Gehoor & evenwicht diagnostiek – deel 1: gehoor
HOOFDSTUK 1 - INLEIDING
1. BEROEPSDOMEINEN AUDIOLOGIE
1.1. KLINISCHE AUDIOLOGIE
- Diagnostisch gehooronderzoek binnen NKO-praktijk in ziekenhuis, polykliniek en privépraktijk
- Naast kwantitatieve metingen van gehoor ook een uitgebreide testbatterij om kwaliteit van gehoor te
onderzoeken
o Objectieve testen = vereisen geen medewerking van patiënt
o Subjectieve testen = vereisten medewerking van patiënt
- O.a. problematiek oorsuizingen (tinnitus) en overgevoeligheid voor geluid (hyperacousis)
- Evenwichtsonderzoeken
1.2. KINDERAUDIOLOGIE
- Goede spraak- en taalontwikkeling essentieel voor algemene ontwikkeling, waarbij gehoor cruciale rol
speelt. Kinderen met vertraagde of verstoorde spraak- en taalontwikkeling hebben extra zorg en
begeleiding nodig.
- Audioloog onderzoekt auditieve waarneming en verwerking bij kinderen met spraak- en taalproblemen.
- Als baby bij neonatale gehoorscreening (bv. AABR via Kind & Gezin) afwijkingen vertoont, wordt er
doorverwezen naar diagnostisch centrum → belangrijke rol kinder-audioloog binnen multidisciplinair
team
- Voor gehooronderzoek bij baby’s en peuters gebruikt kinderaudioloog leeftijdsgerichte
onderzoeksbatterij: reflexaudiometrie, gedragsobservatie, spelaudiometrie en objectieve testen.
1.3. HOORTOESTELAANPASSING
Als hoortoestel oplossing biedt voor gehoorverlies, schrijft NKO-arts voorschrift en verwijst hij door naar
audioloog in hoorcentrum
Aanpassingsproces van hoortoestellen:
- Na een intakegesprek en uitgebreid onderzoek selecteert de audioloog/audicien het meest geschikte
toestel in overleg met de cliënt, rekening houdend met zijn behoeften en omgeving.
- Het hoortoestel wordt minstens twee weken op proef uitgeleend.
- Na de proefperiode worden de ervaringen geëvalueerd en het toestel fijn afgesteld voor optimale
resultaten.
- Er is een gewenningsproces van enkele weken, en bij langdurig gehoorverlies kan hoortraining nodig
zijn.
- De cliënt krijgt begeleiding in gebruik, onderhoud en verdere bijstellingen indien nodig.
Bij bv. uitgesproken gehoorvermindering waarbij conventioneel hoortoestel geen baat heeft, kan oorarts
een implanteerbaar hoortoestel voorstelen, zoals een cochleair implantaat (CI) of een botverankerd
hoortoestel (BAHA).
Kinderen met auditieve beperking volgen
intensief interdisciplinair revalidatie-
programma. Aanpassing van hoortoestellen is
een continu proces dat constant gemonitord
moet worden.
Pagina 1 van 66
, Gehoor & evenwicht diagnostiek – deel 1: gehoor
1.4. AANPASSING HULPMIDDELEN
- Slechthorende en dove personen kunnen bij audioloog terecht voor advies over (hoor)hulpmiddelen,
zoals telefoonversterkers, TV-hulpmiddelen, FM-apparatuur en waarschuwingssystemen (bv. flitslicht
of trilwekker) → kunnen gecombineerd worden met hoortoestel of CI
- De audioloog werkt samen met het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH), dat
financiële ondersteuning kan bieden voor deze hulpmiddelen
1.5. GEHOORREVALIDATIE
- Gehoor, taal en spraak zijn nauw met elkaar verbonden.
- Soms volstaat een hoortoestel niet en is aanvullende revalidatie nodig → hoortraining, liplezen en
communicatietraining.
- Aanpak hangt af van ernst en moment van ontstaan van gehoorverlies
- Revalidatie-audioloog begeleidt niet alleen individuen, maar betrekt ook familie en omgeving, vooral
bij jonge kinderen.
- Maakt deel uit van tinnitusteam, dat helpt bij oorsuizingen (tinnitus) en geluidsgevoeligheid
(hyperacousis), mogelijk met een hoortoestel of ruisgenerator.
- Ook bij evenwichtsstoornissen kan de audioloog ondersteunen.
