Arbeidsrecht
Inleiding
- Veel krantenartikelen zijn fout omdat journalisten de arbeidsrechtelijke basis missen
Arbeidsrecht gaat over de verhouding tussen WG en WN + de arbeid die binnen die relatie
wordt verricht. Het sociaal handhavingsrecht doet arbeidsrecht en sociale zekerheidsrecht
overlappen.
Vb. als de sociale inspectie je komt controleren op het faciliteren van zwartwerk: je
krijgt boete omdat je ontsnapte aan je sociale bijdragen
Inhoud
- Arbeid en recht
- Arbeid in de 21e eeuw
Nu is er sprake van een individualisering van de arbeidsrelatie. Vakbonden worden
minder gedragen dan voorheen.
o Wie?
Grens WN of zelfstandig zijn wordt kleiner
Vb. freelance journalisten bieden hun artikelen zelfstandig aan aan
verschillende kranten = minder beschermd statuut als zelfstandige (zeker
moeilijk als er veel concurrentie is)
o Waar?
Plaatsonafhankelijkheid zet de collectiviteit onder druk
o Wanneer en hoelang?
Probleem: als je je werk wanneer je maar wil mag uitoefenen, weet je niet
wanneer je collega zijn deel zal doen
Kan veel te lang werken in de hand werken: meer werk krijgen dan mogelijk is
op 8 uur.
ARBEIDSRECHT 1
, o Hoe?
o Voor wie?
o Wat?
- Arbeidsrecht als instrument: 20e eeuw
Arbeidsrecht opgesteld obv ideeën uit de 20e eeuw. Toen werken mensen met de
bedoeling die job voor hun gehele carrière uit te oefenen. Collectieve
onderhandelingen tussen vakbonden en werkgevers stonden centraal.
Juridische vaardigheden
- Lezen: ieder woord is van belang !!
Vb. dagen vs. werkdagen (ma-za)
Vb. ploegenarbeid-systeem doorbroken door art. 17 (vereist een andere
ploegenindeling om de 18u op zondag te vrijwaren)
- Schrijven
- Spreken
- Bedragen NIET vanbuiten leren
I. Ontstaan & bronnen
1. ontstaan en finaliteit
1.1 historische inleiding
- Arbeidsrecht is een jonge rechtstak
Bij Romeinen nog geen arbeidsrecht (want slaven)
- Franse Revolutie 1789: introductie van vrijheid van nijverheid
Fraternité, liberté & egalité: iedereen is gelijk, organiseer je zoals je wil
- Decreet d’Allarde van 2 maart 1791
o Absolute vrijheid: vrijheid om arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden te
bepalen
- 19e E: misbruik van vrijheid van nijverheid
IR: veel fabrieken, mensen gaan er massaal werken
o Gentse katoenindustrie: werkdagen van 12 tot 14 uur
Ook vrouwen & kinderen, vaak extreem onderbetaald
o Kinderarbeid
Juridische patstelling Feitelijke elementen
- Art. 415 Sw tot 1866 (coalitieverbod - 1860: eerste vakorganisaties
afgeschaft) - 1885: BWP
Vanaf nu mogen werknemers zich - 1886: sociale onlusten
wel organiseren Rand van burgeroorlog: mensen
- Art. 310 Sw. (stakingspostenverbod betogen tegen
– vanaf 1866 tot 1921) arbeidsomstandigheden in de
Stakingspostenverbod opgeheven: fabrieken: stakende mensen werden
posten zetten om tot staken op te neergeschoten
roepen mocht maar het staken zelf - KB 15 april 1886: Commissie voor
niet Nijverheidsarbeid
ARBEIDSRECHT 2
, - Verbod druk op werkwilligen (vanaf Om nieuwe regels te bedenken:
1892) proberen mensen te laten staken
- 1781 BW (WG op woord geloofd maar snel gecorrigeerd want
over loon) mensen die wel willen werken
Nog geen werkboekje mogen niet beïnvloed worden om
toch te gaan staken
Werkboekje vanaf nu ingesteld
(hierin staat wanneer & hoeveel je
werkt)
- Einde 19e E en begin 20e E: eerste sociale wetten
o 1887: verbod op truck systeem (lonen in goederen uitbetaald)
Of bonnen enkel te besteden in bevriende winkels
o 1889: verbod op vrouwen- en kinderarbeid
Verbod op vrouwenarbeid inmiddels wel afgeschaft
o 1896 Werkplaatsreglement
omstandigheden waarin mensen moeten werken omschrijven en proberen
verbeteren
o 1900: wet op arbeidscontract
o 1905: wet op zondagsrust
- Na WOI Algemeen Enkelvoudig Stemrecht en wet 1921 vrijheid van vereniging
Nog geen vrouwenstemrecht
1921: vrijheid van vereniging: vakbonden mogen worden opgericht
- 21e E: flexibilisering van arbeid + waken over effectieve sociale bescherming
(discussie)
Flexibilisering: niet meer voor volledige carrière zelfde job, maar meerdere jobs in de
loop van je carrière.
