Preventie
Model voor planmatige gezondheidsbevordering en gedragsverandering
Stap 1 analyse van volksgezondheid
Stap 2 analyse van gedrag en omgeving
Stap 3 analyse van determinanten van gedrag en omgeving
Stap 4 interventieontwikkeling
Stap 5 implementatie interventie
Stap 6 evaluatieplan
Wat is gezondheid?
Volgens de WHO is gezondheid een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en
maatschappelijk welzijn en niet slechts de afwezigheid van ziekte of andere lichamelijke gebreken.
Volgens Huber is gezondheid het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het
licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven.
6 dimensies bij het gezondheidsconcept Huber
Kwantitatieve maten voor het beschrijven van volksgezondheid
Prevalentie: het aantal mensen in een populatie dat op een bepaald tijdstip een bepaalde
aandoening heeft, gedeeld door het aantal mensen in de populatie.
• Puntprevalentie: prevalentie op een bepaald moment.
• Periodeprevalentie: prevalentie gedurende bepaalde periode.
Incidentie: het aantal nieuwe diagnoses van een aandoening in een bepaalde tijdsperiode, gedeeld
door het aantal mensen in de populatie zonder deze aandoening.
Mortaliteit: het aantal sterfgevallen als gevolg van een gezondheidsprobleem dat zich in een
tijdsperiode voordoet.
Morbiditeit: het aantal gevallen van een ziekte (prevalentie en incidentie).
QALY’s en DALY’s
Quality-adjusted life years (QALY): kwlaiteit van leven die overblijft na het oplopen van een
bepaalde ziekte.
, • 1 gezond levensjaar = 1 QALY
• 1 levensjaar in minder goede gezondheid = deel van een QALY (bijv. 0.5)
• Kwantificeren hoeveel levensjaren een persoon kan winnen bij een bepaalde behandeling
en welke kwaliteit deze levensjaren hebben.
• Doel: kosteneffectiviteit van behandelingen en interventies beoordelen.
Disability-adjusted life years (DALY): tegenovergestelde van QALY.
• Verloren kwalitatief goede jaren door ziekte en sterfte.
• Wordt gebruikt om de ernst van een ziekte te duiden.
Obesitas
Tot op heden zijn er geen landen succesvol gebleken in het omkeren van obesitas. Obesitas,
ondergewicht en klimaatveranderingen zijn de grootste gezondheidsuitdagingen voor overleving van
de mensheid. Drie pandemieën noemen we een syndemie.
Obesogene omgeving: omgeving die een hoge energie inname en een laag energiegebruik
stimuleert.
Organisaties binnen preventie
• CBS
• GGD
• RIVM
• Loket Gezond leven (onderdeel van het RIVM gericht op kennis en leefstijlinterventies om
een gezondere leefstijl en omgeving te bevorderen)
• Volksgezondheidenzorg.info
• NIVEL (Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg)
Modellen voor gezondheidsbevordering
Gedrag verklaren
• Theory of Planned Behaviour
• ASE-model
• Health Belief Model
• Social cognitive theory
Gedrag veranderen
• Stages of Change
• Self Determination Theory
• Innovation Theory
• Gedragswiel
Inzicht in sociale en fysieke omgevingsfactoren
• Analysis Grid for Environments Linked to Obesity (ANGELO) framework
• Social Model of Health
• Environmental Research Framework for Weight Gain prevention
, Theory of Planned Behaviour
Het uitgangspunt van het TPB model is dat mensen alleen hun gedrag veranderen wanneer ze dit
van plan zijn. Intentie is een directe voorspeller van gedrag. Intentie is te beïnvloeden. Het is een
persoonlijkheidsmodel (i.t.t. het ANGELO framework).
Attitude: mening, prioriteiten
Waargenomen gedragscontrole: hoe iemand iets ervaart
Health Belief Model
Dit model wordt gebruikt bij mensen die ziek zijn. Het is een kosten-baten analyse van een patiënt:
vindt iemand gezonder gedrag het waard om klachten te verminderen.
Perceived susceptibility: de overtuiging van een individu over de kans om een bepaalde
gezondheidsaandoening te krijgen.
Perceived severity: de overtuiging over de ernst van de gezondheidsaandoening en de mogelijke
gevolgen ervan.