- Werkt meestal in teamverband met specialisten zoals NKO-artsen, kinderartsen, logopedisten en
psychologen.
1.6. PREVENTIE EN VOORLICHTING
- Naast vaststellen en behandelen van gehoorproblemen, ook preventie en voorlichting
- Door toenemende blootstelling aan lawaai (bv. hoofdtelefoons, concerten, …) speelt audioloog
belangrijke rol in sensibilisering en gehoorbescherming
- Uitvoering geluidsmetingen op werkplekken, scholen en verkeer en aanbieden van advies over
gehoorbescherming op maat.
- Vroegtijdige detectie van gehoorschade door lawaai
- Audioloog kan werken binnen CLB, arbeidsgeneeskundige dienst of preventiedienst en advies geven
over akoestiek in gebouwen.
- Ter preventie van uitwendige- en middenoorproblemen kunnen zwemdopjes op maat gemaakt worden
bij audioloog
1.7. WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK
Audioloog kan een functie uitoefenen in kader van wetenschappelijk onderzoek in verschillende
bovengenoemde domeinen.
2. INLEIDENDE BEGRIPPEN
2.1. DECIBELSCHALEN (!)
- Binnen klinische audiologie gebruik van 3 decibelschalen:
o dB SPL = sound pressure level = fysische of absolute decibel → referentiedruk is onafhankelijk
van de frequentie
o dB HL = hearing level = fysiologische of relatieve decibel
o dB SL = sensation level
Pagina 2 van 66
,Gehoor & evenwicht diagnostiek – deel 1: gehoor
Toonaudiometrie
dB HL gebruikt om gehoordrempel te beschrijven, want lastig gehoordrempels te interpreteren via dB SPL
omdat normwaarde verschillend is voor elke frequentie. Er wordt hierbij uitgegaan van de gemiddelde
gehoordrempel van een populatie (0 dB HL = fysiologische decibel of relatieve decibel)
Pagina 3 van 66
, Gehoor & evenwicht diagnostiek – deel 1: gehoor
2.2. DIMENSIES VAN HET HOORGEBIED
Psychoakoestiek = subjectieve waarneming, wetenschap die
onderzoekt hoe mensen geluid waarnemen. Het gaat hier vooral
om de relatie tussen subjectieve waarneming (psychologie) en
objectieve natuurkundige aspecten (akoestiek) van klank. Hierbij
zijn 2 parameters van belang, nl: luidheid en toonhoogte
(frequentie)
Menselijk oor heeft frequentiebereik van 20 – 20.000 Hz, maar is meest gevoelig voor frequenties rond 1000-
2000 Hz. Geluiden > 16-20 kHz zijn ultrasoon en voor de mens onhoorbaar, geluiden < 16 Hz zijn
eveneens onhoorbaar en zijn waarneembaar als vibratie
- Menselijk gehoor beschrijven a.d.h.v. intensiteit in dB HL
- Drempel lager dan 20 dB HL als normaal beschouwd
- 0 dB HL is gemiddelde gehoordrempel van normaalhorende populatie
o Vanaf leeftijd 20j begint gehoor af te nemen, eerst in hoge frequenties
o Met ouder worden vermindert gehoor meer en sneller op de hoge- dan op lage frequenties
o Bij een oudere pt zal men in het hoge frequentiegebied niet dezelfde drempels kunnen verwachten
als bij een 20-jarige
- Te hoge intensiteit = uncomfortable loudness level (UCL) => bovengrens van hoorgebied
o Bij mens ongeveer rond 120 dB HL
o Bij meeste mensen rond 140 dB HL grens waarop geluid pijnlijk wordt
o Geluiden tussen UCL en pijngrens zijn vervelend en worden als onnuttig gezien
o Dynamisch bereik = hoorgebied tussen gehoordrempel en UCL (dus intensiteit onder de UCL)
- Gemiddelde drempel van normaalhorende ligt op 0 dB HL → mens heeft dynamisch bereik van 120 dB
→ meeste geluiden in algemeen, en spraakgeluiden in bijzonder liggen tussen 20-80 dB HL.
- Voornamelijk frequentiezones van 400 tot 4000 Hz belangrijk voor het spraakverstaan. Dit is echter nog
iets anders dan spraakleren. Voor een goed spraak (taal)-leren is een bredere frequentiespan (90-8000
Hz) belangrijk.
