H1: CELLEN, ORGANEN EN CYTOKINES
Immuunsysteem: van verdediging tot tolerantie
Verdediging tegen
- Pathogenen
o Virussen, bacterien, schimmel, parasiet
- (ander) lichaamsvreemd materiaal
o RBC van andere species of zelfs humane bloedgroep
- Kankercellen
o Eigen lichaamsvreemd geworden materiaal
Tolerantie van
- Lichaamseigen structuren en cellen
- Ongevaarlijk lichaamsvreemde elementen
Het aangeboren en adaptief immuunsysteem
Tegenhouden van een indringer door aangeboren systeem à ° klonale selectie in adaptief systeem
Adaptief systeem
- Vinden beste familie vr uitschakeling (specifieke en selectieve respons) à vraagt tijd
- Geheugen
o Hercontact met identiek pathogeen à°:
§ Snelle & sterk respons
X-as = tijd
0 = tijd van infectie
Y-as = sterkte van immuunrespons
Virus A: Antigen A op virale enveloppe
Repeat Antigen A
- Aangeboren opnieuw genereren van stereotype respons, relatief
snel/identiek als 1ste keer
- Adaptief: gekeerd uit 1ste vaccin à ° sneller en sterker respons
AANGEBOREN VERWORVEN of ADAPTIEF
Immuunsysteem (innate) Immuunsysteem (acquired)
Snelheid van Snel (minuten-uren) Traag (dagen) (owv
activatie selectie)
Specificiteit Beperkter en voorafbepaald (innate) Zeer specifiek, divers en adaptief:
spectrum:
1 bepaald antigeen gaat 1 bepaalde kloon van
alle cellen herkennen quasi eender welke B/T-cellen activeren (klonale selectie)
indringer à veel minder specifiek
Antwoord na Snel Snel na hercontact met eenzelfde antigen
herhaald (geheugen)
contact antigen
Belangrijkste Barrière B-cellen en antistoffen T-cellen en T-cel
componenten Cellen (fagocyten) Patern recognition receptoren
molecules (zie later)
1
, H2: CELLEN EN ORGANEN
1. Cellen
Hematopoïetische stamcellen (HSC): ° 2 cellijnen in BM
1. Myeloïde cellijn
a. RBC
In weefsels Circulatie in bloed
b. Bloedplaatjes
c. Granlulocyten
i. Neutrofielen
ii. Basofielen WBC
iii. Eosinofielen cellen van aangeboren IS
d. Monocyten
e. Dendritische cellen
f. Macrofagen
g. mastcellen
2. Lymfoïde cellijn
a. B-lymfocyten / cellen WBC
Circulatie in bloed &
b. T-lymfocyten / cellen
cellen van adaptief IS
c. Innate lymfoïde cellen (ILC)
à Eigenschappen van zowel aangeboren als adaptief IS
weefsel
2
,1.1 Neutrofielen
Morfologie
- 12-15 µm diameter
- Gelobde kern (2-5)
