Samenvatting counselen

Samenvatting counselen
1. Introductie counselling................................................................................................................................................2
1.1 Ontstaan................................................................................................................................................................2
1.2 Basishouding van de counselor.............................................................................................................................2
2. Fasen in een counselingsproces..................................................................................................................................3
2.1 Empirische cyclus .................................................................................................................................................3
2.2 Diagnostisch proces...............................................................................................................................................3
2.3 Model van Egen: aanvulling diagnostische cyclus..................................................................................................4
2.4 Stadia van verandering – Prochaska 2.5 Het counselingmodel.............................................................................5
2.6 Monitoring tijdens het counselingsproces.............................................................................................................6
2.6 Hoe ziet een counselingssessie eruit?...................................................................................................................6
3. Intake en systematische taxatie..................................................................................................................................7
3.1 Methodieken en technieken in een intake............................................................................................................7
3.2 Systemische taxatie...............................................................................................................................................7
3.3 Systemische invalshoek van counselen.................................................................................................................8
4. Motivationele gespreksvoering.................................................................................................................................11
4.1 Stadia van verandering (Prochaska & DiClemente; transtheoretisch model)......................................................11
4.2 Motivationele gespreksvoering...........................................................................................................................13
5. Cognitieve technieken...............................................................................................................................................14
5.1 Gedragsmatige invalshoek van counselen...........................................................................................................14
5.2 Cognitieve invalshoek van counselen..................................................................................................................15
6. Cliëntgerichte kader & creatieve technieken............................................................................................................19
6.1 Cliëntgerichte invalshoek....................................................................................................................................19
6.1.1 Zelfactualisatietendens.................................................................................................................................20
6.1.2 Emoties/beleving centraal............................................................................................................................21
6.2 Creatieve technieken...........................................................................................................................................22
7. Lichaamsgerichte technieken....................................................................................................................................22
8. Actietechnieken.........................................................................................................................................................24
8.1 Psychodrama......................................................................................................................................................24
8.2 Gesprekstechnieken 2.0......................................................................................................................................26
8.3 Zelfzorg................................................................................................................................................................26

, 1. Introductie counselling
1.1 Ontstaan
Vraaggericht=
Vraaggestuurd= Dialooggestuurd=
Aanbodgericht= match hulpverlening wijst
Paternalisatisch= maatwerk cliënt, hulpverlener voegt
vraag en aanbod, cliënt door naar aanbod
hulpverlener expert meerdere expertise toe dialoog
zoekt zelf (probleem
hulpverleners cliënt
multiproblematiek)


 Sinds jaren ’80 uit USA
 Vertrekpunten: holistische visie + bio-psycho-sociaal-model
 Gericht op individu/systeem, functioneringsproblemen, beleving
 Doel: inzicht, mogelijkheden benutten, kennis & vaardigheden voor functioneren
 Effectiviteit:
1. Cliëntfactoren (motivatie, bagage, ph, omgeving,…) --> op afstemmen
2. Therapeutische relatie (relatie, ⊕ verwachtingen, participatie activeren verandering) -->
betere KvL & reductie klachten
3. Placebo (verwachting effect counselen)
4. Behandelstroming & interventies --> Stroming die bij jezelf aansluit + geloof kunnen &
technieken

1.2 Basishouding van de counselor
1. Open houding
 Niet:
 Puur luisteren? --> je vergelijkt altijd met eigen kaders
 Niet oordelen? --> eigen referentiekader steeds aanwezig
 Geen oplossingen bedenken? --> accepteer opl. als manier perspectief andere
 Wees je ervan bewust dat je jezelf altijd meeneemt in gesprek
 Wel:
 Oprechte aandacht
 Houding niet-weten (cliënt=expert, doorvragen naar hun betekenis)
 Wees nieuwsgierig Volledige
aandacht
 Gebruik eigen gedachten om te begrijpen cliënt ipv zelf
 Observatief luisteren (reacties, non-verbale, emoties)
 Richt op de reactie vraag, niet bedoeling vraag
2. Samenwerkingsverband
 Rogeriaanse pijlers (grondhouding counselor):
 Onvoorwaardelijke positieve ervaring
 Echtheid
 Empathie
 Initiële relatie
 Verwachting cliënt: vertrouwen, begrip,
expertise
 Eerste indruk: echtheid, glimlach, lokaal
 Empathie + onvoorwaardelijke positieve aanvaarding
o ≠ alles aanvaarden, = persoon aanvaarden, gedrag zijn copingstrategieën
 Echte relatie, gebaseerd op grondhoudingen:
 Congruentie, transparantie, echtheid
o Buiten-en binnenkant counselor & cliënt (wat voor mens, wereldbeeld,…)
 Empathie (Midden tss. extreem afstandelijk & extreem betrokken)
 Onvoorwaardelijke positieve aanvaarding (gedrag proberen begrijpen vanuit context
persoon ≠ gedrag goedkeuren)
 Creëren positieve verwachtingen
 Geven hoop, belang jouw overtuiging over cliënt!
 Ondersteund door passende verklaring & plan van aanpak
 Ondersteunen self-efficacy
 Participeren in activeren tot verandering
 Cliënt meteen betrekken traject
 Cliënt met nieuw gedrag laten experimenteren
 Cliënt in actorpositie
 Motiveringstechnieken