Pagina 4 van 66
HOOFDSTUK 1 - INLEIDING
1. BEROEPSDOMEINEN AUDIOLOGIE
1.1. KLINISCHE AUDIOLOGIE
- Diagnostisch gehooronderzoek binnen NKO-praktijk in ziekenhuis, polykliniek en privépraktijk
- Naast kwantitatieve metingen van gehoor ook een uitgebreide testbatterij om kwaliteit van gehoor te
onderzoeken
o Objectieve testen = vereisen geen medewerking van patiënt
o Subjectieve testen = vereisten medewerking van patiënt
- O.a. problematiek oorsuizingen (tinnitus) en overgevoeligheid voor geluid (hyperacousis)
- Evenwichtsonderzoeken
1.2. KINDERAUDIOLOGIE
- Goede spraak- en taalontwikkeling essentieel voor algemene ontwikkeling, waarbij gehoor cruciale rol
speelt. Kinderen met vertraagde of verstoorde spraak- en taalontwikkeling hebben extra zorg en
begeleiding nodig.
- Audioloog onderzoekt auditieve waarneming en verwerking bij kinderen met spraak- en taalproblemen.
- Als baby bij neonatale gehoorscreening (bv. AABR via Kind & Gezin) afwijkingen vertoont, wordt er
doorverwezen naar diagnostisch centrum → belangrijke rol kinder-audioloog binnen multidisciplinair
team
- Voor gehooronderzoek bij baby’s en peuters gebruikt kinderaudioloog leeftijdsgerichte
onderzoeksbatterij: reflexaudiometrie, gedragsobservatie, spelaudiometrie en objectieve testen.
1.3. HOORTOESTELAANPASSING
Als hoortoestel oplossing biedt voor gehoorverlies, schrijft NKO-arts voorschrift en verwijst hij door naar
audioloog in hoorcentrum
Aanpassingsproces van hoortoestellen:
- Na een intakegesprek en uitgebreid onderzoek selecteert de audioloog/audicien het meest geschikte
toestel in overleg met de cliënt, rekening houdend met zijn behoeften en omgeving.
- Het hoortoestel wordt minstens twee weken op proef uitgeleend.
- Na de proefperiode worden de ervaringen geëvalueerd en het toestel fijn afgesteld voor optimale
resultaten.
- Er is een gewenningsproces van enkele weken, en bij langdurig gehoorverlies kan hoortraining nodig
zijn.
- De cliënt krijgt begeleiding in gebruik, onderhoud en verdere bijstellingen indien nodig.
Bij bv. uitgesproken gehoorvermindering waarbij conventioneel hoortoestel geen baat heeft, kan oorarts
een implanteerbaar hoortoestel voorstelen, zoals een cochleair implantaat (CI) of een botverankerd
hoortoestel (BAHA).
Kinderen met auditieve beperking volgen
intensief interdisciplinair revalidatie-
programma. Aanpassing van hoortoestellen is
een continu proces dat constant gemonitord
moet worden.
Pagina 1 van 66
, Gehoor & evenwicht diagnostiek – deel 1: gehoor
1.4. AANPASSING HULPMIDDELEN
- Slechthorende en dove personen kunnen bij audioloog terecht voor advies over (hoor)hulpmiddelen,
zoals telefoonversterkers, TV-hulpmiddelen, FM-apparatuur en waarschuwingssystemen (bv. flitslicht
of trilwekker) → kunnen gecombineerd worden met hoortoestel of CI
- De audioloog werkt samen met het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH), dat
financiële ondersteuning kan bieden voor deze hulpmiddelen
1.5. GEHOORREVALIDATIE
- Gehoor, taal en spraak zijn nauw met elkaar verbonden.
- Soms volstaat een hoortoestel niet en is aanvullende revalidatie nodig → hoortraining, liplezen en
communicatietraining.
- Aanpak hangt af van ernst en moment van ontstaan van gehoorverlies
- Revalidatie-audioloog begeleidt niet alleen individuen, maar betrekt ook familie en omgeving, vooral
bij jonge kinderen.
- Maakt deel uit van tinnitusteam, dat helpt bij oorsuizingen (tinnitus) en geluidsgevoeligheid
(hyperacousis), mogelijk met een hoortoestel of ruisgenerator.
- Ook bij evenwichtsstoornissen kan de audioloog ondersteunen.
