Aantekeningen Sociale veiligheid
Hoofdstuk 1
Spithoven (basisboek IVK):
De mate waarin mensen beschermd zijn en zich beschermd voelen tegen persoonlijk leed door
misdrijven, overtredingen en overlast door anderen.
Criminaliteit:
De Graaf en Wiertz (2019)
Criminaliteit omvat handelingen als moord, overval, diefstal, dronken achter het stuur, drugshandel,
fraude en belastingontduiking. Al deze handelingen hebben gemeen dat ze allen bepaalde gedeelde
normen overtreden. Criminaliteit heeft dan ook een verstorend effect op de samenleving en
ondermijnt publieke goederen zoals openbare veiligheid en het onderlinge vertrouwen.
Maatschappelijk probleem:
Wanneer wordt een probleem een maatschappelijk probleem?
6 stappen:
1. Invloedrijke groep in de samenleving wordt zich bewust van...
2. Negatieve aspecten van een sociale situatie
3. Situatie conflicteert met belangrijke waarden en normen in de samenleving
4. Invloedrijke groep is in staat het onder de aandacht te brengen
5. Oplossing zit in een collectieve actie
6. Leidt tot beïnvloeding van overheidsbeleid (politiek probleem)
Verschil tussen onbewust onveilig gevoel en bewust onveilig gevoel (overval, panama papers)
Slachtoffers:
Statistieken
- Politiestatistieken
- Slachtofferenquêtes: international Crime Victims Survey
Verklaringen voor afname: security hypothesis
Verklaring voor crimineel gedrag
Onderscheidt tussen:
- Vermogensdelicten
- Geweld
Verklaringen voor vermogensdelicten
Doelen zich voor: als dader en geschikte slachtoffers samenkomen op een bepaalde tijden plaats.
,Daarmee is het niet alleen goed om naar de daders te kijken maar ook naar de potentiële
slachtoffers.
Eerste categorie van verklaringen zit met name in de sociaaleconomische achtergrond van de dader
bijvoorbeeld …
- De persoon is niet voldoende in staat op legale wijze zichzelf of familieleden te voorzien in
bepaalde behoeften en grijpt dan naar illegale middelen.
- De dader voelt zich onrecht aangedaan door ongelijke positie t.o.v. van anderen. De dader
wil evenals anderen om hem/ haar over dezelfde luxegoederen te kunnen beschikken. ->
relative depravation theory -> strain theory (Merton, 1983)
Verklaring voor vermogensdelicten (daders)
- Gelegenheidstheorie (Cohen & Felson, 1979): gelegenheid maakt de dief (groter aanbod van
fietsen, grotere kans dat er gestolen wordt.)
- - Bindingstheorie (Hirschi, 1969): sociale controle theorie --> mensen letten op en corrigeren
elkaar. Wanneer de sociale binding sterker is, is de kans dat iemand een delict pleegt
kleiner... (theorie wordt ook gebruik als argument tegen lange gevangenisstraffen. (Agnew,
1992))
Slachtoffers
- Routine activity theorie (Comish & Clarke 1986): welke gelegenheden geef je potentiële
daders door jouw routinematige gedrag?
- Voorbeeld:
Theorieën: van rationele keuze naar determinisme
Polarisatie en verbinding deel 1
Wat is polarisatie?
De verscherping van tegenstellingen tussen groepen in de samenleving die kan resulteren in
spanningen tussen deze groepen en toename van de segregatie langs etnische, culturele en/of
religieuze lijnen.
Kernvraag:
Wat doe je als groepen in de samenleving tegenover elkaar komen te staan?
En hoe ga je om met oplopende spanningen tussen verschillende groepen burgers?
Fases van polarisatie:
1. Rustfase (het is koud, er zijn wel al risicofactoren)
2. Ongemak
3. Onderhuidse spanningen
4. Openlijke incidenten of escalatie
Verschijningsvormen polarisatie
1. Denken (negatief denken tussen groepen, vooroordelen, hoeft niet per se tussen groepen,
kan ook binnen de groep)
2. Voelen (ongemak, spanningen, irritaties, angst)
3. Gedrag (ontwijkend gedrag, negatief gedrag, conflicten)
Is polarisatie is negatiefs?
Het kan productief zijn en emancipatie van minderheidsgroepen in gang zetten:
Spanningen/ nieuw maatschappelijk evenwicht (bv vrouwenkiesrecht, afschaffing slavernij etc.)
