Europese instellingen
2. Historisch overzicht van de Europese Integratie
Supranationale v intergouvernementele initiatieven (overzicht)
OEES (org. Voor Europese Economische Samenwerking) => Raad van Europa
=> NAVO (Noord-Atlantische Verdragsorganisatie) => … => Europese Akte (’86)
=> oprichting EU (1992) : verdrag van 3 pijlers (Europese Gemeenschap,
Gemeenschappelijk Buitenlands en Veiligheidsbeleid, samenwerking ovv Justitie en
Binnenlandse Zaken)
=> Verdrag van Amsterdam (1997) : Eu beter uitrusten voor uitbereiding (beperkt)
=> Verdrag van Nice (2001) : oog op uitbreiding
=> Verdrag tot Vaststelling ve Grondwet voor Europa (2004)
=> Verdrag van Lissabon (2007) : pijlers afgeschaft
Lidmaatschap Europese unie (momenteel 27 lidstaten)
Elke Europese staat die de waarden (bv mensenrechten, rechtsstaat, democratie)
eerbiedigt en zich ertoe verbindt deze uit te dragen, kan verzoeken lid te worden
van de Unie.
+ Kopenhagen criteria:
* vrije markteconomie
* stabiele instellingen die de democratie, de rechtsstaat en de
mensenrechten beschermen, alsook de rechten vd minderheden id lidstaten
* instemming met alle wet en regels van de EU, inclusief de euro
Procedure voor lidmaatschap (duurt jaren)
1) formele aanvraag
2) Europese commissie maakt eerste analyse
3) Raad spreekt zich uit met eenparigheid van stemmen, na raadplegen commissie
4) Als goedgekeurd => wordt kandidaat lidstaat (begin échte onderhandelingen:
overgangsmaatregelen en hoeveel tijd gegeven voor integratie)
5) Alle voorwaarden samen in toetredingsverdrag
6) Europees parlement EN alle lidstaten moeten akkoord zijn
/sidenotes/
* momenteel verschillende landen kandidaat lidstaat: zie dia 17
* België is een ‘original member’ (dia 19)
* Frankrijk zeer gecentraliseerd bestuur, president meer macht dan bv US president
* Noorwegen: bevolking weigert EU te betreden, steeds afgekeurd in referendum
* Spanje en Portugal zo laat toegetreden door dictatuur, geen democratie
* Estland, Letland en Litouwen waren sovjetlanden, die toch toetraden
* Tsjechië, Hongarije, Polen, Slovenië (ex Joegoslavië) voormalig communistisch
* Zwitserland geen lid
1
,Terugtrekking lidmaatschap
1) kennis geven aan Europese Raad
2) Unie sluit na onderhandelingen met vertrekkende staat een akkoord mbt de
voorwaarden voor de terugtrekking
3) Europees Parlement moet goedkeuren
4) Akkoord wordt namens de Unie gesloten door de Raad, die met meerderheid
van stemmen besluit
3. Instellingen van de Europese Unie
!!! De Europese Raad =/ de Raad van Europa !!!
=> verschil: de raad van Europa heeft NIETS te maken met de Europese Unie!
(wel: bescherming mensenrechten)
=/ De raad van de Europese Unie
!!! Binnen EU 2 instellingen: De Europese raad
& de Raad van de Europese Unie (“de Raad”)
Buiten EU: de raad van Europa
* Europese Raad: vertegenwoordiger verschilt per land (eerste minister,
bondskanselier, president…)
De Europese Raad (binnen EU)
=> belangrijker en duidelijker sinds Het Verdrag van Lissabon
Staatshoofden en regeringsleiders van de lidstaten, de voorzitter van de Europese
Raad en de voorzitter van de Commissie (NIET de voorzitter van het Europees
Parlement)
- Europese Raad formeel geen wetgevende functie
- Besluiten ER niet juridisch afdwingbaar
- Semi-permanent voorzitterschap
* lidstaten kunnen worden bijgestaan door een minister
* Voorzitter Commissie kan worden bijgestaan door lid vd Commissie`
* Consensus = er wordt niet gestemd, er wordt onderhandeld tot niemand nog
bezwaar heeft => voorzitter moet bruggenbouwer zijn, onophoudelijk
compromissen sluiten
≠ meerderheid ≠ unanimiteit
Bevoegdheden:
- bepalen van algemene politieke richtlijnen (klimaat, begroting, landbouw-,
stikstofbeleid)
- MAAR: geen formele wetgevingstaak => maakt zelf GEEN WETTEN
- Conclusies niet juridisch afdwingbaar!
