In dit verslag vind je de uitwerking rondom
de stoma zorg. De hoofdstukken zijn onder
anderen wat is een stoma, hoe moet je een
stoma verzorgen, verschillende systemen,
complicaties, aandachtspunten en nog veel
meer.
Stoma
zorg
Verpleegkunde 2e jaar
,1
,Inhoud
Urostoma............................................................................................................................................3
Pouch en continent ileostoma................................................................................................................4
Verschillende systemen..........................................................................................................................6
Aanvullende materialen.........................................................................................................................8
Verwisselen bij een eendelig systeem..................................................................................................11
Verwisselen bij een tweedelig systeem................................................................................................12
Problemen bij stomata.........................................................................................................................13
Darmstelsel
De spijsvertering is een vrij ingewikkeld proces. Het opnemen, bewerken en verteren van
voedsel gebeurt in het spijsverteringskanaal. Dit begint bij de mond en eindigt bij de anus.
Het darmstelsel is een onderdeel van dit stelsel en onder te verdelen in drie stukken, ieder
met een eigen naam en functie.
Als eerste is er de dunne darm (intestinum tenue), die bestaat uit de twaalfvingerige darm
(duodenum), de nuchtere darm (jejunum) en het ileum (kronkeldarm, dit is het laatste stuk
dat eindigt in de dikke darm). De dunne darm is ongeveer zes meter lang en neemt de
belangrijkste voedingsstoffen op.
De rest van de voedingsstoffen voert hij af naar de dikke darm. De voedselbrij is dan nog
vloeibaar. De dikke darm is ongeveer anderhalve meter lang en zorgt er onder andere voor
dat het vocht uit de ontlasting wordt onttrokken, waardoor de ontlasting wordt ingedikt.
De dikke darm (colon) is onder te verdelen in een opstijgend deel (colon ascendens), een
dwarsverlopend deel (colon transversum), een dalend deel (colon descendens) en een S-
vormig deel (colon sigmoïdeum). De endeldarm (rectum) is het laatste deel van de dikke
darm. Hier hoopt de ontlasting zich op waarna deze via de anus (de sluitspier) als
‘restproduct’ het lichaam verlaat.
Wat is een stoma en wanneer worden ze aangelegd
Het woord stoma komt uit het Grieks en betekent letterlijk mond of opening. Het meervoud is
stomata. Een stoma is een onnatuurlijke, kunstmatige opening die een lichaamsholte met de
buitenwereld verbindt. Zo’n opening kan op verschillende plaatsen in het lichaam aangelegd
worden. Zo kennen we een stoma van de luchtpijp, een voedingsstoma en stomata voor
urine en ontlasting. Een oudere benaming vanuit het Latijn voor een darmstoma is anus
preternaturalis (a.p.). Ook dit betekent ‘kunstmatig aangelegde of op onnatuurlijke wijze
ontstane anus’. De afkorting a.p. wordt nog veel gebruikt maar kan verwarrend zijn omdat
a.p. meer betekenissen kan hebben. De op de buikhuid vastgehechte uitmonding van de
darm wordt wel ‘het roosje’ genoemd.
Er kunnen diverse redenen zijn voor het aanleggen van een stoma: darmkanker, poliepen
(zwellingen op het slijmvlies) of chronische ontstekingszieken, maar ook ongevallen
(bijvoorbeeld afscheuring van een stuk darm) en aangeboren afwijkingen kunnen redenen
zijn tot het aanleggen van een stoma. Er zijn drie typen stomata:
2
, Colostoma of dikkedarmstoma
Ileostoma of dunnedarmstoma
Urostoma
Colostoma
Het colostoma of dikkedarmstoma is een stoma die is aangelegd op de dikke darm waarbij er
een gedeelte van de dikke darm wordt weggenomen. Het overblijvende gezonde deel wordt
dan door de buikwand naar buiten gebracht. De meest voorkomende reden voor het
aanleggen van zo’n colostoma is een tumor in de dikke darm. Daarnaast is diverticulitis
(ontstoken darmuitstulpingen) ook een ziekte die tot het plaatsten van een tijdelijk stoma kan
leiden.