Model voor planmatige gezondheidsbevordering en gedragsverandering
Stap 1 analyse van volksgezondheid
Stap 2 analyse van gedrag en omgeving
Stap 3 analyse van determinanten van gedrag en omgeving
Stap 4 interventieontwikkeling
Stap 5 implementatie interventie
Stap 6 evaluatieplan
Wat is gezondheid?
Volgens de WHO is gezondheid een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en
maatschappelijk welzijn en niet slechts de afwezigheid van ziekte of andere lichamelijke gebreken.
Volgens Huber is gezondheid het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het
licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven.
6 dimensies bij het gezondheidsconcept Huber
Kwantitatieve maten voor het beschrijven van volksgezondheid
Prevalentie: het aantal mensen in een populatie dat op een bepaald tijdstip een bepaalde
aandoening heeft, gedeeld door het aantal mensen in de populatie.
• Puntprevalentie: prevalentie op een bepaald moment.
• Periodeprevalentie: prevalentie gedurende bepaalde periode.
Incidentie: het aantal nieuwe diagnoses van een aandoening in een bepaalde tijdsperiode, gedeeld
door het aantal mensen in de populatie zonder deze aandoening.
Mortaliteit: het aantal sterfgevallen als gevolg van een gezondheidsprobleem dat zich in een
tijdsperiode voordoet.
Morbiditeit: het aantal gevallen van een ziekte (prevalentie en incidentie).
QALY’s en DALY’s
Quality-adjusted life years (QALY): kwlaiteit van leven die overblijft na het oplopen van een
bepaalde ziekte.
, • 1 gezond levensjaar = 1 QALY
• 1 levensjaar in minder goede gezondheid = deel van een QALY (bijv. 0.5)
• Kwantificeren hoeveel levensjaren een persoon kan winnen bij een bepaalde behandeling
en welke kwaliteit deze levensjaren hebben.
• Doel: kosteneffectiviteit van behandelingen en interventies beoordelen.
Disability-adjusted life years (DALY): tegenovergestelde van QALY.
• Verloren kwalitatief goede jaren door ziekte en sterfte.
• Wordt gebruikt om de ernst van een ziekte te duiden.
Obesitas
Tot op heden zijn er geen landen succesvol gebleken in het omkeren van obesitas. Obesitas,
ondergewicht en klimaatveranderingen zijn de grootste gezondheidsuitdagingen voor overleving van
de mensheid. Drie pandemieën noemen we een syndemie.
Obesogene omgeving: omgeving die een hoge energie inname en een laag energiegebruik
stimuleert.
Organisaties binnen preventie
• CBS
• GGD
• RIVM
• Loket Gezond leven (onderdeel van het RIVM gericht op kennis en leefstijlinterventies om
een gezondere leefstijl en omgeving te bevorderen)
• Volksgezondheidenzorg.info
• NIVEL (Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg)
Modellen voor gezondheidsbevordering
Gedrag verklaren
• Theory of Planned Behaviour
• ASE-model
• Health Belief Model
• Social cognitive theory
Gedrag veranderen
• Stages of Change
• Self Determination Theory
• Innovation Theory
• Gedragswiel
Inzicht in sociale en fysieke omgevingsfactoren
• Analysis Grid for Environments Linked to Obesity (ANGELO) framework
• Social Model of Health
• Environmental Research Framework for Weight Gain prevention
, Theory of Planned Behaviour
Het uitgangspunt van het TPB model is dat mensen alleen hun gedrag veranderen wanneer ze dit
van plan zijn. Intentie is een directe voorspeller van gedrag. Intentie is te beïnvloeden. Het is een
persoonlijkheidsmodel (i.t.t. het ANGELO framework).
Attitude: mening, prioriteiten
Waargenomen gedragscontrole: hoe iemand iets ervaart
Health Belief Model
Dit model wordt gebruikt bij mensen die ziek zijn. Het is een kosten-baten analyse van een patiënt:
vindt iemand gezonder gedrag het waard om klachten te verminderen.
Perceived susceptibility: de overtuiging van een individu over de kans om een bepaalde
gezondheidsaandoening te krijgen.
Perceived severity: de overtuiging over de ernst van de gezondheidsaandoening en de mogelijke
gevolgen ervan.
