Samenvatting Introductie beleid Svenja Peters
Week 1: inleiding
Beleid: voornemens, keuzes en acties van één of meer bestuurlijke instanties, gericht op de
sturing van bepaalde maatschappelijke ontwikkelingen. Kenmerken:
het berust vaak op een zekere causale relatie tussen de oorzaak en de oplossing van
het probleem voorbeeld: Social Distancing. Het probleem is dat we met teveel
mensen bij elkaar zijn. Je gaat er dus als beleidsmaker vanuit dat het probleem corona
daardoor komt en je daar iets aan moet doen;
het bevat voorgeschreven handelingen en geboden denk aan bijvoorbeeld de
beleidsinstrumenten
het richt zicht tot overheid, bedrijven en burgers
het is tijdsgebonden
er is sturing vanuit
Verschillende actoren: ‘maken’ vs. ‘ betrokken zijn’ vs. ‘ invloed uitoefenen’.
1. Overheid:
a. Gekozen politici (Regering en Tweede Kamer)
b. Bureaucratie (instanties en ambtenaren)
i. Veel specialistische kennis
ii. Continuïteit
iii. Toegang tot veel info (vaak achter gesloten deuren)
2. Burgers (zijn de opdrachtgevers?)
3. Politieke partijen (zijn goed in agenderen)
4. Belangengroepen (vaak issue-specifiek)
5. Onderzoeksinstellingen
Verschillende vormen van beleid:
Verdelend beleid: je verdeelt je inkomsten als overheid (bijv. aardagasbaten).
Herverdelend beleid: de inkomsten die je via belasting genereert herverdelen (bijv.
WW, WAO)
Regulerend beleid: ordenen van gedrag. De coronamaatregelen zijn bijvoorbeeld heel
erg regulerend. (bijv. Milieu)
Institutioneel beleid: creëren/reorganiseren publieke instanties. Het gaat over
decentralisatie en bijv. organiseren hoe verschillende instituties samenwerken (bijv.
#Metoo – misschien moeten verschillende organisaties in leven worden geroepen
door #Metoo, zodat je bijv. seksuele intimidatie ergens kunt melden)
Faciliterend beleid: het is moeilijk te controleren, het enige wat je als overheid kunt
doen is voor de faciliteiten te zorgen (bijv. afvalscheiding)
Stimulerend beleid: bij bijv. beter klimaat subsidies geven voor zonnepanelen etc.
(bijv. subsidies)
De verschillende typen beleid kunnen gecombineerd worden.
Beleidscyclus (allemaal politieke momenten):
Wat zijn de voor- en nadelen van de beleidscyclus?
1
, Voordelen:
complexiteit is beter te bestuderen. Het biedt structuur aan onderzoeksvelden.
het biedt duidelijkheid voor beleidsmakers (je kunt zien waar je je nu precies bevindt
in het proces).
aandacht voor continuïteit in het beleidsproces i.p.v. enkel op de input-side. Je ziet
dat het hele politieke spectrum erbij komt kijken.
opzet van zo’n cyclus kan worden hergebruikt. Rol van evaluatie.
Nadelen:
het is geen weergave van de werkelijkheid, beleid is rommelig. Beleidscyclus doet
voorkomen alsof alles chronologisch gaat, maar dat is niet altijd het geval. Er kunnen
andere factoren van invloed zijn waardoor je anders door de stappen loopt. Het
politieke van beleid is niet in het model verwerkt.
waarom rommelig?
o meerdere conflicterende waarden (bijv. financiële crisis, asielbeleid)
o beperkte organisatiecapaciteiten (bijv. zorg, politie)
o nooit voldoende middelen (bijv. gezondheid, onderwijs)
o kennis en info zijn niet neutraal (bijv. Diesel-gate)
o controle is heel moeilijk (bijv. plastic afval, radicalisering)
o politieke, maatschappelijke shifts (bijv. antirookcampagne)
beleid doorloopt niet altijd cyclus.
strikte scheiding is onmogelijk. beleidscyclus gaat uit van beleid als losstaand iets. Je
kunt beleid niet los van elkaar zien, verschillende beleidsstukken zijn van invloed op
elkaar.
top-down focus. Interactie tussen velden wordt niet meegenomen.
Wisselwerking tussen beleid en omgeving
Beleid probeert de omgeving te beïnvloeden, maar de omgeving beinvloedt het beleid ook.
Externe omgeving: gaat om wat de politieke context van beleid is.
Politieke context (bijv. welke partij is aan zet)
Juridische context (RvS met stikstof)
Sociaal-cultureel (burgers die scholen dicht wilden bij corona)
Economisch
Ecologisch
Technologisch
Internationaal
uitholling van de staat: vindt steeds verder plaats
Verticaal: supranationaal/subnationaal (bijv. Europese Unie)
Horizontaal: (bijv. rechtsprekende macht/bedrijven/verzelfstandiging/burger)
Interne omgeving: gaat om of je het beleid eigenlijk wel kunt uitvoeren. Is het behapbaar?
Beleid wordt binnen een organisatie gemaakt
o Eigen dynamiek + belangen
o Tijdsdruk
(bijv. remote teaching verschilt per universiteit)
Uitvoeringspraktijk: uitvoerbaarheid
(bijv. hoe zorg je ervoor dat criminelen geen asiel aanvragen?)
