Samenvatting Gezondheid & Ziekteleer: Algemeen Deel (LOBW)

GEZONDHEID EN ZIEKTELEER SV
ALGEMEEN DEEL
DEEL 1: GEZONDHEID EN ZIEKTE
Verschillende benaderingen van gezondheid en ziekte zijn mogelijk
- gezondheid als norm & waarde
- biomedisch
- biologisch-psychologisch sociaal
A) Gezondheid wordt gezien als vrij van ziekte, het normaal kunnen functioneren
 maar
 ‘ziekte’ niet altijd typische aanwijsbare oorzaak
 Soms meerdere factoren samen
 Klachten/ afwijking niet uniform aanwezig
 Soms sluimerend aanwezig
 Variabel verloop in tijd
 Moeilijk te ’meten’


Global health heeft er dan een visie op geplakt na de 2de wereldoorlog

Health is a state of complete physical, social and mental well-being and not merely the
absence of disease or infirmity”


 Meerwaarde  Kritiek
- visie - well being = wel zijn? wel bevinden? Wel
- meer humane benadering ↔ louter vaart?
medische definitie - complete = te ruim en daardoor utopisch?
- streefdoel en aanknopingspunten voor - gezondheid is relatief begrip: wat is de
verbetering & preventie norm?
- criteria om ‘gezonden’ en ‘on-gezonden’ te
onderscheiden?
Onze huidige visie op gezondheid
 Consensus
- fysieke, psychische en sociale aspecten
- zowel objectief als subjectief: je kan het zelf voelen
- maximaal haalbare gezondheid obv. Eigen capaciteiten
- actieve inbreng en zich aanpassen (evenwicht)

Individuele eigenschap om lichamelijk, geestelijk en sociaal naar eigen vermogen en
beleven, adequaat te functioneren in de samenleving


B) Definitie van ziekte Ziekte
 Ziekte, aandoening, dysfunctie, ‘een pathologie’ ≠ afwezigheid van gezondheid
 Maladie = verstoring van ‘normale’ functioneren van
 Disease, condition het gehele individu
 Disorder
Biomedisch: ziektebeelden

, }
 Medisch of klinische ziektebeelden
- klinische symptomatologie
- typerend voor bepaalde ziekte
 Ziektebegrip
- opvatting & denkbeelden over ziekte & ziek-zijn
Impact ziekte op functioneren!!!

Disease Illness Sickness
- objectiveerbare ziekte - subjectieve ziektegevoel - sociale ziekterol
- de aandoening (het - het ziek zijn (hoe de - het ziektegedag (hoe de
medische ziektebeeld) patiënt zich voelt) patiënt zich gedraagt)


De ziekterol
 Ziek zijn = socioculturele ervaring
 Sommige ziektes zijn stigmatiserend
 4 kenmerken (acute ziekte)
- tijdelijk ontslagen van sociale plichten
- niet verantwoordelijk gesteld
- verplicht om technisch competente hulp te zoeken
- tijdelijke en onwenselijke toestand
 gelden niet voor chronische ziektes
Ziekteproces
Etiologie: verklaring van oorzaak
Pathogenese: het stapsgewijze ontstaan
Prognose: voorspelling, uitspraak over het
verloop van een ziekte
Pathofysiologie: onderzoek naar de
mechanismen van de verstoring




Als we de etiologie kennen, kunnen we
ingrijpen en de ziekte proberen te
voorkomen (bv vaccins)




Kenmerken van ziekte

, Etiologie
 Pathogenese
 Symptomatologie
 Pathologie DIAGNOSE
- beelvorming (radiologie)
- biochemie (labo)
- weefselbiopsie
- functionele testen (ergo/ reva)
 Verloop


Hoe werkt een arts/ hulpverlener
 Anamnese: ziektegeschiedenis
 Lichamelijk onderzoek
- inspectie
- palpatie: uit & inwendig met de hand voelen
- percussie: arts beklopt de organen van de patiënt met de vingers
- auscultatie: het beluisteren van lichaamsgeluiden
 Eenvoudige algemene onderzoeken
- temperatuur
- pols
- AH frequentie
- BD
- gewicht
 Specifieke gerichte onderzoeken
- beeldvorming
- endoscopie: binnen in het lichaam kijken met een draad
- biopsie


Verloop van ziekte
 Beperking in activiteit of levenskwaliteit?
 Better or worse?
- genezing: volledig of met gevolgen?
- kanker: complete of partuële remissie
- recidief: herval, relapsing-remitting (het repareren van de schade van ontsteking)
- evolutie naar chronische (progressieve) aandoening
- overlijden


Behandeling van ziekte
 Types  Doel
- evidence base: tonen dat de behandeling op - causaal
papier werkt en daarna op een patiënt - symptomatisch
- experimenteel - orgaansparend
- atlernatief of complementair - palliatief


Een geneesmiddel

, Stof die in een levend organisme gebracht wordt en een of meerdere functies van het
organisme kan wijzigen
- genezen
- tekorten aanvullen
- pijn verzachten
- ziekten voorkomen (profylaxis)

Farmaceutische fase
- orale inname of andere manieren
Farmokinetische fase
- ADME
Farmcodynamische fase:
 Biologische beschikbaarheid = werkzaamheid
- bloedspiegel = hoeveelheid geneesmiddel in het
bloed
- halfwaardetijd = tijd die je lichaam nodig heeft om
helft van de stof uit te scheiden
- intoxicatie = te hoge bloedspieregm
 je moet dan ook zien of het gemetaboliseerd en/ of
geëlimineerd word
 Posologie & dosis
- afhankelijk van werking, snelheid van opname en
uistscheiding, type patiënt
- therapeutische breedte: verschil tussen minimale
werkzame dosis en de dosis die vergiftiging
veroorzaak

 Interacties
- antagonisme: geneesmiddelen verminderen elkaars effect (gewild of ongewild)
- agonisme: vertserken elkaar effect (meestal ongewild)
- synergisme: zelfde werking en versterken beoogd effect (meestal gewild)
 Bijwerkingen
- gunstig of ongunstig
- overgevoeligheidsreactie
- individueel verschillend
 Effect vs placebo/nocebo


Hoe worden geneesmiddelen ontwikkeld
 Preklinische fase: biochemie, proefdieren, cellen, AI?
 Klinische fase
o fase 1: gezonde vrijwilligers
o fase 2: kleine groep geselecteerde patiënten
- geneesmiddel x vs standaard behandeling
- geneesmiddel x vs placebo (positief effect door volgen van behandeling)
 echte geneestmiddelen dienen placebo effect te overstijgen
 nocebo: vernemen van negatieve diagnose, ervaren van omgevingsfactoren,
verwachtingspatoon & bijwerkingen of allergiën
o fase 3: grote groep patiënten