Samenvatting geriatrir (3.1)

Geriatrie samenvatting
Dementie
Epidemiologie
 Wereldwijde toename
 Belangrijkste risicofactor = leeftijd
 Toename vanaf 65 jaar
 Verdubbeling om 5 jaar
Diagnostische criteria (DSM-IV)
 Aantoonbare geheugenstoornis
 Minstens een van de volgende:
o Afasie
o Apraxie
o Agnosie
o Gestoord executief functioneren (oordeelsvermogen…)
 Verandering tov vroeger
 Niet alleen tijdens episode van delier
 Karakterveranderingen
Aan alle criteria moet worden voldaan!
DSM
= Diagnostic and Statical Manual of mental disorders
 Classificatie van pyschische stoornissen
 Versie 5 is meest recente versie
 Geeft diagnostische citeria
 Ontwikkeld in kader van onderzoek
DSM 5
 Neurocognitieve stoornis
 Meer aandacht voor het diagnostisch traject
Symptomen
Geheugenstoornissen
 Korte termijngeheugen – gestoorde inprenting
o Aanvankelijk recente feiten
o Dingen terugvinden
o Aanleren nieuwe vaardigheden
 Langetermijngeheugen: bekende, vanzelfsprekende dingen of personen
Stoornissen in het taalgebruik = AFASIE
 Woordvindingsmoeilijkheden
 Woordenschat wordt kleiner
 Minder vlot spreken
 Onsamenhangend spreken
 Het begrijpen van anderen
 Lange/complexe zinnen
 Geen mogelijkheden tot het voeren van gesprekken
 Lezen en schrijven
Stoornissen in het herkennen = AGNOSIE

,  Personen, voorwerpen, plaatsen of geluiden
 Desoriëntatie in persoon/tijd/ruimte
 Fout inschatten van afstanden
 Verstoring dag- en nachtritme
 Zichzelf herkennen
Stoornissen van handelen = APRAXIE
 Verkeerd of niet uitvoeren van dagelijkse en/of routinehandelingen (vb:kleden,
persoonlijke hygiëne, maaltijden…)
Stoornissen in executief functioneren
 Beoordelen, abstract denken, inschatten van situaties
 Moeilijkheden met concentratie, rekenen, plannen en organiseren
Vormen van dementie
Alzheimerdementie
 Macropisch: globale atrofie
 Micropisch:
o Neurofibrillaire kluwens in cellen
o Afname van neuronen
 Pathofysiologisch: daling neurotransmitters
Vasculaire dementie
 Te wijten aan arteriosclerosis
 Combinatie van cognitieve desoriëntatie en lichamelijke verschijnselen
 Symptomen afhankelijk van hersenregio en uitgebreidheid
 Cognitief verval in tijd aansluitend op CVA met trapsgewijze evolutie
 Vaak emotionele labiliteit
 Aanvankelijk minder geheugenproblemen
 Fysiek vaak zwakker door comorbiditeit
Lewy bodydementie
 Cognitief probleem
o Volgehouden aandacht
o Executieve functies (redeneren, problemen oplossen…)
o Visuospatiële functies (verhoudingen in de ruimte)
o Initieel minder aantasting van geheugen
 Minstens 2 bijkomende criteria
o Schommelingen in cognitie (van dag tot dag en zelfs doorheen de dag)
o Visuele hallucinaties
o Verstoorde REM-slaap (roepen, slaan…)
o Parkinsonachtige symptomen
 Oorzaak: afzetting van eiwit in hersenen
Frontotemporale dementie
 Frontale variant
o Progressieve verandering in persoonlijkheid en gedrag
o Verminderde impulscontrole
o Verminderde motivatie en interesse
o Meer sociaal on(aan)gepast gedrag
o Onvoorspelbaar of dwangmatig
 Temporale variant

