Inleiding
Het strafprocesrecht omvat het geheel van de al dan niet geschreven rechtsregels die in een 4-
tal procesfasen kunnen worden ondergebracht.
- Onderzoek -> opsporen van misdrijven en vermoedelijke daders
- Vervolging -> voor de rechter brengen
- Berechting -> besluitvorming van de feitenrechter
- Strafuitvoering -> tenuitvoerlegging van de gebeurlijk opgelegde straffen
Het strafprocesrecht omvat zowel de eigenlijke procedureregels alsook de rechten en
verplichtingen van de partijen en de organen die bij deze procesfasen betrokken zijn.
Doel strafprocesrecht -> ontdekken van de waarheid, bereiken van een naar recht en
gerechtigheid verantwoorde beslissing omtrent de bevoegdheid van de strafrechter,
ontvankelijkheid van de strafvordering en gegrondheid ervan.
Wetboek van strafvordering -> 1808 -> kleine wijziging -> 1998: Franchimont -> professor recht in Luik.
2 groepen van procedures/stelsel:
- Inquisitoire procedure (Europa)
• Maatschappij is partij en zal vervolgen en berechten -> vervolgde wordt in een
ondergeschikte positie geplaatst -> rechter doet de procesvoering actief mee ->
schriftelijk, geheim en niet tegensprekelijk
- Accusatoire procedure (VS)
• Maatschappij is geen partij -> slachtoffer “beschuldigt” -> rechter is scheidsrechter die
niet actief tussenkomt -> openbaar, op tegenspraak en mondeling
Pagina 1 van 70
Strafprocesrecht - SS
,Hoofdstuk 1. Organen en partijen bij het strafproces
betrokken
Het Openbaar Ministerie
Statuut
De magistraten van het openbaar ministerie worden door de Koning benoemd (art. 153 Gw.), na
tussenkomst van de Hoge Raad voor de Justitie (art. 151 Gw.).
Openbaar ministerie -> maatschappij vertegenwoordigen en zaken onderzoeken en nakijken ->
gaat bepalen wie vervolgt zal worden in het strafprocesrecht.
Korps van magistraten -> parket -> ze stonden op het parket bij het vorderen (staande magistratuur).
Het openbaar ministerie neemt in de zittingszaal plaats naast de rechter.
Het openbaar ministerie is geen tegenpartij van de beklaagde.
Er bestaat een functionele scheiding tussen het openbaar ministerie in eerste aanleg en het
openbaar ministerie in hoger beroep.
-> Het parket, onder leiding van de procureur des Konings.
-> Het parket-generaal, onder leiding van de procureur-generaal bij het hof van beroep (5/België).
Het parket-generaal heeft taken:
- Instaan voor de tenuitvoerlegging van de richtlijnen van strafrechtelijk beleid -> door minister
van Justitie vastgelegd
- Waken, in onderling overleg met de procureur des Konings en arbeidsauditeurs van zijn rechtsgebied,
over de coherente en geïntegreerde uitoefening van de strafvordering (art. 138, 2de lid Ger.W.)
Procureur des Konings per arrondissement (12) -> bijgestaan door substituut PdK.
-> Per afdeling is er 1 afdelingsprocureur.
Een arbeidsauditeur vervolgt over welbepaalde materies -> materie van sociaal strafrecht.
-> Arbeidsauditeur geeft advies op arbeidsgerechten.
-> 1 arbeidsauditeur per arrondissement.
Artikel 143bis Ger.W. stelt een college van procureurs-generaal in -> alle procureurs-generaal bij
de hoven van beroep vormen samen het college van de procureurs-generaal.
Minister van Justitie -> bevoegdheid om richtlijnen inzake het strafrechtelijke beleid vast te
leggen -> na advies van het college van procureurs-generaals.
De procureurs-generaal bij de hoven van beroep zorgen voor de tenuitvoerlegging van de
richtlijnen binnen hun rechtsgebied (art. 143quater Ger.W.).
