Samenvatting Inleiding tot de criminologie (VUB, anno )

Inleiding tot de criminologie en strafrechtsbedeling (sem
1, CRIMI)

Wat is criminologie?
- Wildplassen
- Diefstal
- Geweld
- Seksueel misdrijf
- Stalking/machtsrelatie
- Kinderporno
- Euthanasie (in geval dat de familie niet akkoord gaat)
- Poltitiegeweld
- Crimmigratie = dehumaniserende migratie (bv. Mensen die overboord worden
gegooid)
- Racisme en discriminatie
- Radicalisering en terrorisme
- Milieuvervuiling

Waarom is het moeilijk om criminaliteit te omschrijven en te definiëren?
1) Ethische en morele omschrijving over goed en kwaad
- Strafbaar gesteld gedrag <-> wettelijke normaliteit
- Normovertreding moet strafbaar gesteld worden  als het in het strafwet staat dan is
het criminaliteit omdat de meerderheid van de bevolking het strafbaar vindt
- Normovertreding kwalificeren als strafbaar
 Wetten, decreten, reglementen, …
 Normen (wettelijke, maatschappelijke, morele, religieuze en culturele normen)
- Bepaald strafbaar gedrag wordt nooit vervolgd  consensus dat dit geen criminologie
is

2) Rol van belangengroepen
- Rol in (de)criminalisering
- Euthanasie, abortus, milieu, …
- Rol van mensenrechten (bv. In een gevangenis)
- Klasse normativiteit  wie definieert wat criminologie is (vroeger beslisten de rijken
wat crim was)

Wat is criminaliteit?
- Gedrag (betrokkenen stellen handeling)
- Vaststellen van gedrag als overtreding van een norm = kwalificeren als misdrijf
- Harm = schadelijke gevolgen
- Sociale consensus
- Consensus (= overeenstemming binnen een gemeenschap) is niet altijd aanwezigg
- Maatschappelijke reactie = ingrijpen

Criminaliteit ontleden is niet evident:

,Afhankelijk van perspectief en context maar ook van tijd, plaats, wetgeving, …
- Belang van instituioneel maatschappelijke praktijk
 Iedereen vindt dat je iets moet straffen (bv. Godvergeten) niemand had verwacht
dat de kerk zoiets zou doen
- Relatie tussen gedrag en reactie op gedrag

Criminaliteit is geen ontologisch gegeven:
1) Ontologie = kijken wat er gebeurd in de werkelijkheid, wat neem je waar en wat zijn
de waargenomen feiten
2) Epistemologie = zoeken naar mogelijke verklaringen, gedrag proberen verklaren, hoe
verzamel je feiten en hoe verwerf je kennis
3) Criminaliteit: gemaakt en evolueert
4) Sociale constructie = iemand van een extreem linkse partij zal anders kijken naar
criminaliteit dan iemand van een extreemrechte partij en omgekeerd
Men gelooft niet dat crimineel gedrag is aangeboren!

Vakjargon:
Misdrijven = algemene term  Niet gelijk aan een misdaad (bv.
Moord)
 Legaliteitsprincipe = nulla poena
sine lege = geen straf zonder wet
 Delinquentiegedrag = deviantie =
normafwijking
Justitie bepaald de straf of sanctie
Dader wanneer je je straf officieel hebt gekregen
Verdachte wanneer er nog een vermoede is van
onschuld
Beklaagde iemand die verschijnt voor de
politierechtbank, correctionele rechtbank of
hof van beroep
Beschuldigde iemand die verschijnt voor Hof van Assisen
voor zware feiten
Slachtoffer Natuurlijk persoon die schade heeft geleden
Burgerlijke partij Slachtoffer die belang heeft in de zaak en
recht heeft op schadevergoeding

,Strafrechtsketen van België:
Straf
uitv
oeri
ng
Rechtbank


Openbaar Ministerie


Politie


1) Politie = opsporen en handhaven + PV’S opmaken en die doorsturen naar openbaar
ministerie
2) Openbaar Ministerie = beslist of ze de zaak voor de rechtbank brengen/vervolgen (a
charge = voordeel van de verdachte of a decharge in nadeel van de verdachte)
3) Rechters/strafgevers = uitspraak schuldig of onschuldig
4) Strafuitvoering = gevangenis, enkelband, contactverbod, …

Soorten rechtbanken:
soorten Hof van Assisen = jury beslist of je schuldig bent of
rechtbanken niet en de rechter die bepaald daarna je straf


Correctionele rechtbank = minder zware feiten




Politierechtbank = verkeersmisdrijven

, Criminologie = alle kennis die er is over delinquentie en criminaliteit en hoe het tot stand
komt, hoe wetten worden gemaakt en hoe ze worden verbroken


Hoofdstuk 3: criminaliteit onderzoeken:

Criminologisch onderzoek:
- Object van wetenschap <-> werkelijkheid?
 Geen ontologisch gegeven
 Uitspraken obv waarneming en interpretatie werkelijkheid
- Tegensprekelijkheid en waarheidsbenadering: kenmerk van de wetenschappelijke
praktijk
 Voorgeschreven wetenschappelijke methode <-> wat kan in concrete praktijk
- Intersubjectiviteit – tegenspraak
 Belang voor wetenschappelijkheid uitspraak
 Duidelijk beschrijven hoe te werk gegaan in onderzoek
- Belang van ethiek

Kwantitalief vs kwalitatief onderzoek:
- Kwantitatief onderzoek
 Fenomenen cijfermatig uitdrukken
 Trends, verbanden, …
 Bv. Enquetes, grote aantal deelnemers
- Kwalitatief onderzoek
 Verhaal achter de cijfers = verklaringen/context (bv. Waarom stijgt de
criminaliteit?)
 Diepte interviews, participerende observaties
- Mixed methods
- Experimenteel onderzoek

Constructie en interpretatie statistiek:
- Officiële statistieken
 Productie van kwantitatief beeld
 Wat & hoe?
 Kritieken en beperkingen op statistiek
 Mogelijkheden

Aangifte of niet
↓
Politie = al dan niet erkennen als potentieel misdrijf → opheldering
door politie of niet ...
↓
Vervolging of niet ... = erkennen als misdrijf en doorsturen naar parket.
Parket beslist of er wordt vervolgd of niet
↓
Proces of niet ...
↓
Veroordeling of niet ... = vonnis of arrest uitspreken
↓