantie: onze topsporters zijn gepensioneerd op 30-jarige leeftijd waardoor
ze een hogere sociale leeftijd hebben dan hun eigen werkende ouders. Er zijn ook
mensen die grootouder zijn op hun 50 jaar of mensen die net ouder worden op 50
jaar.
3 Functioneel vs chronologische leeftijd
Chronologische leeftijd= meest gehanteerd (leeftijd volgens de jaren). Die functionele leeftijd
is echt om die heterogeniteit aan te tonen niet alle ouderen zijn hetzelfde.
, 4 Vergrijzing: enkele cijfers
• Bevolkingspiramides
o Idealiter is het een smalle top en een brede basis, maar dat is al lang niet meer
zo. Onze bevolkingspiramide is geen piramide meer, het is vooral naar het
midden toe heel breed. Ook de babyboom-generatie (geboren na WOII) wordt
nu oud dus die zorgen er ook voor dat die vergrijzing vergroot omdat ze met
zoveel zijn.
• Bevolkingsvooruitzichten
o Er is inderdaad een vergrijzing van de bevolking. 20% van de bevolking
behoort tot het oudere segment. We zien dat er een dubbele vergrijzing is. Niet
enkel het aantal ouderen gaat stijgen, maar ook het aantal oude ouderen gaat
sterk toenemen.
Les 1, deel 1 : belangrijke thema’s en begrippen
bij veroudering
Pschygogerontologie= de psychologie van het ouder worden én het sociaal-emotioneel
functioneren van ouderen (dus ook de biologische context).
(Hierna geeft ze wat achtergrond informatie over het ouder worden en de de aandacht voor de
ouderen)
1 Vergrijzing ouderen: wie zijn we?
Welke termen gebruiken we voor ouderen? Senioren, bejaarden,… ook in Engelse literatuur
wordt er gezegd dat we niet meer mogen spreken over ‘de ouderen’ maar dat we moeten
spreken over ‘oudere mensen’. Het is voorgelegd geweest aan de Vlaamse ouderenadviesraad
hoe we het best de 65+ noemen om niet stigmatiserend over te komen en zij prefereren
‘ouderen’. Over welke leeftijd spreken we dan bij ‘ouderen’. Die grens werd gelegd op 65+
• 65-74= jonge ouderen
• 75-84= oude ouderen
• 85+= oudste ouderen
• 100+= centenarian
• 110+= super centenarian (oudste vrouw van 122 jaar)
Elk jaar opnieuw gaat de prof op zoek naar de oudste Belg en elk jaar opnieuw is het iemand
anders geweest. Vorig jaar was het Magdalena: 111 jaar. Momenteel is het een vrouw uit
Henegouwen: 109 jaar. (Dit is puur informatief). Meestal zijn het vrouwen die een langere
levensverwachting hebben dan mannen. Het zijn dus ook meestal zij die de oudste
,inwoner/Belg worden. Wel zijn de mannen aan een inhaalbeweging bezig! Dus hun
levensverwachting ligt steeds hoger!
Er is ook een stijging in de 100-
jarigen. 15 jaar geleden was het echt
WAUW als iemand 100 jaar werd.
Nu is er in elk woonzorgcentrum wel
iemand die meer dan 100 jaar is. Dus
100 jaar worden is geen unicum
meer.
Men heeft (zoals eerder vermeld) een
opdeling gemaakt van leeftijden om
die heterogeniteit in kaart te
brengen. Als we spreken over 65+
jarigen, 80-jarigen, 10-jarigen, spreken we over de chronologische leeftijd. Dus dan gaat het
echt om het getalletje: dus vanaf de geboorte tot nu.
Maar vaak weerspiegelt dat niet zo goed de diversiteit die er kan bestaan onder de oudere
bevolking. Vaak zie je mensen van 55 jaar die zich 80 voelen of omgekeerd mensen van 90 die
zich 70 voelen. Dus je hebt een hele grote diversiteit die niet gecapteerd wordt in die
chronologische leeftijd. Daarom wordt er gebruik gemaakt van een functionele leeftijd. Dit
om meer die diversiteit te gaan capteren. Je ziet daar een opdeling in:
2 Functionele leeftijd
• Biologische leeftijd
o =gebaseerd op de kwaliteit van de werking van de lichaamssystemen/organen.
je kan een biologische leeftijdstest doen (om na te gaan wat je levensverwachting
gaat zijn en hoe gezond men ouder gaat worden)
o Een voorbeeld dat de biologische leeftijd niet altijd overeenkomt met de
kalender/chronologische leeftijd: een kind met een verouderingsziekte
(progeria): het is een kind van 8 jaar die eruit ziet als iemand van 80 jaar. Ook de
organen werken alsof ze van iemand veel ouder zijn. Dus hun levensverwachting
ligt ook niet zo hoog.
o Een ander voorbeeld: je hebt weegschalen die jouw gewicht wegen en obv jouw
gewicht gaat die aangeven wat jouw biologische leeftijd is. Dus een oudere
, persoon die 45kg weegt gaat op die weegschaal misschien als 16 jarige
aangegeven worden.
• Psychologische leeftijd
o = gebaseerd op het functioneren op psychologische/cognitieve tests
(geheugen, intelligentie, leercapaciteit, oriëntatie…).
o Een voorbeeld over het verschil tussen kalenderleeftijd en psychologische leeftijd
is jongdementie. bv een 45 jarige die presteert als een 80-jarige op die testen.
o Ook hier zitten de mensen die zich ouder voelen dan dat ze eigenlijk zijn (dus een
50-jarige die zich 70 jaar voelt. Of omgekeerd)
• Sociale leeftijd
o = gebaseerd op welke sociale rollen een persoon inneemt (familie, werk,
maatschappij)
o Bv een grootouder heeft een hogere sociale leeftijd dan een ouder: een
gepensioneerde is ‘ouder’ dan een werkende persoon. Maar ook daar zie je
discrepantie: onze topsporters zijn gepensioneerd op 30-jarige leeftijd waardoor
ze een hogere sociale leeftijd hebben dan hun eigen werkende ouders. Er zijn ook
mensen die grootouder zijn op hun 50 jaar of mensen die net ouder worden op 50
jaar.
3 Functioneel vs chronologische leeftijd
Chronologische leeftijd= meest gehanteerd (leeftijd volgens de jaren). Die functionele leeftijd
is echt om die heterogeniteit aan te tonen niet alle ouderen zijn hetzelfde.
, 4 Vergrijzing: enkele cijfers
• Bevolkingspiramides
o Idealiter is het een smalle top en een brede basis, maar dat is al lang niet meer
zo. Onze bevolkingspiramide is geen piramide meer, het is vooral naar het
midden toe heel breed. Ook de babyboom-generatie (geboren na WOII) wordt
nu oud dus die zorgen er ook voor dat die vergrijzing vergroot omdat ze met
zoveel zijn.
• Bevolkingsvooruitzichten
o Er is inderdaad een vergrijzing van de bevolking. 20% van de bevolking
behoort tot het oudere segment. We zien dat er een dubbele vergrijzing is. Niet
enkel het aantal ouderen gaat stijgen, maar ook het aantal oude ouderen gaat
sterk toenemen.