 Na counseling:
 Betere KvL: via echte relaties (verbinding betrokken iemand) + self-efficacy




2

,  Reductie van klachten: positieve verwachtingen + problemen actief en snel leren
aanvoelen & aanpakken
3. Empowerment als houding
 Counselor
 Betrokken & actief
 Voegt in bij verhaal cliënt, voegt toe aan kennis en kunde cliënt, zonder “expert” te zijn
 Enkel wat nu relevant en nodig is, vergroten veerkracht cliënt
 Cliënt = gelijkwaardige gesprekspartner
 Mensbeeld
 Krachten, intenties, pogingen cliënt zien, niet ‘zielig’, focussen op kleine succesjes en
stapjes
 Problemen en hindernissen niet bagatalliseren
 Wie lost het op?
 Verantwoordelijkheid cliënt via leerprocessen en empowerment, geen
hulpverlenerssyndroom
 Cliënt kiest wat goed genoeg is en of deze iets wil veranderen
4. Presentiebenadering
 Volledig present zijn, echte aandacht met & voor cliënt die richting geeft, tempo cliënt
 Aansluiten cliënt, focus relatie, interrumpeerbaar (goed begrijpen voorop, dialogen),
domeinoverschrijdend, aanklampbaar


2. Fasen in een counselingsproces
2.1 Empirische cyclus
 Niveau algemene kennis (itt individu)
 Idee hypothesen opstellen & toetsen
o Observatie (feitelijk waarneembaar bij cliënt en klachten)
o Inductie: vanuit observatie verbanden zoeken, hypothesen
opstellen over wat speelt
o Deductie: uit hypothesen voorspellingen “cl. zal zo
reageren”
o Toetsing: toetsen hypothesen & voorspellingen via info
cliënt
o Evaluatie: conclusies trekken juistheid hypothesen &
voorspellingen. Mogelijks nieuwe cyclussen obv
bevindingen
 Te beperkt voor counselen

2.2 Diagnostisch proces
 Functionele diagnostiek belangrijk begin proces voor behandelplan
 Wat is er aan de hand? Waarom gaan klachten niet over? Hoe kan verandering komen?
 Proces, geen cyclus
 Diagnostisch proces
 Aanmelding: korte info, is de aanvraag hier op z’n plaats?
 Inventariseren klachten (tijdens intake)
 Actief luisteren, nog geen oplossingen
 Focus werkrelatie, nog niet alles weten
 Verhelderen last cliënt --> breed inventariseren, verschillende levensdomeinen,
ook wat goed?
 Hulpmiddelen: ICF, KOP
 Hulpvragen vaststellen --> wat verwacht cliënt --> soms bijstellen, opdelen in stapjes
 Probleemdefiniëring --> Wat is er aan de hand?
 In en tussen sessies (duaal proces, aftoetsen door testen of vragen)
 Psychologische kennis toepassen, klachten ordenen
 Verklaringen zoeken --> Waarom doet probleem zich voor?
 Oorzakelijke factoren (inzicht, weinig kans op verandering)
 In standhoudende factoren --> Waarom gaat het niet weg? Aanknooppunt
verandering
 Protectieve factoren --> Waarom zijn klachten niet nog erger? Hulpmiddel
behandelplan
 Duaal proces: in sessies hypothesen aftoetsen, tussen sessies nadenken
 Verklaar wat nuttig is om te verklaren, KOP= hulpmiddel
 Advies bedenken --> Hoe kan dit worden aangepakt?
 mogelijkheden om klachten te veranderen obv Ψ theorieën en kennis
 interventies bedenken



3