De middeleeuwen 750 – 1500 -> kunst was anoniem
Voor 750 n.c. waren er alleen maar mondelinge teksten (niet opgeschreven).
1) De geestelijke literatuur 750-1050, taal: oudhoogduits
De eerste geschreven teksten waren van monniken, met als doel het christelijke geloof te
verspreiden. -> vertaling bijbel. Een niet religieuze tekst was het Hildebrandslied.
2) De ridderlijke literatuur 1050-1350, taal: middelhoogduits
Monniken beginnen met wereldwijde teksten, ze schrijven over het leven van ridders en
kruistochten. In 1190 gaan ridders zelf teksten maken.
Literatuur vormen in die tijd:
- Lyrik
- Epos (lang vertellend gedicht)
- Ritterepos (frankrijk)
- Heldenepos (engeland) -> Nibelungenlied
Beroemde dichter was Walter von der Vogelweide
3) De burgerlijke literatuur 1350-1500, taal: middelhoogduits
Door de handel werden de steden rijker, muren worden gebouwd en buskruit wordt
uitgevonden. De burgers werden machtiger, de ridders minder.
Literatuurvormen in die tijd:
- Volkslied
- Volksboek
- Drama (toneelspel)
- Meistersang (rappers)
Drama was weer opnieuw uitgevonden, er was religieus drama (ontstaan in de kerk) en
buitenkerkelijk drama (ontstaan bij carnaval)
Een beroemde dichter is: Hans Sachs.
De 16e eeuw.
In deze eeuw waren er 3 grote internationaal vernieuwende stromingen:
- die Renaissance -> nieuwe visie op kunst.
De wedergeboorte van de Griekse en romeinse cultuur. De mens werd belangrijker in de
kunst. De namen van kunstenaars werden bekend en er kwamen zelfportretten.
- die Humanismus -> nieuwe visie op wetenschap.
De mens staat hier centraal. Men houdt zich bezig met de literatuur en filosofie van de
Grieken en romeinen. Er werden veel ontdekkingen gedaan en universiteiten werden
gebouwd.
- die Reformation (hervorming) -> nieuwe visie op geloof.
Martin Luther is de belangrijkste persoon in deze tijd. Hij protesteert tegen de katholieke
kerk. -> ontstaan protestantisme. Ook voor de Duitse literatuur is hij belangrijk, hij heeft alle
bijbels vertaald in leesbare taal voor alle Duitsers. Hij creëerde de Duitse eenheidstaal,
zonder allerlei verschillende dialect.
, Das Barock (1600 – 1700)
De reformatie zorgde voor oorlog tussen prostestanten en katholieken -> dertigjarige oorlog (1618 –
1648). De helft van de Duitse bevolking ging dood door de oorlog, de pest of honger. Mensen vonden
het leven op aarde kort en de vergankelijkheid staat centraal. Hier zijn twee reacties hierop:
- een zeer religieuze levenswijze
- genieten van je leven, pluk de dag
Barrockkunst (kunststijl) is alleen voor adel en geleerden, het volk wilde alleen overleven. De kunst is
zeer overdreven pracht en praal met veel versieringen. Een bekende dichter is: Andreas Gryphius.
De Verlichting (die Aufklärung) (1700-1780)
De verlichting komt uit Frankrijk, hier werd het Rationalisme genoemd. Het verstand was heel
belangrijk. Men is in deze tijd na de Barock zeer optimistisch, vandaar het symbool van een opgaande
zon bij de verlichting. Men had de overtuiging dat rationeel denken de wereld zou verbeteren.
De belangrijkste dichter is: G.E. Lessing. Hij had veel toneelstukken en ook over toneelstukken,
theoretisch, geschreven.
In deze tijd vond men de Franse dichter zeer goed, maar Lessing volgde zijn grote voorbeeld
Shakespeare. Ook speelde in Lessing zijn toneelstukken burgers de hoofdrol en niet alleen de adel.
Gotthold Epraim Lessing
Toneelstuk uit de verlichting : Die Ringparabel.
Het stuk gaat over Jeruzalem, kruistochten en drie groepen die dicht bij elkaar leven. Moslims, joden,
christelijke. Deze staan symbool voor de drie ringen en dat ze allemaal gelijk zijn.
Het gaat over Nathan die Weise die de vraag krijgt welk geloof het beste is, hij antwoord dmv het
vertellen van een verhaal over een vader met een ring waardoor iedereen van je houd en drie zonen
die alle drie deze ring willen erven.
De boodschap van de ringparabel -> je kan niet zeggen wat het ware geloof is en je kan het niet aan
mensen opdragen, je moet het uitstralen
Een vader gaat binnenkort dood maar heeft een ring waardoor iedereen van je houd. Hij heeft drie
zonen en elke zoon vind hij even leuk en hij beloofd alle drie de ring. Dus hij laat twee extra ringen
maken zodat hij alle drie zijn zonen een ring kan geven (hij weet zelf niet meer welke ring de echte
is). Hij sterft.
De drie zonen krijgen ruzie want ze willen alle drie baas van de familie zijn (die ben je als je de échte
ring hebt) ‘Onze vader was zo’n lieve man, die kan ons toch niet voorgelogen hebben?’ Dus de
jongens gaan naar de rechter en vragen hem welke de echte ring is. Rechter zegt: Er is geen echte
ring meer, ik denk dat ie weg is, jullie houden alleen maar van jezelf, jullie vader heeft waarschijnlijk
de echte ring weggegooid (dit was niet zo). Denk maar gewoon dat jullie alle drie de echte ring
hebben en zorg er maar voor dat iedereen van je houdt.
