Erfrecht II samenvatting
Week 1: (beneficiair) aanvaarden en verwerpen
Arrest Koperen Pan
- Voor 1 september 2016
- Erfgenamen gingen eten in het restaurant de Koperen Pan en betaalden via de pinpas van de
erflater
- Er waren meer schulden dan baten bij de erflater
- Schuldeisers: jullie hebben nu zuiver aanvaard doordat jullie de bankpas hebben gebruikt
- 4:184 lid 2 sub a: alle schulden uit eigen middelen voldoen
Erfopvolging: verkrijging goederen onder algemene titel (art. 3:80 lid 2)
- Algemene titel: geen leveringshandeling nodig
- Van rechtswege (art. 4:182 lid 1)
- De overgang van de schulden van de erflater eveneens van rechtswege (art. 4:182 lid 2)
- Bijzonderheid in geval van wettelijke verdeling: kind kan naar ouder wijzen
Begrippen:
- Aansprakelijkheid (4:182): wie kan ik aanspreken tot het leveren van een prestatie
- Verhaal/ uitwinbaarheid (4:184): welke goederen kan ik te gelde maken
o Deurwaarder zorgt voor uitwinding: welk object kan ik verkopen
- Draagplicht: wie moet de pijn voelen in de portemonnee
Gevolgen erfopvolging
- Staat verkrijgt alleen goederen, geen schulden (art. 4:189)
- Art. 4:184:
o Lid 1: aansprakelijkheid – uitwinbaarheid/verhaalbaarheid
o Lid 2: privévermogen van de erfgenaam (vgl. art. 3:276)
- Art. 4:185: mensen hebben de tijd nodig om te kijken wat ze willen
o Lid 1: schorsing van verhaalsmogelijkheid, tenzij ...
o Lid 3: verlenging van termijn schorsing bij bijzondere omstandigheden
Keuzemogelijkheden
- Hoofdregel (art. 4:190 lid 1)
1. Zuiver aanvaarden
2. Verwerpen
3. Beneficiair aanvaarden (aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving)
- 4:190 lid 2: tijdens het leven kan je niet al een keuze maken
Zuiver aanvaarden
- Art. 4:192 lid 1 is gewijzigd per 1 september 2016
- Ratio van wetswijziging:
o Tot 1 september 2016: onduidelijk wanneer iemand zuiver heeft aanvaard
o Vanaf 1 september 2016: drie besmette handelingen (4:192 lid 1)
- Zuiver aanvaarden in geval van:
o Verklaring van art. 4:191
o Eén van de drie ‘besmette’ handelingen (4:192 lid 1)
o Stilzitten (art. 4:192 lid 2 en 3)
Overgangsrecht (4:192 lid 1)
- Stb. 2016, nr. 245:
- Indien nalatenschap openviel vóór 1 september 2016
- Én Erfgenaam heeft vóór 1-9-2016 nog geen keuze gemaakt over aanvaarding
- Dan: art. 4:192 lid 1 (nieuw) geldt vanaf 1 september 2016 ook voor hem
Verwerpen nalatenschap (4:190 lid 1)
- Consequenties of eventuele consequenties:
o Wijziging in de erfopvolging
1
,Erfrecht II samenvatting
o Denk aan: plaatsvervulling (art. 4:12 lid 1 en art. 4:27)
o Aanwas (art. 4:48)
Beneficiaire aanvaarding
- 4:195 lid 1 jo. 4:202 lid 1 sub a: vereffening (= betalen van schulden, niet verdelen)
- Art. 4:190 lid 1
- Art. 4:184 lid 2 sub a: geen schulden voldoen met jouw overige vermogen
- Art. 4:192 lid 4: als de één beneficiaire erfgenaam, dan zijn ze allemaal beneficiaire
erfgenaam wel uitzonderingen (tenzij-regel)
- Toepasselijke voorschriften van afd. 4.6.2: art. 4:195 - 4:200
- In beginsel toepasselijkheid van afd. 4.6.3 (art. 4:202 lid 1)
o Uitzondering: art. 4:202 lid 1 sub a/ art. 4:202 lid 3
- In beginsel zijn de erfgenamen vereffenaar (art. 4:195 en 4:198) vgl. art. 4:203 lid 2
o Art. 4:199 lid 2: negatief saldo mededelen bij kantonrechter bij beneficiaire
aanvaarding let op sanctie art. 4:184 lid 2 sub d
Niet altijd onbeperkte keuzevrijheid
- Erfgenaam heeft wettelijke vertegenwoordiger, dan (algemeen):
o Geen zuivere aanvaarding, maar beneficiaire aanvaarding (art. 4:193)
Positief saldo? Ontheffing vereffening verzoeken (art. 4:202 lid 2)
o Verwerping + machtiging (art. 4:193): binnen drie maanden (lid 1)
Specifiek (wettelijke vertegenwoordiger):
1. Minderjarige:
o 4:193
o Voorwaardelijke erfstelling, legaat/ voorwaarde, gift (art. 1:345): machtiging nodig
van de rechter
o N.B. Hoe in geval van testamentair bewind? verschillende meningen
2. Curandus: art. 4:193 jo. 1:386 jo. 1:345
3. De rechthebbende in geval van een meerderjarigenbewind (art. 4:193 jo. art. 1:441 lid 5
jo. 1:441 lid 2 letter b): klem op de goederen
4. De failliet (art. 41 Fw jo. art. 4:193 lid 3): beperking keuzerecht beneficiaire
aanvaarding of machtiging om te verwerpen
5. De saniet (art. 313 lid 1 jo. 41 Fw): beperking keuzerecht beneficiaire aanvaarding of
machtiging om te verwerpen
Geen keuze maken: wat dan?
