Tess Martens
Sociologie
College 1 – Speelveld 1
Speelveld 1 – Op ontdekkingstocht door een
bekend gebied?
Sociologie : socius – logos = studie van de samenleving/maatschappij
SIEYÈS:
- Mensen die meeste arbeid verrichten (bv. Boeren) hebben minste te zeggen id
samenleving
- Normatieve wetenschap: Wat is beste inrichting vd samenleving?
- Situering: Franse revolutie
COMTE:
- Sociologie = empirische wetenschap (niet theoretisch), hoog & complex
- Studie zoals natuurwetenschappen: beschrijvend, obj., empirisch1
- Politiek standpunt: leer die een rechtvaardige/revolutionaire inrichting geeft aan
samenleving
1.1 Een beeld van een titel
Spel = manier van samenleven met elkaar
Speelveld = samenleving zones (bv. Thuis, in publiek, …)
Spelers = burgers/organisaties, staan in/uit speelveld (bv. Mensen in gevangenis) samenlevingsspel
Spelregels = rechtsregels, sociale regels, gedragsregels, …
Rollen = verwachtingen <-> status = waarderingen
Socioloog:
- Maakt ook deel uit v samenleving, zit op de tribune (waarnemer, neutraal)
- Bestudeert de samenleving
- Wetenschappers nemen positie in, z er bewust van positionaliteit 2 (hebben
identiteit & sociale positie)
- Betrokken bij groep die je onderzoekt? invloed op resultaat!
Intersectionaliteit
1
Niet gebaseerd op theoretische onderbouwing, maar gebleken uit experimenten
2
Geheel v positiegebonden rollen, voorkeuren, ervaringen, … die invloed kunnen h op de neutraliteit
vh onderzoek
1
,Tess Martens
= individuen w niet alleen beïnvloed door 1 enkele identiteitscategorie, maar door een
complexe combinatie v verschillende identiteiten en sociale factoren. Deze interacties
kunnen unieke vormen v discriminatie en ongelijkheidin het veroorzaken.
1.2 Het dagelijkse leven door een sociologische lens
Sociologische lens
= gebeurtenissen in maatschappij waarnemen door een lens (grondig observeren,
experimenten doen, enquêtes afleggen, …) en zo zie je meer => nl. de achterliggende
werkelijkheid
Sociologische verbeelding nodig (= begrijpen wat je door de lens ziet, realiteit die je
ziet staan in verband met sociale structuren)
- Kennis geschiedenis totstandkoming, verandering samenleving
Componenten van
- Kennis biografie welke mensen bevolken een bepaalde samenleving
- Kennis sociale structuur instituties, maatsch orde in stand houden MILLS
Sociologische verbeelding toepassen voorwaarde: afstand kunnen nemen vd
werkelijkheid, eerste oordeel loslaten, perspectief wisselen
Schijnbare vanzelfsprekendheden vh dagelijks leven overstijgen!
1.2.1. Selectieve waarneming
Common sense (= gebruik vh gezonde verstand)
- Positief voor het dagelijks leven
- Leidt tot vertekend beeld vd samenleving
- Reden: werkelijkheid selectief waarnemen vanuit onze eigen positie
- Verklaring:
fysieke (kan niet overal z) & sociale beperkingen
belangen (overtuigingen, ideën)
kennis & info (meer weten open blik)
voorkeur en afkeer (standpunten/mening over iets)
College 2 – Speelveld 1
1.2.2. Referentiekaders = RK
Selectieve waarneming begint niet telkens vanaf 0, maar o.b.v. eerdere ervaringen =
referentiekaders = sociale bril
Door referentiekaders invloed op latere waarnemingen
- Is 1 geheel: vanuit 1 RK gebeuren al onze waarnemingen
- Stabiel, niet onveranderlijk
- Elk individu h eigen RK
2
,Tess Martens
Verscheidenheid aan RK, verschillende reacties/omschrijvingen op gebeurtenissen
Verschil tussen zakelijke <-> beleefde werkelijkheid
- Groepen mensen werken/groeien op in zelfde sociale omstandigheden gedeeld
RK
Beleefde werkelijkheid stuurt ons handelen (meer dan zakelijke werkelijkheid!)