Artikel 150is Ger.W. stelt een raad van procureurs in -> alle procureurs des Konings vormen de raad.
De federale procureur kan de vergaderingen van de raad bijwonen.
Pagina 2 van 70
Strafprocesrecht - SS
,Raad van procureurs -> adviserend orgaan -> adviseren over de harmonisatie en uniforme
toepassing van de regels, alsook over elke zaak die verband houdt met de opdrachten van het
openbaar ministerie (art. 150bis Ger.W.).
Artikel 152bis Ger.W. -> raad van arbeidsauditeurs -> adviserende bevoegdheid t.a.v. het college
van procureurs-generaal.
Artikel 144bis Ger.W. -> federaal parket -> onderleiding van de federale procureur ->
samengesteld uit federale magistraat.
Federale procureur staat onder het gezag van de minister van Justitie (art. 143, §3 en 144bis Ger.W.).
Federale procureur belast met (art. 144bis, §2 Ger.W.):
- Uitoefening van de strafvordering overeenkomstig artikel 144ter Ger.W. -> over heel het
grondgebied van het land
- Zorgen voor de coördinatie van de uitoefening van de strafvordering door de gewone
parketmagistraten overeenkomstig artikel 144sexies Ger.W.
- Vergemakkelijken van de internationale samenwerking overeenkomstig artikel 144sexies Ger.W.
- Toezicht op de algemene en bijzondere werking van de federale politie
- Tegengaan van de verspreiding van terroristische online-inhoud overeenkomstig de richtlijnen
van het college van procureurs-generaal
Artikel 144ter, §1 Ger.W. -> definieert de bevoegdheid van het federaal parket om de
strafvordering uit te oefenen door een limitatieve lijst van strafrechtelijke kwalificaties op te
sommen en kwalitatieve criteria te formuleren.
Parketjuristen aan het openbaar ministerie toegevoegd (art. 162, §1 Ger.W.) -> bereiden het werk van
de magistraten van het openbaar ministerie op juridisch vlak voor -> onder gezag en aanwijzigingen.
-> De procureur des Konings staat in voor de toewijzing van de opdrachten.
Taken
De parketmagistraten hebben verschillende taken:
- Leiding van het opsporingsonderzoek
- Uitoefening van de strafvordering
- Vervolgen of seponeren
- Waken over de toepassing van de wet
- Uitvoering van de strafrechtelijke uitspraken
Leiding over het opsporingsonderzoek
De leden van het openbaar ministerie hebben de hoedanigheid van officier van gerechtelijke
politie (ar. 9 Sv.) -> bevoegdheid om misdrijven op te sporen en vast te stellen.
Opsporingsonderzoek -> onderzoek geleid door de procureur des Konings.
Gerechtelijk onderzoek -> onderzoek geleid door de onderzoeksrechter.
-> Samen = vooronderzoek in strafzaken.
Uitoefening van de strafvordering
De strafvordering wordt voor de rechtbanken uitgeoefend door de procureur des Konings en voor
de hoven van beroep door de procureur-generaal.
Pagina 3 van 70
Strafprocesrecht - SS
, Het openbaar ministerie oefent de strafvordering uit maar beschikt er niet over.
Eens de strafvordering is ingesteld, kan het openbaar ministerie het verdere verloop ervan niet meer beletten.
In strafzaken is het openbaar ministerie bij de feitenrechter ‘partij’ -> kan niet worden gewraakt.
Rechter kan wel worden gewraakt.
Vervolgen of seponeren (beslissing inzake vervolging)
De uitoefening van de strafvordering kan gebeuren volgens 2 stelsel:
- Ofwel moeten er vervolgingen worden ingesteld telkens er voldoende bewijselementen
voorhanden zijn -> stelsel van de legaliteit van vervolgingen
- Ofwel kan er om opportuniteitsredenen worden beslist geen vervolgingen in te stellen ->
stelsel van de opportuniteit van vervolgingen
In ons land geldt het stelsel van de opportuniteit van vervolging -> rekening houdend met de
richtlijnen van strafrechtelijk beleid, oordeelt de procureur des Konings over de opportuniteit van
de vervolging (art. 28quater Sv.).