2. structuur
2.1 deelgebieden
Grotendeels 6 deelgebieden:
- Arbeidsbeschermingsrecht
- Arbeidsovereenkomstenrecht
- Loonregulering en loonbescherming
- Collectief arbeidsrecht
- Arbeidsmarktrecht
- Sociaal handhavingsrecht
2.2 codificatie van het arbeidsrecht
- Heterogeniteit belemmert dit net als maatschappelijke realiteit
- (beperkte) codificaties
o Codex Welzijn op het werk
o Sociaal strafwetboek
o Wet 5 december 1968 (cao-wet)
o Arbeidsovereenkomstenwet van 3 juli 1978
ARBEIDSRECHT 3
, o Commissie ter voorbereiding van dit thema
3. bronnen
- Internationale bronnen
o Sociale grondrechten
Rechten ontleend aan het feit dat je arbeid verricht: decent living
o Standstill-beginsel
Regel mag bestaande bescherming niet verminderen TENZIJ je de
uitzondering kan rechtvaardigen
- Nationale bronnen
Ook cao’s zijn deel van het arbeidsrecht: belangrijk dat je deze niet vergeet
- Regulering door:
o Overheid
o Sociale partners
o Werkgever en werknemer
3.1 internationale bronnen
1. Universele Verklaring Rechten van de Mens
Artikel 23:
“Eenieder heeft recht op arbeid, op vrije keuze van beroep, op rechtmatige en
gunstige arbeidsvoorwaarden en op bescherming tegen werkloosheid.
Eenieder, zonder enige achterstelling, heeft recht op gelijk loon voor gelijke arbeid.
Eenieder, die arbeid verricht, heeft recht op een rechtvaardige en gunstige beloning,
welke hem en zijn gezin een menswaardig bestaan verzekert, welke beloning zo nodig
met andere middelen van sociale bescherming zal worden aangevuld.
Eenieder heeft het recht om vakverenigingen op te richten en zich daarbij aan te
sluiten ter bescherming van zijn belangen.”
Geen rechtstreekse werking
= kan niet rechtstreeks voor rechter worden ingeroepen tav tegenpartij
2. ECOSOC-verdrag
o Internationaal verdrag inzake Economische, Sociale en Culturele Rechten:
tegenhanger van het BUPO-verdrag (grotendeels directe werking, ECOSOC
niet)
o Traditioneel geen directe werking, weliswaar rechtspraak die dit toch lijkt
toe te passen (RvS & GwH)
Vernietigen wet/besluit dat jou schade toebrengt. RvS en GwH kunnen
vaststellen dat wet/grondwet geschonden wordt + de interpretatie die eraan
gegeven wordt conform het ECOSOC-verdrag = verruiming (maar ≠
rechtstreekse werking)
ARBEIDSRECHT 4
Inleiding
- Veel krantenartikelen zijn fout omdat journalisten de arbeidsrechtelijke basis missen
Arbeidsrecht gaat over de verhouding tussen WG en WN + de arbeid die binnen die relatie
wordt verricht. Het sociaal handhavingsrecht doet arbeidsrecht en sociale zekerheidsrecht
overlappen.