Thomas theorema:
Mensen zien situaties als de werkelijkheid w werkelijk in hun gevolgen mensen gaan
zich gedragen naar hun perceptie vd realiteit
Mnu WAT de werkelijkheid is, maar HOE de werkelijkheid voor ons overkomt we gedragen
ons naar hoe WIJ de werkelijkheid opnemen
Toepassingen theorema:
- Self-fullfilling prophecy = wat je verwacht w werkelijkheid (positief of negatief)
(bv. denken dat je niet slaagt, niet slagen uiteindelijk)
bv. Pygmalion-effect3, Golem-effect4
- Self-destroying prophecy = omgedraaid voorspelling w niet werkelijkheid
- Stereotypen = +- vereenvoudigde voorstelling over (personen v) andere groepen die
in een bepaalde groep gangbaar z, niet gebaseerd op feiten!
Positief hulpmiddel in sociale omgang
Neutraal onschuldige vereenvoudiging
Negatief ontmenselijking
Tussentijdse conclusie
ONS referentiekader onbewust delen met mensen v zelfde maatschappeljike posities,
belangen, kennis ervaringen, … beheerst onze sociologische verbeelding
1.2.3. Toepassingen vd sociologische verbeelding
Beperkingen vd sociologische verbeelding
A) Geen monopolie -> sociologische verklaring ≠ exclusief (er z verschillende
verklaringen)
B) Houdbaarheid -> sociologische verklaring ≠ eeuwig (inzichten veranderen doorheen
de tijd)
1.2.4. Over voetbal
Professionalisering = proces waarbij beroepen publiekelijk erkend zijn geworden
Massificatie = toegankelijker geworden voor de massa
3
= voorbeeld v selffullfilling prophecy (v Thomas-theorema) Pygmalion maakt standbeeld v zijn
perfecte vrouw, goddin Aphrodite maakt deze perfecte vrouw echt
4
= niet geloven in capaciteiten v leerlingen/werknemers/ … zullen slechter presteren
3
, Tess Martens
Betaalbaar, talrijke amateurploegen, passieve voetbalbeleving
Distantiëring aan de uiteinden vh sociale spectrum
Mensen v hogere sociale klasse willen zich onderscheiden v lagere klasse
speciale kleren aandoen, reizen maken, …
Er is te weinig onderscheid (distinctiewaarde is te klein) afstand nemen
Mensen met een bep. positie zetten hun cult./eco. kapitaal om in symbolisch kapitaal
(eer, prestige, …)
Plaats in sociale speelveld markeren door specifieke/onderscheiden levensstijl
Onderzoek door BOURDIEU
1.3. Een stap verder
Waarom is het zo moeilijk om over de dood te praten?
Waarom eindigen zoveel huwelijken in een echtscheiding?
Waarom verdient een advocaat meer dan een poetshulp?
Waarom botsen vrouwen tegen een glazen plafond?
Waarom kiezen zo weinig jongeren voor een technische studierichting?
(sociologische) wetenschap zoekt een antwoord (dieper graven naar verklaringen, …)
Common sense Sociologie
Losjes samenhangende kennis Het ‘waarom’ achterhalen + algemene
Gebaseerd op feiten, waarnemingen, wetmatigheden ontwikkelingen
ervaringen, … & received wisdom Situeert verklaringen/wetmatigheden in
Zin geven aan situaties sociale factoren
Voor praktische, onmiddelijke antwoorden Voortbouwen op systematische, empirische
waarnemingen
1.3.1. Echtscheiding
Common sense Sociologie
Persoonlijke factoren (eerste idee) Variaties id samenleving
Man/vrouw komen niet Emancipatie ih Westen
meer overeen Financiële onafhankelijkheid (vd vrouw)
Vermoeiende kinderen Minder groot taboe!