Openbaar ministerie beslist niet te vervolgen -> zaak wordt geseponeerd of zonder gevolg geklasseerd.
Beslissing om te vervolgen of seponeren -> fundamentele aard.
De hantering van het opportuniteitsbeginsel houdt het gevaar in dat bepaalde personen vervolgd
worden en andere, in nochtans vergelijkbare omstandigheden, niet.
De controlemaatregelen over het hanteren van het opportuniteitsbeginsel door het openbaar
ministerie zijn de volgende:
- Concentratie van de uitoefening van de strafvordering in handen van de procureur-generaal
bij het hof van beroep -> boven de procureur des Konings
- Mogelijkheid voor de minister van Justitie om aan de procureur-generaal bij het hof van
beroep bevel te geven vervolgingen in te stellen
- Mogelijkheid voor de benadeelde zich burgerlijke partij te stellen bij de onderzoeksrechter
(art. 63 Sv.) of rechtstreeks te dagvaarden bij het vonnisgerecht (art. 145 en 182 Sv.)
- Mogelijkheid voor de kamer van inbeschuldigingstelling om ambtshalve vervolgingen te
gelasten (art. 235 Sv.)
Zaak niet vervolgen -> seponeren -> sepot.
Sepot -> technisch sepot.
- Geen misdrijf
- Onvoldoende bewijs
- Dader onbekend
- Sv niet ontvankelijk
Sepot -> beleidssepot -> niet vervolgen omdat je vindt dat je het niet moet doen.
- Persoon dader
- Beperkt nadeel
Alles wat binnenkomt van misdrijven komt eerst bij de procureur des Konings -> beslissen of
zaak naar de rechter gaat (vervolgen ja of nee?).
Pagina 4 van 70
Strafprocesrecht - SS
Het strafprocesrecht omvat het geheel van de al dan niet geschreven rechtsregels die in een 4-
tal procesfasen kunnen worden ondergebracht.
- Onderzoek -> opsporen van misdrijven en vermoedelijke daders
- Vervolging -> voor de rechter brengen
- Berechting -> besluitvorming van de feitenrechter
- Strafuitvoering -> tenuitvoerlegging van de gebeurlijk opgelegde straffen
Het strafprocesrecht omvat zowel de eigenlijke procedureregels alsook de rechten en
verplichtingen van de partijen en de organen die bij deze procesfasen betrokken zijn.
Doel strafprocesrecht -> ontdekken van de waarheid, bereiken van een naar recht en
gerechtigheid verantwoorde beslissing omtrent de bevoegdheid van de strafrechter,
ontvankelijkheid van de strafvordering en gegrondheid ervan.
Wetboek van strafvordering -> 1808 -> kleine wijziging -> 1998: Franchimont -> professor recht in Luik.
2 groepen van procedures/stelsel:
- Inquisitoire procedure (Europa)
• Maatschappij is partij en zal vervolgen en berechten -> vervolgde wordt in een
ondergeschikte positie geplaatst -> rechter doet de procesvoering actief mee ->
schriftelijk, geheim en niet tegensprekelijk
- Accusatoire procedure (VS)
• Maatschappij is geen partij -> slachtoffer “beschuldigt” -> rechter is scheidsrechter die
niet actief tussenkomt -> openbaar, op tegenspraak en mondeling
Pagina 1 van 70
Strafprocesrecht - SS
,Hoofdstuk 1. Organen en partijen bij het strafproces
betrokken
Het Openbaar Ministerie
Statuut
De magistraten van het openbaar ministerie worden door de Koning benoemd (art. 153 Gw.), na
tussenkomst van de Hoge Raad voor de Justitie (art. 151 Gw.).
