8/11/25
Cursusstructuur en Opdrachten
● Essay opdracht (OBAS + Bioethiek)
○ Groepen van 5 personen binnen werkgroep 1 of 2
○ Onderwerp op raakvlak biologie en maatschappij
○ Doelgroep: LC4 correspondent niveau (geen biologie achtergrond)
○ 3 voorkeursonderwerpen indienen voor woensdag 18:00
○ Groepsindeling deadline: woensdag 18:00 via inleverpunt
● Werkcolleges
○ Verplichte aanwezigheid (nog niet streng gehandhaafd eerste 2 weken)
○ Elektronica verbod (alleen aantekeningentablets toegestaan)
○ Uitwerkingen op papier meebrengen
○ Per 2 gemiste colleges: extra discussie op 26 januari (maandag middag)
● Casus presentatie
○ Groepjes van 3 binnen werkgroep
○ Groepsindeling morgen/woensdagochtend
○ Random onderwerpkeuze via dobbelsteen
● Inschrijving werkcollegegroepen
○ Deadline: vandaag 17:00
○ Moet overeenkomen met systeembiologie groep (1 of 2)
○ Groep 101 → groep 1, groep 102 → groep 2
Ethiek Grondbeginselen (Hart van Mill)
● Drie onderzoeksmethoden
○ Normatief: “Is het goed?” (ethiek, esthetiek, gedragscodes)
○ Descriptief: Empirische waarnemingen (biologie, data analyse)
○ Formeel: Regels, bewijzen, geldigheid (logica, wiskunde)
● Belangrijke onderscheidingen
○ Geldigheid ≠ waarheid
○ Naturalistische drogreden: van “is” naar “ought”
○ Biologie bevat normatieve elementen (functies, doelen)
● Waardes vs Normen
○ Waardes: abstracte idealen (eerlijkheid, vrijheid, rechtvaardigheid)
○ Normen: concrete gedragsregels uit waardes
○ Normen gebaseerd op meerdere waardes, situationeel gewogen
Filosofische Perspectieven
● Grondhouding → Waardes → Normen → Meningen
○ Grondhouding: basisperspectieven (“ik ben” uitspraken)
○ Probleem: publiek debat focust op meningen, niet grondhoudingen
● Historische ontwikkeling
○ Nietzsche: “natuur is waardeloos” (geen intrinsieke waarden)
○ Nihilisme: geen morele waarden in natuur
, ○ Wittgenstein: “waarvan men niet kan spreken, moet men zwijgen”
○ Logisch positivisme: ethiek niet empirisch verifieerbaar
○ Quine: ethiek als empirische wetenschap (evolutie, gedrag)
Praktische Informatie
● Eerste schrijfsessie essay: aanstaande vrijdag
● Discussieboard beschikbaar voor groepsvorming
● Bioethiek-only studenten: melden bij docent voor groepsplaatsing
● Peerfeedback in januari (reden voor werkgroep restricties)
● Inzet beoordeling: inhoudelijke bijdrage tijdens werkcolleges
○ Waarschuwing na kerst bij onvoldoende inzet
Evolutie van Ideeën en Waarden
● Populatie van grondhoudingen en waarden werkt zoals biologische evolutie
○ Spreiding in populatie → uitbijters → nieuwe soorten/ideeën kunnen ontstaan
○ Metaforische relatie tussen biologisch denken en waardenontwikkeling
● Individuele waarden = persoonlijke overtuigingen en prioriteiten
○ Bepalen hoe je dingen ordent (bijv: natuur of economie eerst)
○ Verbonden met opvoeding en generationele ontwikkeling
● Historische verschuiving in waardesystemen:
○ Aristoteles/Plato: 120 generaties geleden, stabiel tot ~1500-1600
○ 100 generaties weinig verandering → plotselinge omwenteling
○ Van ontologisch (god bepaalt waarden) naar epistemologisch (hoe kunnen we
kennen?)
