FYSIOTECHNIEK – SAMENVATTING
HOOFDSTUK I – Algemene introducerende concepten
De positie van elektrotherapie binnen kinesitherapie
Meestal worden EPA (electrophysical agents) als toevoeging op een andere therapie gebruikt. Voor zowel
pijncontrole als neuromusculaire behandeling kan elektrotherapie een complementaire techniek zijn om andere
behandelingen te faciliteren.
EPA’s hebben een direct invloed op lichaamsfuncties en structuren, hierdoor zullen ook de activiteiten en
participatie indirect beïnvloedt worden.
Elektrotherapeutische parameters
Elektrische stroom types
Verschillende soorten stroom (current):
- Direct currents
o Ononderbroken, unidirectionele stroom van elektronen
o ‘Galvanic currrents’ bij constante intensiteit
- Alternating currents
o Ononderbroken, bidirectionele stroom van elektronen
- Pulsed currents
o Onderbroken stroom van elektronen, uni- of bidirectioneel
Puls: meest gebruikte stroomtype bij elektrotherapie
- Monofasisch (unidirectional current flow)
- Bifasisch (bidirectional current flow)
o Identiek (symmetrische puls)
o Niet-identiek (asymmetrische puls)
Stimulatie parameters van pulsstroom
Pulstype:
MET (microcurrent electrical therapy): monofasische pulsen
TENS (transcutaneous electrical current stimulation): bifasische pulsen, symmetrisch of asymmetrisch
Fasevorm:
In cutane perceptie is de vorm van de fase amper opmerkbaar. Dit komt door filtering van de huid en de
subcutane lagen, waardoor de ‘effectieve’ stroom een meer gebogen vorm zal hebben in het target gebied, los
van de initiële puls vorm.
In bifasische asymmetrische pulsstroom kan er wel een duidelijk verschil gevoeld worden onder de twee
elektroden.
Bij monofasische stroomtypes is er een kans op verbranding van de huid door de graduele opbouw van hitte
(weerstands-gerelateerde oorzaak) of etching (chemische oorzaak). Bij MET worden er daarom heel kleine
stroomintensiteiten gebruikt zodat dit risico heel klein is.
,Intensiteit:
Intensiteit/kracht/magnitude van de elektrische stroom Ampère (A)
TENS: mA
MET: µA
Faseduur en pulsduur:
Faseduur: uitgedrukt in ms of µs, een verschil van 10µ kan al waarneembaar zijn
Monofasisch faseduur = pulsduur
Bifasisch totale pulsduur = som van de 2 faseduren
De instelling van faseduur is een belangrijke parameter voor de selectieve stimulatie van dikke zenuwvezels (zie
verder).
TENS: <500µs
MET: 200-800ms
Elektrische lading (charge, Coulomb (C)) = intensiteit x pulsduur
Geeft een indicatie voor de totale energiedosis gegeven aan het weefsel per puls
High-energetic of low-energetic
Interpuls interval, interfase interval en periode
Interpuls interval: de pauze tussen 2 pulsen
Periode: pulsduur + interpuls interval
Interfase interval (intrapuls interval): de pauze tussen de 2 fases van een puls (bifasische pulsen, sommige
toestellen)
Frequentie:
Frequentie: aantal periodes per seconde (Hertz, Hz)
De huidimpedantie neemt af met toenemende frequentie, wat resulteert in minder tegenstand van stroom
tijdens huidpenetratie.
Optimale frequentie voor het stimuleren van dikke zenuwvezels = 80 Hz
(wanneer de intensiteit hoog genoeg is om AP op te roepen, zal een hogere frequentie leiden tot temporele
summatie)
Wanneer een constante frequentie voor een lange tijd gebruikt wordt neurale adaptatie vermijden door
pulsen te geven in bursts
Behandeltijd en behandelfrequentie:
Behandeltijd = totale tijd stimulatie (min, u)
Behandelfrequentie = aantal behandelingen over een bepaalde tijd (aantal/dag, aantal/week)
Constant current vs constant voltage:
Huidimpedantie (Z) kan wisselen doorheen de tijd het toestel houdt ofwel de stroomintensiteit (I) of de
spanning (V) constant, door de andere parameter aan te passen
Wet van Ohm: V = I x Z
, CC (leidt tot verhoging V bij verhoging Z) gebruikt bij elektroden in gefixeerde positie, want de totale stroom
is gerelateerd aan het effect van de behandeling
CV (leidt tot verhoging I bij verhoging Z) gebruikt wanneer de elektroden over de huid worden bewogen,
bijvoorbeeld bij het zoeken van het motorisch punt
Modulatie:
Intensiteit, faseduur of frequentie kunnen doorheen de behandeling variëren. Hoe groter de range van de van
modulatie, hoe duidelijker de verschillen voelbaar zullen zijn en hoe kleiner het risico op neurale adaptatie.
Elektrodes
Type elektrode: carbon met/zonder spons, zelfklevend, pen (probe)
Plaatsing elektrode: afhankelijk van het doel van stimulatie (zie verder)
Het contactoppervlak tussen de huid en de elektrode bepaalt de stroomdensiteit (kleiner oppervlak, meer
sensatie).