Voor 750 n.c. waren er alleen maar mondelinge teksten (niet opgeschreven).
1) De geestelijke literatuur 750-1050, taal: oudhoogduits
De eerste geschreven teksten waren van monniken, met als doel het christelijke geloof te
verspreiden. -> vertaling bijbel. Een niet religieuze tekst was het Hildebrandslied.
2) De ridderlijke literatuur 1050-1350, taal: middelhoogduits
Monniken beginnen met wereldwijde teksten, ze schrijven over het leven van ridders en
kruistochten. In 1190 gaan ridders zelf teksten maken.
Literatuur vormen in die tijd:
- Lyrik
- Epos (lang vertellend gedicht)
- Ritterepos (frankrijk)
- Heldenepos (engeland) -> Nibelungenlied
Beroemde dichter was Walter von der Vogelweide
3) De burgerlijke literatuur 1350-1500, taal: middelhoogduits
Door de handel werden de steden rijker, muren worden gebouwd en buskruit wordt
uitgevonden. De burgers werden machtiger, de ridders minder.
Literatuurvormen in die tijd:
- Volkslied
- Volksboek
- Drama (toneelspel)
- Meistersang (rappers)
Drama was weer opnieuw uitgevonden, er was religieus drama (ontstaan in de kerk) en
buitenkerkelijk drama (ontstaan bij carnaval)
Een beroemde dichter is: Hans Sachs.
De 16e eeuw.
In deze eeuw waren er 3 grote internationaal vernieuwende stromingen:
- die Renaissance -> nieuwe visie op kunst.
De wedergeboorte van de Griekse en romeinse cultuur. De mens werd belangrijker in de
kunst. De namen van kunstenaars werden bekend en er kwamen zelfportretten.
- die Humanismus -> nieuwe visie op wetenschap.
De mens staat hier centraal. Men houdt zich bezig met de literatuur en filosofie van de
Grieken en romeinen. Er werden veel ontdekkingen gedaan en universiteiten werden
gebouwd.
- die Reformation (hervorming) -> nieuwe visie op geloof.
Martin Luther is de belangrijkste persoon in deze tijd. Hij protesteert tegen de katholieke
kerk. -> ontstaan protestantisme. Ook voor de Duitse literatuur is hij belangrijk, hij heeft alle
bijbels vertaald in leesbare taal voor alle Duitsers. Hij creëerde de Duitse eenheidstaal,
zonder allerlei verschillende dialect.
, Das Barock (1600 – 1700)
De reformatie zorgde voor oorlog tussen prostestanten en katholieken -> dertigjarige oorlog (1618 –
1648). De helft van de Duitse bevolking ging dood door de oorlog, de pest of honger. Mensen vonden
het leven op aarde kort en de vergankelijkheid staat centraal. Hier zijn twee reacties hierop:
- een zeer religieuze levenswijze
- genieten van je leven, pluk de dag
Barrockkunst (kunststijl) is alleen voor adel en geleerden, het volk wilde alleen overleven. De kunst is
zeer overdreven pracht en praal met veel versieringen. Een bekende dichter is: Andreas Gryphius.
De Verlichting (die Aufklärung) (1700-1780)
De verlichting komt uit Frankrijk, hier werd het Rationalisme genoemd. Het verstand was heel
belangrijk. Men is in deze tijd na de Barock zeer optimistisch, vandaar het symbool van een opgaande
zon bij de verlichting. Men had de overtuiging dat rationeel denken de wereld zou verbeteren.
De belangrijkste dichter is: G.E. Lessing. Hij had veel toneelstukken en ook over toneelstukken,
theoretisch, geschreven.
In deze tijd vond men de Franse dichter zeer goed, maar Lessing volgde zijn grote voorbeeld
Shakespeare. Ook speelde in Lessing zijn toneelstukken burgers de hoofdrol en niet alleen de adel.
Gotthold Epraim Lessing
Toneelstuk uit de verlichting : Die Ringparabel.
Het stuk gaat over Jeruzalem, kruistochten en drie groepen die dicht bij elkaar leven. Moslims, joden,
christelijke. Deze staan symbool voor de drie ringen en dat ze allemaal gelijk zijn.
Het gaat over Nathan die Weise die de vraag krijgt welk geloof het beste is, hij antwoord dmv het
vertellen van een verhaal over een vader met een ring waardoor iedereen van je houd en drie zonen
die alle drie deze ring willen erven.
De boodschap van de ringparabel -> je kan niet zeggen wat het ware geloof is en je kan het niet aan
mensen opdragen, je moet het uitstralen
Een vader gaat binnenkort dood maar heeft een ring waardoor iedereen van je houd. Hij heeft drie
zonen en elke zoon vind hij even leuk en hij beloofd alle drie de ring. Dus hij laat twee extra ringen
maken zodat hij alle drie zijn zonen een ring kan geven (hij weet zelf niet meer welke ring de echte
is). Hij sterft.
De drie zonen krijgen ruzie want ze willen alle drie baas van de familie zijn (die ben je als je de échte
ring hebt) ‘Onze vader was zo’n lieve man, die kan ons toch niet voorgelogen hebben?’ Dus de
jongens gaan naar de rechter en vragen hem welke de echte ring is. Rechter zegt: Er is geen echte
ring meer, ik denk dat ie weg is, jullie houden alleen maar van jezelf, jullie vader heeft waarschijnlijk
de echte ring weggegooid (dit was niet zo). Denk maar gewoon dat jullie alle drie de echte ring
hebben en zorg er maar voor dat iedereen van je houdt.