Openbaar ministerie -> maatschappij vertegenwoordigen en zaken onderzoeken en nakijken ->
gaat bepalen wie vervolgt zal worden in het strafprocesrecht.
Korps van magistraten -> parket -> ze stonden op het parket bij het vorderen (staande magistratuur).
Het openbaar ministerie neemt in de zittingszaal plaats naast de rechter.
Het openbaar ministerie is geen tegenpartij van de beklaagde.
Er bestaat een functionele scheiding tussen het openbaar ministerie in eerste aanleg en het
openbaar ministerie in hoger beroep.
-> Het parket, onder leiding van de procureur des Konings.
-> Het parket-generaal, onder leiding van de procureur-generaal bij het hof van beroep (5/België).
Het parket-generaal heeft taken:
- Instaan voor de tenuitvoerlegging van de richtlijnen van strafrechtelijk beleid -> door minister
van Justitie vastgelegd
- Waken, in onderling overleg met de procureur des Konings en arbeidsauditeurs van zijn rechtsgebied,
over de coherente en geïntegreerde uitoefening van de strafvordering (art. 138, 2de lid Ger.W.)
Procureur des Konings per arrondissement (12) -> bijgestaan door substituut PdK.
-> Per afdeling is er 1 afdelingsprocureur.
Een arbeidsauditeur vervolgt over welbepaalde materies -> materie van sociaal strafrecht.
-> Arbeidsauditeur geeft advies op arbeidsgerechten.
-> 1 arbeidsauditeur per arrondissement.
Artikel 143bis Ger.W. stelt een college van procureurs-generaal in -> alle procureurs-generaal bij
de hoven van beroep vormen samen het college van de procureurs-generaal.
Minister van Justitie -> bevoegdheid om richtlijnen inzake het strafrechtelijke beleid vast te
leggen -> na advies van het college van procureurs-generaals.
De procureurs-generaal bij de hoven van beroep zorgen voor de tenuitvoerlegging van de
richtlijnen binnen hun rechtsgebied (art. 143quater Ger.W.).
Artikel 150is Ger.W. stelt een raad van procureurs in -> alle procureurs des Konings vormen de raad.
De federale procureur kan de vergaderingen van de raad bijwonen.
Pagina 2 van 70
Strafprocesrecht - SS
,Raad van procureurs -> adviserend orgaan -> adviseren over de harmonisatie en uniforme
toepassing van de regels, alsook over elke zaak die verband houdt met de opdrachten van het
openbaar ministerie (art. 150bis Ger.W.).
Artikel 152bis Ger.W. -> raad van arbeidsauditeurs -> adviserende bevoegdheid t.a.v. het college
van procureurs-generaal.
Artikel 144bis Ger.W. -> federaal parket -> onderleiding van de federale procureur ->
samengesteld uit federale magistraat.
Federale procureur staat onder het gezag van de minister van Justitie (art. 143, §3 en 144bis Ger.W.).
Federale procureur belast met (art. 144bis, §2 Ger.W.):
- Uitoefening van de strafvordering overeenkomstig artikel 144ter Ger.W. -> over heel het
grondgebied van het land
- Zorgen voor de coördinatie van de uitoefening van de strafvordering door de gewone
parketmagistraten overeenkomstig artikel 144sexies Ger.W.
- Vergemakkelijken van de internationale samenwerking overeenkomstig artikel 144sexies Ger.W.
- Toezicht op de algemene en bijzondere werking van de federale politie
- Tegengaan van de verspreiding van terroristische online-inhoud overeenkomstig de richtlijnen
van het college van procureurs-generaal
Artikel 144ter, §1 Ger.W. -> definieert de bevoegdheid van het federaal parket om de
strafvordering uit te oefenen door een limitatieve lijst van strafrechtelijke kwalificaties op te
sommen en kwalitatieve criteria te formuleren.
Parketjuristen aan het openbaar ministerie toegevoegd (art. 162, §1 Ger.W.) -> bereiden het werk van
de magistraten van het openbaar ministerie op juridisch vlak voor -> onder gezag en aanwijzigingen.