=> beslissingen moeten later in wetten omgezet worden: Europese Commissie,
Raad van de Eu & Europees Parlement
2
, Het Europees Parlement (binnen EU)
- 704 leden
- Een parlement vertegenwoordigt de bevolking
- rol: controleren regeringen, wetsvoorstellen indienen, wetten goedkeuren (ook
eigen voorstellen)
- Uniek vergeleken met andere internationale parlementaire organisaties, nl. omdat
de leden van het Europees Parlement direct en rechtstreeks verkozen worden
door de Europese bevolking = directe verkiezing ; ook vergaande bevoegdheden
- Stelsel van evenredige vertegenwoordiging = hoe meer zetels, hoe meer stemmen
- Leden verkozen voor 5 jaar, na verkiezing niet meer actief in nationale politiek
- 8 politieke fracties + niet-ingeschrevenen (willen zich nt associeren met fractie)
(dia 5)
- Volstrekte meerderheid om beslissing goed te keuren
- EP heeft het laatste woord over alle vormen van uitgaven = begrotingsautoriteit
- EP moet goedkeuring geven aan alle internationale OK’en
- Controle:
* Comissie -> mondelinge en schriftelijke vragen,
geheel en individueel ontslag,
voorgedragen voorzitter goedkeuren
* geen algemeen controlerecht over de Raad, wel vragenrecht
* Europese Raad wel plicht EP te informeren na elke bijeenkomst
* de VN heeft geen parlementair orgaan
De Raad van de EU =“het hart van de besluitvorming” (binnen EU)
- Vertegenwoordigers van elke lidstaat op ministerieel niveau
- Voorzitter: gekozen voor 6 maanden -> consensus bouwen
- Wetgevende bevoegdheden
=> Raad beslist over EU-wetgeving
(meestal op voorstel vd Commissie en samen met het Europees Parlement)
- Raad sluit verdragen
- Beslist over begroting met EP, maar EP heeft het laatste woord
- Besluitvorming met unanimiteit
-> Gemeenschappelijk Buitenlands en Veiligheidsbeeld; nationale wetgeving
indirecte belastingen; sociale zekerheid & lidmaatschap
3
2. Historisch overzicht van de Europese Integratie
Supranationale v intergouvernementele initiatieven (overzicht)
OEES (org. Voor Europese Economische Samenwerking) => Raad van Europa
=> NAVO (Noord-Atlantische Verdragsorganisatie) => … => Europese Akte (’86)
=> oprichting EU (1992) : verdrag van 3 pijlers (Europese Gemeenschap,
Gemeenschappelijk Buitenlands en Veiligheidsbeleid, samenwerking ovv Justitie en
Binnenlandse Zaken)
=> Verdrag van Amsterdam (1997) : Eu beter uitrusten voor uitbereiding (beperkt)
=> Verdrag van Nice (2001) : oog op uitbreiding
=> Verdrag tot Vaststelling ve Grondwet voor Europa (2004)
=> Verdrag van Lissabon (2007) : pijlers afgeschaft
Lidmaatschap Europese unie (momenteel 27 lidstaten)
Elke Europese staat die de waarden (bv mensenrechten, rechtsstaat, democratie)
eerbiedigt en zich ertoe verbindt deze uit te dragen, kan verzoeken lid te worden
van de Unie.
+ Kopenhagen criteria:
* vrije markteconomie
* stabiele instellingen die de democratie, de rechtsstaat en de
mensenrechten beschermen, alsook de rechten vd minderheden id lidstaten
* instemming met alle wet en regels van de EU, inclusief de euro
Procedure voor lidmaatschap (duurt jaren)
1) formele aanvraag
2) Europese commissie maakt eerste analyse
3) Raad spreekt zich uit met eenparigheid van stemmen, na raadplegen commissie
4) Als goedgekeurd => wordt kandidaat lidstaat (begin échte onderhandelingen:
overgangsmaatregelen en hoeveel tijd gegeven voor integratie)
5) Alle voorwaarden samen in toetredingsverdrag
6) Europees parlement EN alle lidstaten moeten akkoord zijn
/sidenotes/
* momenteel verschillende landen kandidaat lidstaat: zie dia 17
* België is een ‘original member’ (dia 19)
* Frankrijk zeer gecentraliseerd bestuur, president meer macht dan bv US president
* Noorwegen: bevolking weigert EU te betreden, steeds afgekeurd in referendum
* Spanje en Portugal zo laat toegetreden door dictatuur, geen democratie
* Estland, Letland en Litouwen waren sovjetlanden, die toch toetraden
* Tsjechië, Hongarije, Polen, Slovenië (ex Joegoslavië) voormalig communistisch
* Zwitserland geen lid
1
,Terugtrekking lidmaatschap
1) kennis geven aan Europese Raad
2) Unie sluit na onderhandelingen met vertrekkende staat een akkoord mbt de
voorwaarden voor de terugtrekking
3) Europees Parlement moet goedkeuren
4) Akkoord wordt namens de Unie gesloten door de Raad, die met meerderheid
van stemmen besluit
3. Instellingen van de Europese Unie
!!! De Europese Raad =/ de Raad van Europa !!!