- Ruim cytoplasma met fijne granules
Functie/eigenschappen
1. 50% tot 70% van de circulerende leukocyten in ons bloed
2. Circuleren 7 à 10 uur in het bloed à migreren in de weefsels: overleving = enkele dagen
3. Ontwikkeling in BM: stimulatie door
o Inflammatoire molecules
o Groeifactoren
4. Transiënte stijging in bloed = ontsteking (bv t.g.v. infectie)
5. Chemotaxis: migratie van bloed à plaats van ontsteking (
o verloopt dankzij chemokines en bv C5a
6. Fagocyteren bv. bacteriën (fagosoom) en lyseren deze intracellulair mbv enzymes en antimicrobiële
proteïnes vanuit granules die fuseren met het fagosoom
7. Afscheiding van antimicrobiële proteïnen
8. Genreratie van neutrophil extracellular traps (NETs) voor bacteriën
9. Geheel = etter of pus
10. Secretie cytokines à helpen regulatie van functie van B- en T- lymfocyten
1.2 Eosinofielen
Morfologie
- 12 – 17 µm
- 2-bobbige kern
- Ruim cytoplasma met 2 soorten granules
o Grote eosinofiele
o Fijne azurofiele
Functie/eigenschappen
1. 1% tot 3% (< 6%) van de circulerende leukocyten
2. Belang in verdediging tegen parasitaire wormen (cathepsine)
3. Rol in astma en allergische symptomen
4. Secretie cytokines à helpen regulatie functie B en T lymphocyten, mastcel, basofiel...
3
, 1.3 Basofielen
Morfologie
- 7 tot 11μm
- 2-lobbige kern vaak verscholen achter granules
- Ruim cytoplasma met 2 types granules
o Azurofiele granules (lysosomen)
o Specifieke granules met histamine, leukotriënen, IL4, IL13, …
Functie/eigenschappen
1. <beenmerg - <1% van de circulerende leukocyten (5-6 uur)
2. Belang in verdediging tegen parasitaire wormen, nl. helminthen (bloed à weefsels)
3. Faciliteren migratie van andere immuuncellen naar plaats van infectie @ vasodilatatie (granule-
vrijzetting) aantrekken van eosinofilen en lymfocyten
4. Rol in allergische symptomen (via IgE-binding)
1.4 Monocyten
Functie/eigenschappen
1. Componenten van aangeboren IS
2. Afkomstig van de myeloïde cellijn
3. Monocyten circuleren in het bloed (dagen tot maanden) waar ze 2-12% vd leukocyten uitmaken
4. Monocyten differentiëren tot macrofagen in de weefsels
5. Monocyten en macrofagen zijn myeloïde antigeen presenterende cellen (APCs)
1.5 Macrofagen
1. Deel afkomstig van inflammatoire monocyten
a) Inflammatoire monocyten migreren nav infectie weefsels: differentiatie inflammatoire
macrofagen.
b) Hebben APC activiteit
c) Experten in fagocytose: verwijderen van pathogenen
2. Deel is weefsel-residente macrofagen huid, longen, oog, hersenen, lever,…
a) Reeds in embryonale fase aanwezig (niet afkomstig van inflammatoire monocyten)
b) In vele weefsels aanwezig: specifiek celtypes + weefsel-specifieke functies.
c) Kunnen aan self-renewal doen
d) Hebben APC activiteit
(dia 14)
4
Immuunsysteem: van verdediging tot tolerantie
Verdediging tegen
- Pathogenen
o Virussen, bacterien, schimmel, parasiet
- (ander) lichaamsvreemd materiaal
o RBC van andere species of zelfs humane bloedgroep
- Kankercellen
o Eigen lichaamsvreemd geworden materiaal
Tolerantie van
- Lichaamseigen structuren en cellen
- Ongevaarlijk lichaamsvreemde elementen
Het aangeboren en adaptief immuunsysteem
Tegenhouden van een indringer door aangeboren systeem à ° klonale selectie in adaptief systeem
Adaptief systeem
- Vinden beste familie vr uitschakeling (specifieke en selectieve respons) à vraagt tijd
- Geheugen
o Hercontact met identiek pathogeen à°:
§ Snelle & sterk respons
X-as = tijd
0 = tijd van infectie
Y-as = sterkte van immuunrespons
Virus A: Antigen A op virale enveloppe
Repeat Antigen A
- Aangeboren opnieuw genereren van stereotype respons, relatief
snel/identiek als 1ste keer
- Adaptief: gekeerd uit 1ste vaccin à ° sneller en sterker respons
AANGEBOREN VERWORVEN of ADAPTIEF
Immuunsysteem (innate) Immuunsysteem (acquired)
Snelheid van Snel (minuten-uren) Traag (dagen) (owv
activatie selectie)