-> De procureur des Konings staat in voor de toewijzing van de opdrachten.
Taken
De parketmagistraten hebben verschillende taken:
- Leiding van het opsporingsonderzoek
- Uitoefening van de strafvordering
- Vervolgen of seponeren
- Waken over de toepassing van de wet
- Uitvoering van de strafrechtelijke uitspraken
Leiding over het opsporingsonderzoek
De leden van het openbaar ministerie hebben de hoedanigheid van officier van gerechtelijke
politie (ar. 9 Sv.) -> bevoegdheid om misdrijven op te sporen en vast te stellen.
Opsporingsonderzoek -> onderzoek geleid door de procureur des Konings.
Gerechtelijk onderzoek -> onderzoek geleid door de onderzoeksrechter.
-> Samen = vooronderzoek in strafzaken.
Uitoefening van de strafvordering
De strafvordering wordt voor de rechtbanken uitgeoefend door de procureur des Konings en voor
de hoven van beroep door de procureur-generaal.
Pagina 3 van 70
Strafprocesrecht - SS
, Het openbaar ministerie oefent de strafvordering uit maar beschikt er niet over.
Eens de strafvordering is ingesteld, kan het openbaar ministerie het verdere verloop ervan niet meer beletten.
In strafzaken is het openbaar ministerie bij de feitenrechter ‘partij’ -> kan niet worden gewraakt.
Rechter kan wel worden gewraakt.
Vervolgen of seponeren (beslissing inzake vervolging)
De uitoefening van de strafvordering kan gebeuren volgens 2 stelsel:
- Ofwel moeten er vervolgingen worden ingesteld telkens er voldoende bewijselementen
voorhanden zijn -> stelsel van de legaliteit van vervolgingen
- Ofwel kan er om opportuniteitsredenen worden beslist geen vervolgingen in te stellen ->
stelsel van de opportuniteit van vervolgingen
In ons land geldt het stelsel van de opportuniteit van vervolging -> rekening houdend met de
richtlijnen van strafrechtelijk beleid, oordeelt de procureur des Konings over de opportuniteit van
de vervolging (art. 28quater Sv.).
Openbaar ministerie beslist niet te vervolgen -> zaak wordt geseponeerd of zonder gevolg geklasseerd.
Beslissing om te vervolgen of seponeren -> fundamentele aard.
De hantering van het opportuniteitsbeginsel houdt het gevaar in dat bepaalde personen vervolgd
worden en andere, in nochtans vergelijkbare omstandigheden, niet.
De controlemaatregelen over het hanteren van het opportuniteitsbeginsel door het openbaar
ministerie zijn de volgende:
- Concentratie van de uitoefening van de strafvordering in handen van de procureur-generaal
bij het hof van beroep -> boven de procureur des Konings
- Mogelijkheid voor de minister van Justitie om aan de procureur-generaal bij het hof van
beroep bevel te geven vervolgingen in te stellen
- Mogelijkheid voor de benadeelde zich burgerlijke partij te stellen bij de onderzoeksrechter
(art. 63 Sv.) of rechtstreeks te dagvaarden bij het vonnisgerecht (art. 145 en 182 Sv.)
- Mogelijkheid voor de kamer van inbeschuldigingstelling om ambtshalve vervolgingen te
gelasten (art. 235 Sv.)
Zaak niet vervolgen -> seponeren -> sepot.
Sepot -> technisch sepot.
- Geen misdrijf
- Onvoldoende bewijs
- Dader onbekend
- Sv niet ontvankelijk
Sepot -> beleidssepot -> niet vervolgen omdat je vindt dat je het niet moet doen.
- Persoon dader
- Beperkt nadeel
Alles wat binnenkomt van misdrijven komt eerst bij de procureur des Konings -> beslissen of
zaak naar de rechter gaat (vervolgen ja of nee?).
Pagina 4 van 70
Strafprocesrecht - SS