Ileostoma
Een minder vaak voorkomend stoma is een ileostoma ofwel dunnedarmstoma. Deze wordt
aangelegd op de dunne darm, het ileum. Vaak wordt een ileostoma aangelegd om
bijvoorbeeld een groot stuk van de ontstoken darm rust te geven. Dit zien we bij de ziekte
van Crohn waarbij de dunne darm ontstoken is. Hierbij kan zelfs het hele maag-darmstelsel
aangetast zijn.
Urostoma
Een urostoma is een kunstmatige uitgang van de urinewegen. Deze wordt aangelegd
wanneer er problemen zijn met de blaas en/of urinebuis. Bij een kwaadaardige aandoening
kan het noodzakelijk zijn de blaas te verwijderen. Dit urinestoma wordt vanuit het Latijn ook
wel ureterpraeternaturalis (u.p.) genoemd, wat onnatuurlijke urineleider betekent. Een u.p.
kan om de volgende redenen zijn aangelegd:
Een aangeboren afwijking waarbij de urinewegen niet goed zijn aangelegd
Een ongeval waarbij er beschadigingen aan de urinewegen zijn opgetreden
Een kwaadaardige aandoening in de urinewegen
Bij een urostoma wordt in de buikwand een opening gemaakt waardoor de urine naar buiten
loopt. Voor het aanleggen van een urinestoma zijn er verschillende mogelijkheden. De
urineleiders kunnen door middel van een stukje darm aan de buikwand worden vastgehecht.
Dit stukje darm ziet eruit zoals een darmstoma, alleen komt er nu urine uit. Deze urine kan
wat witte vlokken bevatten omdat de urethers in een darm zijn ingehecht. Dit wordt een
Bricker genoemd, naar de persoon die deze operatie bedacht heeft.
Het aanleggen van een stoma
Er zijn veel verschillende vormen van stomata met ieder een eigen benaming. De keuze die
de chirurg maakt bij het aanleggen, is afhankelijk van de reden voor het aanleggen van de
stoma. Het is zo dat een stoma het allerlaatste deel van de darm kan zijn als de rest van het
3
de stoma zorg. De hoofdstukken zijn onder
anderen wat is een stoma, hoe moet je een
stoma verzorgen, verschillende systemen,
complicaties, aandachtspunten en nog veel
meer.
Stoma
zorg
Verpleegkunde 2e jaar
,1
,Inhoud
Urostoma............................................................................................................................................3
Pouch en continent ileostoma................................................................................................................4
Verschillende systemen..........................................................................................................................6
Aanvullende materialen.........................................................................................................................8
Verwisselen bij een eendelig systeem..................................................................................................11
Verwisselen bij een tweedelig systeem................................................................................................12
Problemen bij stomata.........................................................................................................................13
Darmstelsel
De spijsvertering is een vrij ingewikkeld proces. Het opnemen, bewerken en verteren van
voedsel gebeurt in het spijsverteringskanaal. Dit begint bij de mond en eindigt bij de anus.
Het darmstelsel is een onderdeel van dit stelsel en onder te verdelen in drie stukken, ieder
met een eigen naam en functie.
Als eerste is er de dunne darm (intestinum tenue), die bestaat uit de twaalfvingerige darm
(duodenum), de nuchtere darm (jejunum) en het ileum (kronkeldarm, dit is het laatste stuk
dat eindigt in de dikke darm). De dunne darm is ongeveer zes meter lang en neemt de
belangrijkste voedingsstoffen op.
De rest van de voedingsstoffen voert hij af naar de dikke darm. De voedselbrij is dan nog
vloeibaar. De dikke darm is ongeveer anderhalve meter lang en zorgt er onder andere voor
dat het vocht uit de ontlasting wordt onttrokken, waardoor de ontlasting wordt ingedikt.
De dikke darm (colon) is onder te verdelen in een opstijgend deel (colon ascendens), een
dwarsverlopend deel (colon transversum), een dalend deel (colon descendens) en een S-
vormig deel (colon sigmoïdeum). De endeldarm (rectum) is het laatste deel van de dikke
darm. Hier hoopt de ontlasting zich op waarna deze via de anus (de sluitspier) als
‘restproduct’ het lichaam verlaat.