Specificiteit Beperkter en voorafbepaald (innate) Zeer specifiek, divers en adaptief:
spectrum:
1 bepaald antigeen gaat 1 bepaalde kloon van
alle cellen herkennen quasi eender welke B/T-cellen activeren (klonale selectie)
indringer à veel minder specifiek
Antwoord na Snel Snel na hercontact met eenzelfde antigen
herhaald (geheugen)
contact antigen
Belangrijkste Barrière B-cellen en antistoffen T-cellen en T-cel
componenten Cellen (fagocyten) Patern recognition receptoren
molecules (zie later)
1
, H2: CELLEN EN ORGANEN
1. Cellen
Hematopoïetische stamcellen (HSC): ° 2 cellijnen in BM
1. Myeloïde cellijn
a. RBC
In weefsels Circulatie in bloed
b. Bloedplaatjes
c. Granlulocyten
i. Neutrofielen
ii. Basofielen WBC
iii. Eosinofielen cellen van aangeboren IS
d. Monocyten
e. Dendritische cellen
f. Macrofagen
g. mastcellen
2. Lymfoïde cellijn
a. B-lymfocyten / cellen WBC
Circulatie in bloed &
b. T-lymfocyten / cellen
cellen van adaptief IS
c. Innate lymfoïde cellen (ILC)
à Eigenschappen van zowel aangeboren als adaptief IS
weefsel
2
,1.1 Neutrofielen
Morfologie
- 12-15 µm diameter
- Gelobde kern (2-5)
- Ruim cytoplasma met fijne granules
Functie/eigenschappen
1. 50% tot 70% van de circulerende leukocyten in ons bloed
2. Circuleren 7 à 10 uur in het bloed à migreren in de weefsels: overleving = enkele dagen
3. Ontwikkeling in BM: stimulatie door
o Inflammatoire molecules
o Groeifactoren
4. Transiënte stijging in bloed = ontsteking (bv t.g.v. infectie)
5. Chemotaxis: migratie van bloed à plaats van ontsteking (
o verloopt dankzij chemokines en bv C5a
6. Fagocyteren bv. bacteriën (fagosoom) en lyseren deze intracellulair mbv enzymes en antimicrobiële
proteïnes vanuit granules die fuseren met het fagosoom
7. Afscheiding van antimicrobiële proteïnen
8. Genreratie van neutrophil extracellular traps (NETs) voor bacteriën
9. Geheel = etter of pus
10. Secretie cytokines à helpen regulatie van functie van B- en T- lymfocyten
1.2 Eosinofielen
Morfologie
- 12 – 17 µm
- 2-bobbige kern
- Ruim cytoplasma met 2 soorten granules
o Grote eosinofiele
o Fijne azurofiele
Functie/eigenschappen
1. 1% tot 3% (< 6%) van de circulerende leukocyten
2. Belang in verdediging tegen parasitaire wormen (cathepsine)
3. Rol in astma en allergische symptomen
4. Secretie cytokines à helpen regulatie functie B en T lymphocyten, mastcel, basofiel...
3
, 1.3 Basofielen
Morfologie
- 7 tot 11μm
- 2-lobbige kern vaak verscholen achter granules
- Ruim cytoplasma met 2 types granules
o Azurofiele granules (lysosomen)
o Specifieke granules met histamine, leukotriënen, IL4, IL13, …
Functie/eigenschappen
1. <beenmerg - <1% van de circulerende leukocyten (5-6 uur)
2. Belang in verdediging tegen parasitaire wormen, nl. helminthen (bloed à weefsels)
3. Faciliteren migratie van andere immuuncellen naar plaats van infectie @ vasodilatatie (granule-
vrijzetting) aantrekken van eosinofilen en lymfocyten
4. Rol in allergische symptomen (via IgE-binding)
1.4 Monocyten
Functie/eigenschappen
1. Componenten van aangeboren IS
2. Afkomstig van de myeloïde cellijn
3. Monocyten circuleren in het bloed (dagen tot maanden) waar ze 2-12% vd leukocyten uitmaken
4. Monocyten differentiëren tot macrofagen in de weefsels
5. Monocyten en macrofagen zijn myeloïde antigeen presenterende cellen (APCs)
1.5 Macrofagen
1. Deel afkomstig van inflammatoire monocyten
a) Inflammatoire monocyten migreren nav infectie weefsels: differentiatie inflammatoire
macrofagen.
b) Hebben APC activiteit
c) Experten in fagocytose: verwijderen van pathogenen
2. Deel is weefsel-residente macrofagen huid, longen, oog, hersenen, lever,…
a) Reeds in embryonale fase aanwezig (niet afkomstig van inflammatoire monocyten)
b) In vele weefsels aanwezig: specifiek celtypes + weefsel-specifieke functies.
c) Kunnen aan self-renewal doen
d) Hebben APC activiteit
(dia 14)
4