Vb. als de sociale inspectie je komt controleren op het faciliteren van zwartwerk: je
krijgt boete omdat je ontsnapte aan je sociale bijdragen
Inhoud
- Arbeid en recht
- Arbeid in de 21e eeuw
Nu is er sprake van een individualisering van de arbeidsrelatie. Vakbonden worden
minder gedragen dan voorheen.
o Wie?
Grens WN of zelfstandig zijn wordt kleiner
Vb. freelance journalisten bieden hun artikelen zelfstandig aan aan
verschillende kranten = minder beschermd statuut als zelfstandige (zeker
moeilijk als er veel concurrentie is)
o Waar?
Plaatsonafhankelijkheid zet de collectiviteit onder druk
o Wanneer en hoelang?
Probleem: als je je werk wanneer je maar wil mag uitoefenen, weet je niet
wanneer je collega zijn deel zal doen
Kan veel te lang werken in de hand werken: meer werk krijgen dan mogelijk is
op 8 uur.
ARBEIDSRECHT 1
, o Hoe?
o Voor wie?
o Wat?
- Arbeidsrecht als instrument: 20e eeuw
Arbeidsrecht opgesteld obv ideeën uit de 20e eeuw. Toen werken mensen met de
bedoeling die job voor hun gehele carrière uit te oefenen. Collectieve
onderhandelingen tussen vakbonden en werkgevers stonden centraal.
Juridische vaardigheden
- Lezen: ieder woord is van belang !!
Vb. dagen vs. werkdagen (ma-za)
Vb. ploegenarbeid-systeem doorbroken door art. 17 (vereist een andere
ploegenindeling om de 18u op zondag te vrijwaren)
- Schrijven
- Spreken
- Bedragen NIET vanbuiten leren
I. Ontstaan & bronnen
1. ontstaan en finaliteit
1.1 historische inleiding
- Arbeidsrecht is een jonge rechtstak
Bij Romeinen nog geen arbeidsrecht (want slaven)
- Franse Revolutie 1789: introductie van vrijheid van nijverheid
Fraternité, liberté & egalité: iedereen is gelijk, organiseer je zoals je wil
- Decreet d’Allarde van 2 maart 1791
o Absolute vrijheid: vrijheid om arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden te
bepalen
- 19e E: misbruik van vrijheid van nijverheid
IR: veel fabrieken, mensen gaan er massaal werken
o Gentse katoenindustrie: werkdagen van 12 tot 14 uur
Ook vrouwen & kinderen, vaak extreem onderbetaald
o Kinderarbeid
Juridische patstelling Feitelijke elementen
- Art. 415 Sw tot 1866 (coalitieverbod - 1860: eerste vakorganisaties
afgeschaft) - 1885: BWP
Vanaf nu mogen werknemers zich - 1886: sociale onlusten
wel organiseren Rand van burgeroorlog: mensen
- Art. 310 Sw. (stakingspostenverbod betogen tegen
– vanaf 1866 tot 1921) arbeidsomstandigheden in de
Stakingspostenverbod opgeheven: fabrieken: stakende mensen werden
posten zetten om tot staken op te neergeschoten
roepen mocht maar het staken zelf - KB 15 april 1886: Commissie voor
niet Nijverheidsarbeid
ARBEIDSRECHT 2
, - Verbod druk op werkwilligen (vanaf Om nieuwe regels te bedenken:
1892) proberen mensen te laten staken
- 1781 BW (WG op woord geloofd maar snel gecorrigeerd want
over loon) mensen die wel willen werken
Nog geen werkboekje mogen niet beïnvloed worden om
toch te gaan staken
Werkboekje vanaf nu ingesteld
(hierin staat wanneer & hoeveel je
werkt)
- Einde 19e E en begin 20e E: eerste sociale wetten
o 1887: verbod op truck systeem (lonen in goederen uitbetaald)
Of bonnen enkel te besteden in bevriende winkels
o 1889: verbod op vrouwen- en kinderarbeid
Verbod op vrouwenarbeid inmiddels wel afgeschaft
o 1896 Werkplaatsreglement
omstandigheden waarin mensen moeten werken omschrijven en proberen
verbeteren
o 1900: wet op arbeidscontract
o 1905: wet op zondagsrust
- Na WOI Algemeen Enkelvoudig Stemrecht en wet 1921 vrijheid van vereniging
Nog geen vrouwenstemrecht
1921: vrijheid van vereniging: vakbonden mogen worden opgericht
- 21e E: flexibilisering van arbeid + waken over effectieve sociale bescherming
(discussie)
Flexibilisering: niet meer voor volledige carrière zelfde job, maar meerdere jobs in de
loop van je carrière.