=> verschil: de raad van Europa heeft NIETS te maken met de Europese Unie!
(wel: bescherming mensenrechten)
=/ De raad van de Europese Unie
!!! Binnen EU 2 instellingen: De Europese raad
& de Raad van de Europese Unie (“de Raad”)
Buiten EU: de raad van Europa
* Europese Raad: vertegenwoordiger verschilt per land (eerste minister,
bondskanselier, president…)
De Europese Raad (binnen EU)
=> belangrijker en duidelijker sinds Het Verdrag van Lissabon
Staatshoofden en regeringsleiders van de lidstaten, de voorzitter van de Europese
Raad en de voorzitter van de Commissie (NIET de voorzitter van het Europees
Parlement)
- Europese Raad formeel geen wetgevende functie
- Besluiten ER niet juridisch afdwingbaar
- Semi-permanent voorzitterschap
* lidstaten kunnen worden bijgestaan door een minister
* Voorzitter Commissie kan worden bijgestaan door lid vd Commissie`
* Consensus = er wordt niet gestemd, er wordt onderhandeld tot niemand nog
bezwaar heeft => voorzitter moet bruggenbouwer zijn, onophoudelijk
compromissen sluiten
≠ meerderheid ≠ unanimiteit
Bevoegdheden:
- bepalen van algemene politieke richtlijnen (klimaat, begroting, landbouw-,
stikstofbeleid)
- MAAR: geen formele wetgevingstaak => maakt zelf GEEN WETTEN
- Conclusies niet juridisch afdwingbaar!
=> beslissingen moeten later in wetten omgezet worden: Europese Commissie,
Raad van de Eu & Europees Parlement
2
, Het Europees Parlement (binnen EU)
- 704 leden
- Een parlement vertegenwoordigt de bevolking
- rol: controleren regeringen, wetsvoorstellen indienen, wetten goedkeuren (ook
eigen voorstellen)
- Uniek vergeleken met andere internationale parlementaire organisaties, nl. omdat
de leden van het Europees Parlement direct en rechtstreeks verkozen worden
door de Europese bevolking = directe verkiezing ; ook vergaande bevoegdheden
- Stelsel van evenredige vertegenwoordiging = hoe meer zetels, hoe meer stemmen
- Leden verkozen voor 5 jaar, na verkiezing niet meer actief in nationale politiek
- 8 politieke fracties + niet-ingeschrevenen (willen zich nt associeren met fractie)
(dia 5)
- Volstrekte meerderheid om beslissing goed te keuren
- EP heeft het laatste woord over alle vormen van uitgaven = begrotingsautoriteit
- EP moet goedkeuring geven aan alle internationale OK’en
- Controle:
* Comissie -> mondelinge en schriftelijke vragen,
geheel en individueel ontslag,
voorgedragen voorzitter goedkeuren
* geen algemeen controlerecht over de Raad, wel vragenrecht
* Europese Raad wel plicht EP te informeren na elke bijeenkomst
* de VN heeft geen parlementair orgaan
De Raad van de EU =“het hart van de besluitvorming” (binnen EU)
- Vertegenwoordigers van elke lidstaat op ministerieel niveau
- Voorzitter: gekozen voor 6 maanden -> consensus bouwen
- Wetgevende bevoegdheden
=> Raad beslist over EU-wetgeving
(meestal op voorstel vd Commissie en samen met het Europees Parlement)
- Raad sluit verdragen
- Beslist over begroting met EP, maar EP heeft het laatste woord
- Besluitvorming met unanimiteit
-> Gemeenschappelijk Buitenlands en Veiligheidsbeeld; nationale wetgeving
indirecte belastingen; sociale zekerheid & lidmaatschap
3