4
Sociologie
College 1 – Speelveld 1
Speelveld 1 – Op ontdekkingstocht door een
bekend gebied?
Sociologie : socius – logos = studie van de samenleving/maatschappij
SIEYÈS:
- Mensen die meeste arbeid verrichten (bv. Boeren) hebben minste te zeggen id
samenleving
- Normatieve wetenschap: Wat is beste inrichting vd samenleving?
- Situering: Franse revolutie
COMTE:
- Sociologie = empirische wetenschap (niet theoretisch), hoog & complex
- Studie zoals natuurwetenschappen: beschrijvend, obj., empirisch1
- Politiek standpunt: leer die een rechtvaardige/revolutionaire inrichting geeft aan
samenleving
1.1 Een beeld van een titel
Spel = manier van samenleven met elkaar
Speelveld = samenleving zones (bv. Thuis, in publiek, …)
Spelers = burgers/organisaties, staan in/uit speelveld (bv. Mensen in gevangenis) samenlevingsspel
Spelregels = rechtsregels, sociale regels, gedragsregels, …
Rollen = verwachtingen <-> status = waarderingen
Socioloog:
- Maakt ook deel uit v samenleving, zit op de tribune (waarnemer, neutraal)
- Bestudeert de samenleving
- Wetenschappers nemen positie in, z er bewust van positionaliteit 2 (hebben
identiteit & sociale positie)
- Betrokken bij groep die je onderzoekt? invloed op resultaat!
Intersectionaliteit
1
Niet gebaseerd op theoretische onderbouwing, maar gebleken uit experimenten
2
Geheel v positiegebonden rollen, voorkeuren, ervaringen, … die invloed kunnen h op de neutraliteit
vh onderzoek
1
,Tess Martens
= individuen w niet alleen beïnvloed door 1 enkele identiteitscategorie, maar door een
complexe combinatie v verschillende identiteiten en sociale factoren. Deze interacties
kunnen unieke vormen v discriminatie en ongelijkheidin het veroorzaken.
1.2 Het dagelijkse leven door een sociologische lens
Sociologische lens
= gebeurtenissen in maatschappij waarnemen door een lens (grondig observeren,
experimenten doen, enquêtes afleggen, …) en zo zie je meer => nl. de achterliggende
werkelijkheid
Sociologische verbeelding nodig (= begrijpen wat je door de lens ziet, realiteit die je
ziet staan in verband met sociale structuren)
- Kennis geschiedenis totstandkoming, verandering samenleving
Componenten van
- Kennis biografie welke mensen bevolken een bepaalde samenleving
- Kennis sociale structuur instituties, maatsch orde in stand houden MILLS
Sociologische verbeelding toepassen voorwaarde: afstand kunnen nemen vd
werkelijkheid, eerste oordeel loslaten, perspectief wisselen
Schijnbare vanzelfsprekendheden vh dagelijks leven overstijgen!
1.2.1. Selectieve waarneming
Common sense (= gebruik vh gezonde verstand)
- Positief voor het dagelijks leven
- Leidt tot vertekend beeld vd samenleving
- Reden: werkelijkheid selectief waarnemen vanuit onze eigen positie
- Verklaring:
fysieke (kan niet overal z) & sociale beperkingen
belangen (overtuigingen, ideën)
kennis & info (meer weten open blik)
voorkeur en afkeer (standpunten/mening over iets)
College 2 – Speelveld 1
1.2.2. Referentiekaders = RK
Selectieve waarneming begint niet telkens vanaf 0, maar o.b.v. eerdere ervaringen =
referentiekaders = sociale bril
Door referentiekaders invloed op latere waarnemingen
- Is 1 geheel: vanuit 1 RK gebeuren al onze waarnemingen
- Stabiel, niet onveranderlijk
- Elk individu h eigen RK
2
,Tess Martens
Verscheidenheid aan RK, verschillende reacties/omschrijvingen op gebeurtenissen
Verschil tussen zakelijke <-> beleefde werkelijkheid
- Groepen mensen werken/groeien op in zelfde sociale omstandigheden gedeeld
RK
Beleefde werkelijkheid stuurt ons handelen (meer dan zakelijke werkelijkheid!)