, Ongewenste polarisatie: bestaande verschillen verscherpen waardoor ze tot hardnekkige
tegenstellingen uitgroeien en groepen niet meer constructief met elkaar kunnen communiceren
Theorieën over polarisatie
1. Het bevorderen van positief contact tussen groepen (contacttheorie)
2. Het bevorderen van het besef dat mensen tot meerdere groepen behoren (meerdere
identiteiten hebben)
3. Het creëren van een gemeenschappelijke, verbindende groepsidentiteit
4. Het zichtbaar maken van verschillen tussen subgroepen (binnen een overkoepelende
groepsidentiteit)
5. Het verminderen van verlies-en angstgevoelens
6. Het bevorderen van intersectioneel denken (iedereen is onderdeel van meerdere groepen
tegelijk) en het verminderen van machtsongelijkheid
7. Het bevorderen van de legitimiteit van de overheid bij de aanpak van polarisatie
Contact en identiteit
Eerste vier theorieën delen focus op sociale identiteitstheorie
Sociale identiteitstheorie: het behoren tot een groep en verschillen van andere groepen zijn
belangrijk voor iemands identiteit
Van buitenaf invloed uitoefenen op percepties van groepsidentiteiten en belang daarvan is
mogelijk
Contact en identiteit 2
Stereotypen en negatieve beelden doorbreken door verbindende positieve contacten tussen
groepen bevorderen
- Oppervlakkig of als negatief ervaren contact kan juist contraproductief zijn
- Contact moet overbruggend zijn en ervaren kwaliteit van contact moet goed zijn
- Dus: gevoelens van angst worden verminderd en gevoel van empathie vergroot
- Duurzaam, positief en intensief contact
- Niet de nadruk leggen op wat mensen scheidt, maar juist op wat hen verbindt
- BV projecten gebaseerd op gedeelde interesses en gedeelde belangen: mentorprojecten,
samen sporten, samen buitenruimte schoner en leefbaarder maken
Verminderen van verlies en angstgevoelens
In een samenleving die steeds complexer, diverser, internationaler en digitaler wordt,
ervaart een groot aantal mensen ´verliesgevoelens´ van wat wordt gezien als de eigen
cultuur, tradities, normen en waarden.
Mensen ervaren een verlies aan controle en grijpen terug naar wat vertrouwd is, bv de
Nederlandse nationaliteit.
Moeilijk om mee te komen in snelle veranderingen in de samenleving, gevoelens van verlies
(vaste grond onder de voeten verdwijnt).
Verminderen van verlies en angstgevoelens 2
Wanneer deze aanpak gebruiken?
- Als burgers weerstand, angst of boosheid ervaren, bij voorkeur in sluimerende fase van
polarisatie
Hoofdstuk 1
Spithoven (basisboek IVK):
De mate waarin mensen beschermd zijn en zich beschermd voelen tegen persoonlijk leed door
misdrijven, overtredingen en overlast door anderen.
Criminaliteit:
De Graaf en Wiertz (2019)
Criminaliteit omvat handelingen als moord, overval, diefstal, dronken achter het stuur, drugshandel,
fraude en belastingontduiking. Al deze handelingen hebben gemeen dat ze allen bepaalde gedeelde
normen overtreden. Criminaliteit heeft dan ook een verstorend effect op de samenleving en
ondermijnt publieke goederen zoals openbare veiligheid en het onderlinge vertrouwen.
Maatschappelijk probleem:
Wanneer wordt een probleem een maatschappelijk probleem?
6 stappen:
1. Invloedrijke groep in de samenleving wordt zich bewust van...
2. Negatieve aspecten van een sociale situatie
3. Situatie conflicteert met belangrijke waarden en normen in de samenleving
4. Invloedrijke groep is in staat het onder de aandacht te brengen
5. Oplossing zit in een collectieve actie
6. Leidt tot beïnvloeding van overheidsbeleid (politiek probleem)
Verschil tussen onbewust onveilig gevoel en bewust onveilig gevoel (overval, panama papers)
Slachtoffers:
Statistieken
- Politiestatistieken
- Slachtofferenquêtes: international Crime Victims Survey
Verklaringen voor afname: security hypothesis
Verklaring voor crimineel gedrag
Onderscheidt tussen:
- Vermogensdelicten
- Geweld
Verklaringen voor vermogensdelicten
Doelen zich voor: als dader en geschikte slachtoffers samenkomen op een bepaalde tijden plaats.
,Daarmee is het niet alleen goed om naar de daders te kijken maar ook naar de potentiële
slachtoffers.
Eerste categorie van verklaringen zit met name in de sociaaleconomische achtergrond van de dader
bijvoorbeeld …
- De persoon is niet voldoende in staat op legale wijze zichzelf of familieleden te voorzien in
bepaalde behoeften en grijpt dan naar illegale middelen.