- Art. 4:192
- Geen keuze gemaakt: termijn kantonrechter + inschrijving boedelregister
- Verlopen termijn = zuiver aanvaarden/ beneficiaire aanvaarding
- Niets doen kan ook tot beneficiaire aanvaarding leiden (art. 4:192 lid 4): door een verklaring
(Beneficiair) aanvaarden/ verwerpen: hoe?
- Verklaring griffie (4:191) of gedraging (bijv. 4:193 lid 2 jo. 4:192 lid 4)
- Geen dwaling of Pauliana (art. 4:190 lid 4)
- N.B. art. 4:205
- Wel bedreiging/ bedrog/ misbruik van omstandigheden (art. 3:44)
- Binnen 3 jaar nadat ... (art. 3:52, lid 1 letter b, c)
Alsnog andere keuzemogelijkheid?
- Art. 4:194: bekend worden met een uiterste wil na zuivere aanvaarding (gebeurt bijna nooit)
o Meer legaten/ lasten
o Groter erfdeel
- Art. 4:194a ingevoerd per 1 september 2016:
o Lid 1: alsnog beneficiaire aanvaarding indien erfgenaam schuld niet kende en ook
niet behoorde te kennen
Binnen 3 maand daartoe verzoek doen
2
, Erfrecht II samenvatting
Gemachtigd door kantonrechter
Lid 1 heeft beperkte betekenis
o Lid 2: na vereffening/ na verdeling blijkt alsnog een schuld die erfgenaam niet kende
en ook niet behoorde te kennen, dan:
Verzoek aan kantonrechter om ontheffing van de plicht om schuld uit eigen
vermogen te voldoen
Art. 4:194a per 1 september 2016
- Overgangsrecht 4:192 lid 1, Stb. 2016, nr. 245:
- Indien nalatenschap openviel vóór 1-9-2016:
- Én erfgenaam heeft voor 1-9-2016 zuiver aanvaard, maar doet na 1-9-2016 ontdekking van
onbekende schuld: art. 4:194a geldt
3
Week 1: (beneficiair) aanvaarden en verwerpen
Arrest Koperen Pan
- Voor 1 september 2016
- Erfgenamen gingen eten in het restaurant de Koperen Pan en betaalden via de pinpas van de
erflater
- Er waren meer schulden dan baten bij de erflater
- Schuldeisers: jullie hebben nu zuiver aanvaard doordat jullie de bankpas hebben gebruikt
- 4:184 lid 2 sub a: alle schulden uit eigen middelen voldoen
Erfopvolging: verkrijging goederen onder algemene titel (art. 3:80 lid 2)
- Algemene titel: geen leveringshandeling nodig
- Van rechtswege (art. 4:182 lid 1)
- De overgang van de schulden van de erflater eveneens van rechtswege (art. 4:182 lid 2)
- Bijzonderheid in geval van wettelijke verdeling: kind kan naar ouder wijzen
Begrippen:
- Aansprakelijkheid (4:182): wie kan ik aanspreken tot het leveren van een prestatie
- Verhaal/ uitwinbaarheid (4:184): welke goederen kan ik te gelde maken
o Deurwaarder zorgt voor uitwinding: welk object kan ik verkopen
- Draagplicht: wie moet de pijn voelen in de portemonnee
Gevolgen erfopvolging
- Staat verkrijgt alleen goederen, geen schulden (art. 4:189)
- Art. 4:184:
o Lid 1: aansprakelijkheid – uitwinbaarheid/verhaalbaarheid
o Lid 2: privévermogen van de erfgenaam (vgl. art. 3:276)
- Art. 4:185: mensen hebben de tijd nodig om te kijken wat ze willen
o Lid 1: schorsing van verhaalsmogelijkheid, tenzij ...