Wat is een stoma en wanneer worden ze aangelegd
Het woord stoma komt uit het Grieks en betekent letterlijk mond of opening. Het meervoud is
stomata. Een stoma is een onnatuurlijke, kunstmatige opening die een lichaamsholte met de
buitenwereld verbindt. Zo’n opening kan op verschillende plaatsen in het lichaam aangelegd
worden. Zo kennen we een stoma van de luchtpijp, een voedingsstoma en stomata voor
urine en ontlasting. Een oudere benaming vanuit het Latijn voor een darmstoma is anus
preternaturalis (a.p.). Ook dit betekent ‘kunstmatig aangelegde of op onnatuurlijke wijze
ontstane anus’. De afkorting a.p. wordt nog veel gebruikt maar kan verwarrend zijn omdat
a.p. meer betekenissen kan hebben. De op de buikhuid vastgehechte uitmonding van de
darm wordt wel ‘het roosje’ genoemd.
Er kunnen diverse redenen zijn voor het aanleggen van een stoma: darmkanker, poliepen
(zwellingen op het slijmvlies) of chronische ontstekingszieken, maar ook ongevallen
(bijvoorbeeld afscheuring van een stuk darm) en aangeboren afwijkingen kunnen redenen
zijn tot het aanleggen van een stoma. Er zijn drie typen stomata:
2
, Colostoma of dikkedarmstoma
Ileostoma of dunnedarmstoma
Urostoma
Colostoma
Het colostoma of dikkedarmstoma is een stoma die is aangelegd op de dikke darm waarbij er
een gedeelte van de dikke darm wordt weggenomen. Het overblijvende gezonde deel wordt
dan door de buikwand naar buiten gebracht. De meest voorkomende reden voor het
aanleggen van zo’n colostoma is een tumor in de dikke darm. Daarnaast is diverticulitis
(ontstoken darmuitstulpingen) ook een ziekte die tot het plaatsten van een tijdelijk stoma kan
leiden.
Ileostoma
Een minder vaak voorkomend stoma is een ileostoma ofwel dunnedarmstoma. Deze wordt
aangelegd op de dunne darm, het ileum. Vaak wordt een ileostoma aangelegd om
bijvoorbeeld een groot stuk van de ontstoken darm rust te geven. Dit zien we bij de ziekte
van Crohn waarbij de dunne darm ontstoken is. Hierbij kan zelfs het hele maag-darmstelsel
aangetast zijn.
Urostoma
Een urostoma is een kunstmatige uitgang van de urinewegen. Deze wordt aangelegd
wanneer er problemen zijn met de blaas en/of urinebuis. Bij een kwaadaardige aandoening
kan het noodzakelijk zijn de blaas te verwijderen. Dit urinestoma wordt vanuit het Latijn ook
wel ureterpraeternaturalis (u.p.) genoemd, wat onnatuurlijke urineleider betekent. Een u.p.
kan om de volgende redenen zijn aangelegd:
Een aangeboren afwijking waarbij de urinewegen niet goed zijn aangelegd
Een ongeval waarbij er beschadigingen aan de urinewegen zijn opgetreden
Een kwaadaardige aandoening in de urinewegen
Bij een urostoma wordt in de buikwand een opening gemaakt waardoor de urine naar buiten
loopt. Voor het aanleggen van een urinestoma zijn er verschillende mogelijkheden. De
urineleiders kunnen door middel van een stukje darm aan de buikwand worden vastgehecht.
Dit stukje darm ziet eruit zoals een darmstoma, alleen komt er nu urine uit. Deze urine kan
wat witte vlokken bevatten omdat de urethers in een darm zijn ingehecht. Dit wordt een
Bricker genoemd, naar de persoon die deze operatie bedacht heeft.
Het aanleggen van een stoma
Er zijn veel verschillende vormen van stomata met ieder een eigen benaming. De keuze die
de chirurg maakt bij het aanleggen, is afhankelijk van de reden voor het aanleggen van de
stoma. Het is zo dat een stoma het allerlaatste deel van de darm kan zijn als de rest van het
3