Toezicht: handhaafbaarheid
2
Week 1: inleiding
Beleid: voornemens, keuzes en acties van één of meer bestuurlijke instanties, gericht op de
sturing van bepaalde maatschappelijke ontwikkelingen. Kenmerken:
het berust vaak op een zekere causale relatie tussen de oorzaak en de oplossing van
het probleem voorbeeld: Social Distancing. Het probleem is dat we met teveel
mensen bij elkaar zijn. Je gaat er dus als beleidsmaker vanuit dat het probleem corona
daardoor komt en je daar iets aan moet doen;
het bevat voorgeschreven handelingen en geboden denk aan bijvoorbeeld de
beleidsinstrumenten
het richt zicht tot overheid, bedrijven en burgers
het is tijdsgebonden
er is sturing vanuit
Verschillende actoren: ‘maken’ vs. ‘ betrokken zijn’ vs. ‘ invloed uitoefenen’.
1. Overheid:
a. Gekozen politici (Regering en Tweede Kamer)
b. Bureaucratie (instanties en ambtenaren)
i. Veel specialistische kennis
ii. Continuïteit
iii. Toegang tot veel info (vaak achter gesloten deuren)
2. Burgers (zijn de opdrachtgevers?)
3. Politieke partijen (zijn goed in agenderen)
4. Belangengroepen (vaak issue-specifiek)
5. Onderzoeksinstellingen
Verschillende vormen van beleid:
Verdelend beleid: je verdeelt je inkomsten als overheid (bijv. aardagasbaten).
Herverdelend beleid: de inkomsten die je via belasting genereert herverdelen (bijv.
WW, WAO)
Regulerend beleid: ordenen van gedrag. De coronamaatregelen zijn bijvoorbeeld heel
erg regulerend. (bijv. Milieu)
Institutioneel beleid: creëren/reorganiseren publieke instanties. Het gaat over
decentralisatie en bijv. organiseren hoe verschillende instituties samenwerken (bijv.
#Metoo – misschien moeten verschillende organisaties in leven worden geroepen
door #Metoo, zodat je bijv. seksuele intimidatie ergens kunt melden)
Faciliterend beleid: het is moeilijk te controleren, het enige wat je als overheid kunt
doen is voor de faciliteiten te zorgen (bijv. afvalscheiding)
Stimulerend beleid: bij bijv. beter klimaat subsidies geven voor zonnepanelen etc.
(bijv. subsidies)
De verschillende typen beleid kunnen gecombineerd worden.
Beleidscyclus (allemaal politieke momenten):
Wat zijn de voor- en nadelen van de beleidscyclus?
1
, Voordelen:
complexiteit is beter te bestuderen. Het biedt structuur aan onderzoeksvelden.
het biedt duidelijkheid voor beleidsmakers (je kunt zien waar je je nu precies bevindt
in het proces).
aandacht voor continuïteit in het beleidsproces i.p.v. enkel op de input-side. Je ziet
dat het hele politieke spectrum erbij komt kijken.
opzet van zo’n cyclus kan worden hergebruikt. Rol van evaluatie.
Nadelen:
het is geen weergave van de werkelijkheid, beleid is rommelig. Beleidscyclus doet
voorkomen alsof alles chronologisch gaat, maar dat is niet altijd het geval. Er kunnen
andere factoren van invloed zijn waardoor je anders door de stappen loopt. Het
politieke van beleid is niet in het model verwerkt.
waarom rommelig?
o meerdere conflicterende waarden (bijv. financiële crisis, asielbeleid)
o beperkte organisatiecapaciteiten (bijv. zorg, politie)
o nooit voldoende middelen (bijv. gezondheid, onderwijs)
o kennis en info zijn niet neutraal (bijv. Diesel-gate)
o controle is heel moeilijk (bijv. plastic afval, radicalisering)
o politieke, maatschappelijke shifts (bijv. antirookcampagne)
beleid doorloopt niet altijd cyclus.
strikte scheiding is onmogelijk. beleidscyclus gaat uit van beleid als losstaand iets. Je
kunt beleid niet los van elkaar zien, verschillende beleidsstukken zijn van invloed op
elkaar.
top-down focus. Interactie tussen velden wordt niet meegenomen.
Wisselwerking tussen beleid en omgeving
Beleid probeert de omgeving te beïnvloeden, maar de omgeving beinvloedt het beleid ook.
Externe omgeving: gaat om wat de politieke context van beleid is.
Politieke context (bijv. welke partij is aan zet)
Juridische context (RvS met stikstof)
Sociaal-cultureel (burgers die scholen dicht wilden bij corona)
Economisch
Ecologisch
Technologisch
Internationaal
uitholling van de staat: vindt steeds verder plaats
Verticaal: supranationaal/subnationaal (bijv. Europese Unie)
Horizontaal: (bijv. rechtsprekende macht/bedrijven/verzelfstandiging/burger)
Interne omgeving: gaat om of je het beleid eigenlijk wel kunt uitvoeren. Is het behapbaar?
Beleid wordt binnen een organisatie gemaakt
o Eigen dynamiek + belangen
o Tijdsdruk
(bijv. remote teaching verschilt per universiteit)
Uitvoeringspraktijk: uitvoerbaarheid
(bijv. hoe zorg je ervoor dat criminelen geen asiel aanvragen?)
Toezicht: handhaafbaarheid
2