- De dader voelt zich onrecht aangedaan door ongelijke positie t.o.v. van anderen. De dader
wil evenals anderen om hem/ haar over dezelfde luxegoederen te kunnen beschikken. ->
relative depravation theory -> strain theory (Merton, 1983)
Verklaring voor vermogensdelicten (daders)
- Gelegenheidstheorie (Cohen & Felson, 1979): gelegenheid maakt de dief (groter aanbod van
fietsen, grotere kans dat er gestolen wordt.)
- - Bindingstheorie (Hirschi, 1969): sociale controle theorie --> mensen letten op en corrigeren
elkaar. Wanneer de sociale binding sterker is, is de kans dat iemand een delict pleegt
kleiner... (theorie wordt ook gebruik als argument tegen lange gevangenisstraffen. (Agnew,
1992))
Slachtoffers
- Routine activity theorie (Comish & Clarke 1986): welke gelegenheden geef je potentiële
daders door jouw routinematige gedrag?
- Voorbeeld:
Theorieën: van rationele keuze naar determinisme
Polarisatie en verbinding deel 1
Wat is polarisatie?
De verscherping van tegenstellingen tussen groepen in de samenleving die kan resulteren in
spanningen tussen deze groepen en toename van de segregatie langs etnische, culturele en/of
religieuze lijnen.
Kernvraag:
Wat doe je als groepen in de samenleving tegenover elkaar komen te staan?
En hoe ga je om met oplopende spanningen tussen verschillende groepen burgers?
Fases van polarisatie:
1. Rustfase (het is koud, er zijn wel al risicofactoren)
2. Ongemak
3. Onderhuidse spanningen
4. Openlijke incidenten of escalatie
Verschijningsvormen polarisatie
1. Denken (negatief denken tussen groepen, vooroordelen, hoeft niet per se tussen groepen,
kan ook binnen de groep)
2. Voelen (ongemak, spanningen, irritaties, angst)
3. Gedrag (ontwijkend gedrag, negatief gedrag, conflicten)
Is polarisatie is negatiefs?
Het kan productief zijn en emancipatie van minderheidsgroepen in gang zetten:
Spanningen/ nieuw maatschappelijk evenwicht (bv vrouwenkiesrecht, afschaffing slavernij etc.)
, Ongewenste polarisatie: bestaande verschillen verscherpen waardoor ze tot hardnekkige
tegenstellingen uitgroeien en groepen niet meer constructief met elkaar kunnen communiceren
Theorieën over polarisatie
1. Het bevorderen van positief contact tussen groepen (contacttheorie)
2. Het bevorderen van het besef dat mensen tot meerdere groepen behoren (meerdere
identiteiten hebben)
3. Het creëren van een gemeenschappelijke, verbindende groepsidentiteit
4. Het zichtbaar maken van verschillen tussen subgroepen (binnen een overkoepelende
groepsidentiteit)
5. Het verminderen van verlies-en angstgevoelens
6. Het bevorderen van intersectioneel denken (iedereen is onderdeel van meerdere groepen
tegelijk) en het verminderen van machtsongelijkheid
7. Het bevorderen van de legitimiteit van de overheid bij de aanpak van polarisatie
Contact en identiteit
Eerste vier theorieën delen focus op sociale identiteitstheorie
Sociale identiteitstheorie: het behoren tot een groep en verschillen van andere groepen zijn
belangrijk voor iemands identiteit
Van buitenaf invloed uitoefenen op percepties van groepsidentiteiten en belang daarvan is
mogelijk
Contact en identiteit 2
Stereotypen en negatieve beelden doorbreken door verbindende positieve contacten tussen
groepen bevorderen
- Oppervlakkig of als negatief ervaren contact kan juist contraproductief zijn
- Contact moet overbruggend zijn en ervaren kwaliteit van contact moet goed zijn
- Dus: gevoelens van angst worden verminderd en gevoel van empathie vergroot
- Duurzaam, positief en intensief contact
- Niet de nadruk leggen op wat mensen scheidt, maar juist op wat hen verbindt
- BV projecten gebaseerd op gedeelde interesses en gedeelde belangen: mentorprojecten,
samen sporten, samen buitenruimte schoner en leefbaarder maken
Verminderen van verlies en angstgevoelens
In een samenleving die steeds complexer, diverser, internationaler en digitaler wordt,
ervaart een groot aantal mensen ´verliesgevoelens´ van wat wordt gezien als de eigen
cultuur, tradities, normen en waarden.
Mensen ervaren een verlies aan controle en grijpen terug naar wat vertrouwd is, bv de
Nederlandse nationaliteit.
Moeilijk om mee te komen in snelle veranderingen in de samenleving, gevoelens van verlies
(vaste grond onder de voeten verdwijnt).
Verminderen van verlies en angstgevoelens 2
Wanneer deze aanpak gebruiken?
- Als burgers weerstand, angst of boosheid ervaren, bij voorkeur in sluimerende fase van
polarisatie