- Werkt meestal in teamverband met specialisten zoals NKO-artsen, kinderartsen, logopedisten en
psychologen.
1.6. PREVENTIE EN VOORLICHTING
- Naast vaststellen en behandelen van gehoorproblemen, ook preventie en voorlichting
- Door toenemende blootstelling aan lawaai (bv. hoofdtelefoons, concerten, …) speelt audioloog
belangrijke rol in sensibilisering en gehoorbescherming
- Uitvoering geluidsmetingen op werkplekken, scholen en verkeer en aanbieden van advies over
gehoorbescherming op maat.
- Vroegtijdige detectie van gehoorschade door lawaai
- Audioloog kan werken binnen CLB, arbeidsgeneeskundige dienst of preventiedienst en advies geven
over akoestiek in gebouwen.
- Ter preventie van uitwendige- en middenoorproblemen kunnen zwemdopjes op maat gemaakt worden
bij audioloog
1.7. WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK
Audioloog kan een functie uitoefenen in kader van wetenschappelijk onderzoek in verschillende
bovengenoemde domeinen.
2. INLEIDENDE BEGRIPPEN
2.1. DECIBELSCHALEN (!)
- Binnen klinische audiologie gebruik van 3 decibelschalen:
o dB SPL = sound pressure level = fysische of absolute decibel → referentiedruk is onafhankelijk
van de frequentie
o dB HL = hearing level = fysiologische of relatieve decibel
o dB SL = sensation level
Pagina 2 van 66
,Gehoor & evenwicht diagnostiek – deel 1: gehoor
Toonaudiometrie
dB HL gebruikt om gehoordrempel te beschrijven, want lastig gehoordrempels te interpreteren via dB SPL
omdat normwaarde verschillend is voor elke frequentie. Er wordt hierbij uitgegaan van de gemiddelde
gehoordrempel van een populatie (0 dB HL = fysiologische decibel of relatieve decibel)
Pagina 3 van 66
, Gehoor & evenwicht diagnostiek – deel 1: gehoor
2.2. DIMENSIES VAN HET HOORGEBIED
Psychoakoestiek = subjectieve waarneming, wetenschap die
onderzoekt hoe mensen geluid waarnemen. Het gaat hier vooral
om de relatie tussen subjectieve waarneming (psychologie) en
objectieve natuurkundige aspecten (akoestiek) van klank. Hierbij
zijn 2 parameters van belang, nl: luidheid en toonhoogte
(frequentie)
Menselijk oor heeft frequentiebereik van 20 – 20.000 Hz, maar is meest gevoelig voor frequenties rond 1000-
2000 Hz. Geluiden > 16-20 kHz zijn ultrasoon en voor de mens onhoorbaar, geluiden < 16 Hz zijn
eveneens onhoorbaar en zijn waarneembaar als vibratie
- Menselijk gehoor beschrijven a.d.h.v. intensiteit in dB HL
- Drempel lager dan 20 dB HL als normaal beschouwd
- 0 dB HL is gemiddelde gehoordrempel van normaalhorende populatie
o Vanaf leeftijd 20j begint gehoor af te nemen, eerst in hoge frequenties
o Met ouder worden vermindert gehoor meer en sneller op de hoge- dan op lage frequenties
o Bij een oudere pt zal men in het hoge frequentiegebied niet dezelfde drempels kunnen verwachten
als bij een 20-jarige
- Te hoge intensiteit = uncomfortable loudness level (UCL) => bovengrens van hoorgebied
o Bij mens ongeveer rond 120 dB HL
o Bij meeste mensen rond 140 dB HL grens waarop geluid pijnlijk wordt
o Geluiden tussen UCL en pijngrens zijn vervelend en worden als onnuttig gezien
o Dynamisch bereik = hoorgebied tussen gehoordrempel en UCL (dus intensiteit onder de UCL)
- Gemiddelde drempel van normaalhorende ligt op 0 dB HL → mens heeft dynamisch bereik van 120 dB
→ meeste geluiden in algemeen, en spraakgeluiden in bijzonder liggen tussen 20-80 dB HL.
- Voornamelijk frequentiezones van 400 tot 4000 Hz belangrijk voor het spraakverstaan. Dit is echter nog
iets anders dan spraakleren. Voor een goed spraak (taal)-leren is een bredere frequentiespan (90-8000
Hz) belangrijk.
Pagina 4 van 66
