Samenvatting Bestuurlijke Kaart v/d EU H8 t/m H17

Beleid & politiek
Samenvatting H1 t/m H9

H1: beleid
Beleid =
Het streven naar het bereiken van bepaalde doeleinden met bepaalde middelen en tijdskeuzes.
 Een streven (doelgericht handelen) en daartoe behoren activiteiten als denkbeelden over
wat haalbaar is.
 Een visie op problemen en oplossingen, maar ook daden om de visie in de praktijk om te
zetten
 Beleid omvat doeleinden en middelen (finaal denken)
 Beleid omvat tijdkeuzen

Beleidsinhoud =
Het beleid zelf

Het beleidsproces
= Het verloop van de gebeurtenissen rond een beleid
 Agendavorming, voorbereiden, bepalen, uitvoeren, handhaven en evalueren
 Beleid is een resultaat van krachten en het brengt krachten op gang (processen)

Kenmerken:
1. De dynamiek (samenhangende handelingen)
2. Interactie tussen factoren bij het proces (multi-actor-proces)
3. Verloop (reeks van handelingen en gebeurtenissen)
4. Herkenbaar verloop (deelprocessen, fasen of stadia)

Deelprocessen
 Agendavorming
- Het bepalen van de agenda
- Problemen worden onder aandacht gebracht

 Beleidsvoorbereiding
- Verzamelen + analyseren van info
- Adviezen formuleren
- Ontwerpen van een beleid (planning)

 Beleidsbepaling (besluitvorming)
- Nemen van besluiten over inhoud
- Kiezen van doeleinden en tijdstippen

 Uitvoering en invoering (implementatie)
- Het toepassen van de middelen voor de doeleinden

 Naleving van beleid + handhaving
- Ervoor zorgen dat het beleid wordt nageleefd

 Beleidsevaluatie
- Beoordelen v/d inhoud, het proces en de effecten van beleid

,Benaderingen van beleid
Empirisch-analytisch =
Het is de bedoeling om een systematisch inzicht in de werkelijkheid van het beleid te krijgen.
 Deze werkelijkheid wordt benaderd met een samenhangend geheel van definities
Verschillende theoretische invalshoeken:
 Microbenadering  beleid van individuen
 Mesobenadering  beleid van grote groepen & organisaties
 Macrobenadering  beleid van de overheid voor een samenleving

Gezichten van beleid
 Samenstel van doeleinden, middelen, tijdkeuzen
 Antwoord op een probleem

Probleem =
Een verschil, tussen een maatstaf (beginsel/norm) en een voorstelling van een bestaande of
verwachte situatie.
 Beleidsprobleem: als het op de agenda van een overheid komt

Beleidsveld =
De relatie tussen een beleid en het deel van de maatschappij waarop het zich richt.

Beleidsinstrument =
Alles wat een actor gebruikt of kan gebruiken om het bereiken van 1 doeleinden te bevorderen.
 Zijn gericht op de coördinatie tussen beleidsbepalende en beleidsvoerende organisaties.

Beleidstheorie uit de beleidspraktijk =
Het geheel van veronderstellingen waarop een bepaald beleid berust.
 Relaties tussen doeleinden en middelen (finale relaties)
 Relaties tussen oorzaken en gevolgen (causale relaties)
 Relaties tussen waarden en normen (normatieve relaties)

De politieke kringloop
Politiek systeem =
Het geheel van opvattingen, gedragingen en posities die tot doel hebben de inhoud van
overheidsbeleid te beïnvloeden.

Beleidsproces:
 Input
- Beleidsvoorkeuren uit samenleving (behoeften/wensen)

 Poortwachters
- Behoeften worden in eisen omgezet
VB: media, belangengroepen, politieke partijen

 Omzetten
- Omzetten van eisen en steun in een overheidsbeleid

 Output
- Genomen beleidsmaatregelen (beleidsprestaties)

,De beleidseffecten
De vraag wat een overheidsbeleid aanricht:
 De vraag naar de doelbereiking
 Worden de doeleinden van het beleid bereikt?

 De vraag naar de effectiviteit
 In hoeverre is het bereiken v/d doeleinden veroorzaakt door het toepassen van de
gekozen beleidsinstrumenten?

 De vraag naar de bijwerkingen
 Welke zijn de niet-beoogde effecten van het beleid?

 De vraag naar efficiëntie van beleid
 Hoe is de verhouding tussen de kosten v/d ingezette middelen?

 De vraag naar het profijt van het beleid
 Hoe gelijk of ongelijk verdelen de kosten van het beleid zich over bepaalde
groeperingen en overheidsinstanties?

Uit welke factoren valt het te verklaren?
 De vraag naar conformiteit (rechtmatigheid)
 Zijn de instrumenten m.b.t. de doeleinden op juiste manier toegepast?

 De vraag naar legitimiteit
 In hoeverre wordt het beleid door de betrokkenen juist gesteund?

Overheid, markt en particulier initiatief
Particulier initiatief =
De niet op winst gerichte privaatrechtelijke instellingen die zich richten op het verlenen van
gewenste diensten in de maatschappij.
VB: onderwijs, ziekenhuizen, vluchtelingenwerk

Primaire processen =
De essentiële taken, die direct bijdragen aan de doeleinden v/d organisatie
VB: zorg voor onderwijs

Secundaire processen =
Het gaat om de zorg voor de personele en financiële middelen die de organisatie nodig heeft om
te kunnen functioneren.

Verandering van beleid op lange termijn
 Rationalisering
 Toeneming v/d doelrationaliteit (toegenomen doelgerichtheid)
 Democratisering
 Mogelijkheid voor betrokkenen om het beleid te beïnvloeden
 Differentiatie
 Toenemende verscheidenheid van doeleinden en middelen in beleid
 Integratie
 Toenemende afstemming van onderdelen van beleid

, Beleidsveld =
De groep waarop een beleid gesteld is.

H2: overheden
Overheden =
Instanties die binnen een omschreven domein met gezag bindende beslissingen nemen en
handhaven.
 Overheden kunnen besluiten afdwingen (met wettelijk gelegitimeerd geweld)

Bindende besluiten =
Als er tegen normovertreding kan worden opgetreden

Kenmerken overheid
1. Besluiten nemen met gezag
2. Kunnen naleving van deze besluiten afdwingen

Argumenten voor het instellen van overheden
 In samenleving zonder overheid worden individuen niet gehinderd door normen
 Gedeputeerden kunnen gedeputeerden het recht in eigen handen nemen
 Conflicten > minder handel > armoede
 Taak van overheden: zorgen voor regulering

Nachtwakersstaat =
Staten die zich beperken tot het bieden van deze interne en externe veiligheid
- Met wetgeving, leger, politie en justitie

Gemeenschappelijk gebruiksgoed =
Een goed met aanmerkelijke gebruikswaarde dat van nature zonder kosten voor iedereen
beschikbaar is en niet is bedoeld voor particulier eigendom.

 Natuurlijke hulpbronnen =
Visgronden, het tropisch regenwoud, schone lucht, fossiele brandstoffen, stilte..

 Cultureel erfgoed =
Stedelijke monumenten, kastelen, kerken, musea..

Reguleringsstaat =
Een staat die zich actief op het behoud van gemeenschappelijke hulpbronnen richt

Collectieve goederen =
Algemeen toegankelijke wegen, dijken (infrastructuur)

Strikt collectieve goederen:
 Niet-rivaliserend
- Voordeel voor burgers gaat niet ten koste van het voordeel dat de eigenaar aan het gebruik
v/d voorziening ontleend
 Niet uitsluiten van gratis medegebruik