2. structuur
2.1 deelgebieden
Grotendeels 6 deelgebieden:
- Arbeidsbeschermingsrecht
- Arbeidsovereenkomstenrecht
- Loonregulering en loonbescherming
- Collectief arbeidsrecht
- Arbeidsmarktrecht
- Sociaal handhavingsrecht
2.2 codificatie van het arbeidsrecht
- Heterogeniteit belemmert dit net als maatschappelijke realiteit
- (beperkte) codificaties
o Codex Welzijn op het werk
o Sociaal strafwetboek
o Wet 5 december 1968 (cao-wet)
o Arbeidsovereenkomstenwet van 3 juli 1978
ARBEIDSRECHT 3
, o Commissie ter voorbereiding van dit thema
3. bronnen
- Internationale bronnen
o Sociale grondrechten
Rechten ontleend aan het feit dat je arbeid verricht: decent living
o Standstill-beginsel
Regel mag bestaande bescherming niet verminderen TENZIJ je de
uitzondering kan rechtvaardigen
- Nationale bronnen
Ook cao’s zijn deel van het arbeidsrecht: belangrijk dat je deze niet vergeet
- Regulering door:
o Overheid
o Sociale partners
o Werkgever en werknemer
3.1 internationale bronnen
1. Universele Verklaring Rechten van de Mens
Artikel 23:
“Eenieder heeft recht op arbeid, op vrije keuze van beroep, op rechtmatige en
gunstige arbeidsvoorwaarden en op bescherming tegen werkloosheid.
Eenieder, zonder enige achterstelling, heeft recht op gelijk loon voor gelijke arbeid.
Eenieder, die arbeid verricht, heeft recht op een rechtvaardige en gunstige beloning,
welke hem en zijn gezin een menswaardig bestaan verzekert, welke beloning zo nodig
met andere middelen van sociale bescherming zal worden aangevuld.
Eenieder heeft het recht om vakverenigingen op te richten en zich daarbij aan te
sluiten ter bescherming van zijn belangen.”
Geen rechtstreekse werking
= kan niet rechtstreeks voor rechter worden ingeroepen tav tegenpartij
2. ECOSOC-verdrag
o Internationaal verdrag inzake Economische, Sociale en Culturele Rechten:
tegenhanger van het BUPO-verdrag (grotendeels directe werking, ECOSOC
niet)
o Traditioneel geen directe werking, weliswaar rechtspraak die dit toch lijkt
toe te passen (RvS & GwH)
Vernietigen wet/besluit dat jou schade toebrengt. RvS en GwH kunnen
vaststellen dat wet/grondwet geschonden wordt + de interpretatie die eraan
gegeven wordt conform het ECOSOC-verdrag = verruiming (maar ≠
rechtstreekse werking)
ARBEIDSRECHT 4