Thomas theorema:
Mensen zien situaties als de werkelijkheid w werkelijk in hun gevolgen mensen gaan
zich gedragen naar hun perceptie vd realiteit
Mnu WAT de werkelijkheid is, maar HOE de werkelijkheid voor ons overkomt we gedragen
ons naar hoe WIJ de werkelijkheid opnemen
Toepassingen theorema:
- Self-fullfilling prophecy = wat je verwacht w werkelijkheid (positief of negatief)
(bv. denken dat je niet slaagt, niet slagen uiteindelijk)
bv. Pygmalion-effect3, Golem-effect4
- Self-destroying prophecy = omgedraaid voorspelling w niet werkelijkheid
- Stereotypen = +- vereenvoudigde voorstelling over (personen v) andere groepen die
in een bepaalde groep gangbaar z, niet gebaseerd op feiten!
Positief hulpmiddel in sociale omgang
Neutraal onschuldige vereenvoudiging
Negatief ontmenselijking
Tussentijdse conclusie
ONS referentiekader onbewust delen met mensen v zelfde maatschappeljike posities,
belangen, kennis ervaringen, … beheerst onze sociologische verbeelding
1.2.3. Toepassingen vd sociologische verbeelding
Beperkingen vd sociologische verbeelding
A) Geen monopolie -> sociologische verklaring ≠ exclusief (er z verschillende
verklaringen)
B) Houdbaarheid -> sociologische verklaring ≠ eeuwig (inzichten veranderen doorheen
de tijd)
1.2.4. Over voetbal
Professionalisering = proces waarbij beroepen publiekelijk erkend zijn geworden
Massificatie = toegankelijker geworden voor de massa
3
= voorbeeld v selffullfilling prophecy (v Thomas-theorema) Pygmalion maakt standbeeld v zijn
perfecte vrouw, goddin Aphrodite maakt deze perfecte vrouw echt
4
= niet geloven in capaciteiten v leerlingen/werknemers/ … zullen slechter presteren
3
, Tess Martens
Betaalbaar, talrijke amateurploegen, passieve voetbalbeleving
Distantiëring aan de uiteinden vh sociale spectrum
Mensen v hogere sociale klasse willen zich onderscheiden v lagere klasse
speciale kleren aandoen, reizen maken, …
Er is te weinig onderscheid (distinctiewaarde is te klein) afstand nemen
Mensen met een bep. positie zetten hun cult./eco. kapitaal om in symbolisch kapitaal
(eer, prestige, …)
Plaats in sociale speelveld markeren door specifieke/onderscheiden levensstijl
Onderzoek door BOURDIEU
1.3. Een stap verder
Waarom is het zo moeilijk om over de dood te praten?
Waarom eindigen zoveel huwelijken in een echtscheiding?
Waarom verdient een advocaat meer dan een poetshulp?
Waarom botsen vrouwen tegen een glazen plafond?
Waarom kiezen zo weinig jongeren voor een technische studierichting?
(sociologische) wetenschap zoekt een antwoord (dieper graven naar verklaringen, …)
Common sense Sociologie
Losjes samenhangende kennis Het ‘waarom’ achterhalen + algemene
Gebaseerd op feiten, waarnemingen, wetmatigheden ontwikkelingen
ervaringen, … & received wisdom Situeert verklaringen/wetmatigheden in
Zin geven aan situaties sociale factoren
Voor praktische, onmiddelijke antwoorden Voortbouwen op systematische, empirische
waarnemingen
1.3.1. Echtscheiding
Common sense Sociologie
Persoonlijke factoren (eerste idee) Variaties id samenleving
Man/vrouw komen niet Emancipatie ih Westen
meer overeen Financiële onafhankelijkheid (vd vrouw)
Vermoeiende kinderen Minder groot taboe!
4