, o Progressieve achteruitgang in taalvaardigheden
Diagnose
 Steeds in stabiele situatie
 Bevestiging dementiesyndroom en ernst
 Anamnese
 Klinisch onderzoek
 Bloedanalyse
 Medische beeldvorming
 Neuropyschologische testing
o Gestandariseerde, genormeerde en gevalideerde testinstrumenten
o MMSE
o Aan te vullen met andere testen ter bevestiging
o Soms onvoldoende gevoelig in aanvangsfase
 Functionele evaluatie
o Zorgbehoefte
o GDS
 Invloed van gedragsstoornissen en psychotische belevingen op zorgbehoefte
Klinisch verloop
Milde dementie  Problemen met complexe taken
(rekeningen, uitgebreide maaltijd…)
 Kunnen in wezen zelfstandig
functioneren
Matige dementie  Problemen met eenvoudige taken
(wassen, kleden…)
 Kunnen niet functioneren zonder
uitgebreide mantelzorg
Ernstige dementie  Geen ADL-activiteiten meer
 Verlies van mobiliteit en spraak
 Continue supervisie noodzakelijk

Behandeling
 Niet-medicamenteuze behandeling
 Vasculaire dementie
o Preventie van risicofactoren (bloeddruk, cholesterol…)
o Optimalisatie van de behandeling van risicofactoren

Delirium
Inleiding
 Delier – delirium – acute verwardheid – verwardheid – acute dementie
 Iedereen meent te weten wat verwardheid betekent, maar men geeft elk een eigen
omschrijving
 Verwardheid is een verzamelbegrip en geeft enkel aan dat het gedrag van de patiënt
afwijkt van het normaal te verwachten gedrag maar wordt in praktijk ook vaak gebruikt
als eufemisme voor dementie. Enkel delier en delirium zijn de juiste termen.

Negatieve gevolgen van de patiënt

,  Meer complicaties
 Blijvend verminderde functionaliteit
 Toegenomen risico op blijvende cognitieve achteruitgang
 Hogere mortaliteit (in-hospitaal en na ontslag)
 Verlengde hospitalisatieduur
 Toegenomen risico op opname in een instelling
Negatieve gevolgen voor de familie
 Toegenomen stress en angst door het vreemde gedrag van hun familielid
 Toename in de beslissingsverantwoordelijkheid
Negatieve gevolgen voor zorgverleners
 Toegenomen werkbelasting en stress
Negatieve gevolgen voor de maatschappij
 Toename kosten gezondheidszorg

Diagnostische criteria
1. Bewustzijnsstoornis met verminderd vermogen de aandacht ergens op te richten,
vast te houden of te wisselen
 Bewustzijnsstoornis = gewijzigd bewustzijn en/of gewijzigd besef van de omgeving
 Kan variëren van verhoogde alertheid tot lichte beneveling, slaperigheid of coma
 Niet steeds evident vast te stellen indien lichte verandering
 Heeft steeds impact op aandacht en concentratie => testen van aandacht
o Digit span test (cijfers herhalen)
 Cfr. filmpje: mieren in de thee
o MMSE: 100-7 en omgekeerd spellen
 Voorbeelden van stoornissen in de waakzaamheid
o Persoon lijkt onbereikbaar, kijkt glazig voor zich uit
o Persoon is slaperig en reageert nauwelijks
 Voorbeelden van stoornissen in het richten van de aandacht
o Informatie lijkt niet door te dringen
o Persoon is makkelijk afgeleid door irrelevante stimuli
 De mate waarin het bewustzijn is verstoord en de aandacht is verminderd kan sterk
wisselen doorheen de dag!

2. Verandering in cognitie of de ontwikkeling van een waarnemingsstoornis die niet
beter verklaard wordt door een reeds gekende of zich instellende dementie
 Verandering in cognitie
o Handelen verloopt rommelig, niet georganiseerd
o Spraak is onsamenhangend (vanuit onsamenhangend denken), soms moeilijk
verstaanbaar, soms woordvindingsproblemen
o Stoornis in het geheugen, vooral korte termijngeheugen met problemen bij
het opnemen van nieuwe informatie
o Stoornis in oriëntatie in tijd, plaats en persoon
 Waarnemingsstoornis
o Verminderd vermogen om waarnemingen te onderscheiden van verbeelding,
dromen of hallucinaties
o Kan visueel of auditief van aard zijn. Ook het voelen, de smaak en de reuk
kunnen in ernstige gevallen gestoord zijn.