○ Resultaat: open discussie over ethiek, niet meer vaststaande regels uit
boeken (zoals bijbel)
Wetenschappelijke Kernwaarden en Conflicten
● Kernwaarden wetenschap (NWO/KNAW):
○ Eerlijkheid, zorgvuldigheid, transparantie, onafhankelijkheid,
verantwoordelijkheid
○ Integer gedrag, epistemologische bescheidenheid
○ Verantwoordelijkheid richting maatschappij
● Praktische conflicten tussen waarden:
○ Transparantie vs privacy/geheimhouding (bijv. Johnson & Johnson stage)
○ Open science vs veiligheid (waterzuivering onderzoek, kernfysica restricties)
○ Snelle innovatie vs voorzorgsprincipe (smartphones, GMO’s, PFAS,
microplastics)
● DNA-plakking onderzoek voorbeeld: gebrek aan datatransparantie blokkeerde
wetenschappelijke vooruitgang
Ethische Dilemma-Analyse Methode
● Identificeer onderliggende waarden (descriptief proces)
● Bepaal welke waarden onder druk staan in specifieke context
Cursusstructuur en Opdrachten
● Essay opdracht (OBAS + Bioethiek)
○ Groepen van 5 personen binnen werkgroep 1 of 2
○ Onderwerp op raakvlak biologie en maatschappij
○ Doelgroep: LC4 correspondent niveau (geen biologie achtergrond)
○ 3 voorkeursonderwerpen indienen voor woensdag 18:00
○ Groepsindeling deadline: woensdag 18:00 via inleverpunt
● Werkcolleges
○ Verplichte aanwezigheid (nog niet streng gehandhaafd eerste 2 weken)
○ Elektronica verbod (alleen aantekeningentablets toegestaan)
○ Uitwerkingen op papier meebrengen
○ Per 2 gemiste colleges: extra discussie op 26 januari (maandag middag)
● Casus presentatie
○ Groepjes van 3 binnen werkgroep
○ Groepsindeling morgen/woensdagochtend
○ Random onderwerpkeuze via dobbelsteen
● Inschrijving werkcollegegroepen
○ Deadline: vandaag 17:00
○ Moet overeenkomen met systeembiologie groep (1 of 2)
○ Groep 101 → groep 1, groep 102 → groep 2
Ethiek Grondbeginselen (Hart van Mill)
● Drie onderzoeksmethoden
○ Normatief: “Is het goed?” (ethiek, esthetiek, gedragscodes)
○ Descriptief: Empirische waarnemingen (biologie, data analyse)
○ Formeel: Regels, bewijzen, geldigheid (logica, wiskunde)
● Belangrijke onderscheidingen
○ Geldigheid ≠ waarheid
○ Naturalistische drogreden: van “is” naar “ought”
○ Biologie bevat normatieve elementen (functies, doelen)
● Waardes vs Normen
○ Waardes: abstracte idealen (eerlijkheid, vrijheid, rechtvaardigheid)
○ Normen: concrete gedragsregels uit waardes
○ Normen gebaseerd op meerdere waardes, situationeel gewogen
Filosofische Perspectieven
● Grondhouding → Waardes → Normen → Meningen
○ Grondhouding: basisperspectieven (“ik ben” uitspraken)
○ Probleem: publiek debat focust op meningen, niet grondhoudingen
● Historische ontwikkeling
○ Nietzsche: “natuur is waardeloos” (geen intrinsieke waarden)
○ Nihilisme: geen morele waarden in natuur
, ○ Wittgenstein: “waarvan men niet kan spreken, moet men zwijgen”
○ Logisch positivisme: ethiek niet empirisch verifieerbaar
○ Quine: ethiek als empirische wetenschap (evolutie, gedrag)
Praktische Informatie
● Eerste schrijfsessie essay: aanstaande vrijdag
● Discussieboard beschikbaar voor groepsvorming
● Bioethiek-only studenten: melden bij docent voor groepsplaatsing
● Peerfeedback in januari (reden voor werkgroep restricties)
● Inzet beoordeling: inhoudelijke bijdrage tijdens werkcolleges
○ Waarschuwing na kerst bij onvoldoende inzet
Evolutie van Ideeën en Waarden
● Populatie van grondhoudingen en waarden werkt zoals biologische evolutie
○ Spreiding in populatie → uitbijters → nieuwe soorten/ideeën kunnen ontstaan
○ Metaforische relatie tussen biologisch denken en waardenontwikkeling
● Individuele waarden = persoonlijke overtuigingen en prioriteiten
○ Bepalen hoe je dingen ordent (bijv: natuur of economie eerst)
○ Verbonden met opvoeding en generationele ontwikkeling
● Historische verschuiving in waardesystemen:
○ Aristoteles/Plato: 120 generaties geleden, stabiel tot ~1500-1600
○ 100 generaties weinig verandering → plotselinge omwenteling
○ Van ontologisch (god bepaalt waarden) naar epistemologisch (hoe kunnen we
kennen?)
○ Resultaat: open discussie over ethiek, niet meer vaststaande regels uit
boeken (zoals bijbel)
Wetenschappelijke Kernwaarden en Conflicten
● Kernwaarden wetenschap (NWO/KNAW):
○ Eerlijkheid, zorgvuldigheid, transparantie, onafhankelijkheid,
verantwoordelijkheid
○ Integer gedrag, epistemologische bescheidenheid
○ Verantwoordelijkheid richting maatschappij
● Praktische conflicten tussen waarden:
○ Transparantie vs privacy/geheimhouding (bijv. Johnson & Johnson stage)
○ Open science vs veiligheid (waterzuivering onderzoek, kernfysica restricties)
○ Snelle innovatie vs voorzorgsprincipe (smartphones, GMO’s, PFAS,
microplastics)
● DNA-plakking onderzoek voorbeeld: gebrek aan datatransparantie blokkeerde
wetenschappelijke vooruitgang
Ethische Dilemma-Analyse Methode
● Identificeer onderliggende waarden (descriptief proces)
● Bepaal welke waarden onder druk staan in specifieke context