o Lid 3: verlenging van termijn schorsing bij bijzondere omstandigheden
Keuzemogelijkheden
- Hoofdregel (art. 4:190 lid 1)
1. Zuiver aanvaarden
2. Verwerpen
3. Beneficiair aanvaarden (aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving)
- 4:190 lid 2: tijdens het leven kan je niet al een keuze maken
Zuiver aanvaarden
- Art. 4:192 lid 1 is gewijzigd per 1 september 2016
- Ratio van wetswijziging:
o Tot 1 september 2016: onduidelijk wanneer iemand zuiver heeft aanvaard
o Vanaf 1 september 2016: drie besmette handelingen (4:192 lid 1)
- Zuiver aanvaarden in geval van:
o Verklaring van art. 4:191
o Eén van de drie ‘besmette’ handelingen (4:192 lid 1)
o Stilzitten (art. 4:192 lid 2 en 3)
Overgangsrecht (4:192 lid 1)
- Stb. 2016, nr. 245:
- Indien nalatenschap openviel vóór 1 september 2016
- Én Erfgenaam heeft vóór 1-9-2016 nog geen keuze gemaakt over aanvaarding
- Dan: art. 4:192 lid 1 (nieuw) geldt vanaf 1 september 2016 ook voor hem
Verwerpen nalatenschap (4:190 lid 1)
- Consequenties of eventuele consequenties:
o Wijziging in de erfopvolging
1
,Erfrecht II samenvatting
o Denk aan: plaatsvervulling (art. 4:12 lid 1 en art. 4:27)
o Aanwas (art. 4:48)
Beneficiaire aanvaarding
- 4:195 lid 1 jo. 4:202 lid 1 sub a: vereffening (= betalen van schulden, niet verdelen)
- Art. 4:190 lid 1
- Art. 4:184 lid 2 sub a: geen schulden voldoen met jouw overige vermogen
- Art. 4:192 lid 4: als de één beneficiaire erfgenaam, dan zijn ze allemaal beneficiaire
erfgenaam wel uitzonderingen (tenzij-regel)
- Toepasselijke voorschriften van afd. 4.6.2: art. 4:195 - 4:200
- In beginsel toepasselijkheid van afd. 4.6.3 (art. 4:202 lid 1)
o Uitzondering: art. 4:202 lid 1 sub a/ art. 4:202 lid 3
- In beginsel zijn de erfgenamen vereffenaar (art. 4:195 en 4:198) vgl. art. 4:203 lid 2
o Art. 4:199 lid 2: negatief saldo mededelen bij kantonrechter bij beneficiaire
aanvaarding let op sanctie art. 4:184 lid 2 sub d
Niet altijd onbeperkte keuzevrijheid
- Erfgenaam heeft wettelijke vertegenwoordiger, dan (algemeen):
o Geen zuivere aanvaarding, maar beneficiaire aanvaarding (art. 4:193)
Positief saldo? Ontheffing vereffening verzoeken (art. 4:202 lid 2)
o Verwerping + machtiging (art. 4:193): binnen drie maanden (lid 1)
Specifiek (wettelijke vertegenwoordiger):
1. Minderjarige:
o 4:193
o Voorwaardelijke erfstelling, legaat/ voorwaarde, gift (art. 1:345): machtiging nodig
van de rechter
o N.B. Hoe in geval van testamentair bewind? verschillende meningen
2. Curandus: art. 4:193 jo. 1:386 jo. 1:345
3. De rechthebbende in geval van een meerderjarigenbewind (art. 4:193 jo. art. 1:441 lid 5
jo. 1:441 lid 2 letter b): klem op de goederen
4. De failliet (art. 41 Fw jo. art. 4:193 lid 3): beperking keuzerecht beneficiaire
aanvaarding of machtiging om te verwerpen
5. De saniet (art. 313 lid 1 jo. 41 Fw): beperking keuzerecht beneficiaire aanvaarding of
machtiging om te verwerpen
Geen keuze maken: wat dan?
- Art. 4:192
- Geen keuze gemaakt: termijn kantonrechter + inschrijving boedelregister
- Verlopen termijn = zuiver aanvaarden/ beneficiaire aanvaarding
- Niets doen kan ook tot beneficiaire aanvaarding leiden (art. 4:192 lid 4): door een verklaring
(Beneficiair) aanvaarden/ verwerpen: hoe?
- Verklaring griffie (4:191) of gedraging (bijv. 4:193 lid 2 jo. 4:192 lid 4)
- Geen dwaling of Pauliana (art. 4:190 lid 4)
- N.B. art. 4:205
- Wel bedreiging/ bedrog/ misbruik van omstandigheden (art. 3:44)
- Binnen 3 jaar nadat ... (art. 3:52, lid 1 letter b, c)
Alsnog andere keuzemogelijkheid?
- Art. 4:194: bekend worden met een uiterste wil na zuivere aanvaarding (gebeurt bijna nooit)
o Meer legaten/ lasten
o Groter erfdeel
- Art. 4:194a ingevoerd per 1 september 2016:
o Lid 1: alsnog beneficiaire aanvaarding indien erfgenaam schuld niet kende en ook
niet behoorde te kennen
Binnen 3 maand daartoe verzoek doen
2
, Erfrecht II samenvatting
Gemachtigd door kantonrechter
Lid 1 heeft beperkte betekenis
o Lid 2: na vereffening/ na verdeling blijkt alsnog een schuld die erfgenaam niet kende
en ook niet behoorde te kennen, dan:
Verzoek aan kantonrechter om ontheffing van de plicht om schuld uit eigen
vermogen te voldoen
Art. 4:194a per 1 september 2016
- Overgangsrecht 4:192 lid 1, Stb. 2016, nr. 245:
- Indien nalatenschap openviel vóór 1-9-2016:
- Én erfgenaam heeft voor 1-9-2016 zuiver aanvaard, maar doet na 1-9-2016 ontdekking van
onbekende schuld: art. 4:194a geldt
3