Bij monofasische en bifasische asymmetrische stroom rekening houden met polariteit kathode = actieve
elektrode, plaatsen over target locatie
Sensaties door parametermanipulatie
(Practicum 1)
Actiepotentiaal generators bij elektrische stimulatie
Het actiepotentiaal
Natrium- (Na+) en kaliumionen (K+) zijn in rust ongelijk verdeeld rond het celmembraan chemische gradiënt
Natrium meer buiten de cel, kalium meer in de cel binnen de cel meer negatieve lading elektrochemische
gradiënt*
Rust transmembraan potentiaal:
- Zenuwvezels: -70mV
- Spiervezels: -90mV
Ionen kunnen door het celmembraan bewegen afhankelijk van hun elektrochemische gradiënt* via passieve-,
ligand-, mechanische- of voltage-gated ionkanalen.
Voltage-gated ionkanalen openen enkel wanneer het transmembraan potentiaal een bepaalde waarde
bereikt (door bewegen van ionen over het celmembraan, als gevolg van chemische of elektrische stimuli)
Het transmembraan potentiaal wordt minder negatief
Bij -55mV openen de voltage-gated natrium kanalen
Na+ komt de cel binnen
= Start actiepotentiaal
Door de instroom wordt het transmembraan potentiaal nog minder negatief (= depolarisatie) tot +30mV
positief potentiaal leidt tot sluiting natriumkanalen
HOOFDSTUK I – Algemene introducerende concepten
De positie van elektrotherapie binnen kinesitherapie
Meestal worden EPA (electrophysical agents) als toevoeging op een andere therapie gebruikt. Voor zowel
pijncontrole als neuromusculaire behandeling kan elektrotherapie een complementaire techniek zijn om andere
behandelingen te faciliteren.
EPA’s hebben een direct invloed op lichaamsfuncties en structuren, hierdoor zullen ook de activiteiten en
participatie indirect beïnvloedt worden.
Elektrotherapeutische parameters
Elektrische stroom types
Verschillende soorten stroom (current):
- Direct currents
o Ononderbroken, unidirectionele stroom van elektronen
o ‘Galvanic currrents’ bij constante intensiteit
- Alternating currents
o Ononderbroken, bidirectionele stroom van elektronen
- Pulsed currents
o Onderbroken stroom van elektronen, uni- of bidirectioneel
Puls: meest gebruikte stroomtype bij elektrotherapie
- Monofasisch (unidirectional current flow)
- Bifasisch (bidirectional current flow)
o Identiek (symmetrische puls)
o Niet-identiek (asymmetrische puls)
Stimulatie parameters van pulsstroom
Pulstype:
MET (microcurrent electrical therapy): monofasische pulsen
TENS (transcutaneous electrical current stimulation): bifasische pulsen, symmetrisch of asymmetrisch
Fasevorm:
In cutane perceptie is de vorm van de fase amper opmerkbaar. Dit komt door filtering van de huid en de
subcutane lagen, waardoor de ‘effectieve’ stroom een meer gebogen vorm zal hebben in het target gebied, los
van de initiële puls vorm.
In bifasische asymmetrische pulsstroom kan er wel een duidelijk verschil gevoeld worden onder de twee
elektroden.
Bij monofasische stroomtypes is er een kans op verbranding van de huid door de graduele opbouw van hitte
(weerstands-gerelateerde oorzaak) of etching (chemische oorzaak). Bij MET worden er daarom heel kleine
stroomintensiteiten gebruikt zodat dit risico heel klein is.
,Intensiteit:
Intensiteit/kracht/magnitude van de elektrische stroom Ampère (A)
TENS: mA
MET: µA
Faseduur en pulsduur:
Faseduur: uitgedrukt in ms of µs, een verschil van 10µ kan al waarneembaar zijn
Monofasisch faseduur = pulsduur
Bifasisch totale pulsduur = som van de 2 faseduren
De instelling van faseduur is een belangrijke parameter voor de selectieve stimulatie van dikke zenuwvezels (zie
verder).
TENS: <500µs
MET: 200-800ms
Elektrische lading (charge, Coulomb (C)) = intensiteit x pulsduur
Geeft een indicatie voor de totale energiedosis gegeven aan het weefsel per puls
High-energetic of low-energetic
Interpuls interval, interfase interval en periode
Interpuls interval: de pauze tussen 2 pulsen
Periode: pulsduur + interpuls interval
Interfase interval (intrapuls interval): de pauze tussen de 2 fases van een puls (bifasische pulsen, sommige
toestellen)
Frequentie:
Frequentie: aantal periodes per seconde (Hertz, Hz)
De huidimpedantie neemt af met toenemende frequentie, wat resulteert in minder tegenstand van stroom
tijdens huidpenetratie.
Optimale frequentie voor het stimuleren van dikke zenuwvezels = 80 Hz
(wanneer de intensiteit hoog genoeg is om AP op te roepen, zal een hogere frequentie leiden tot temporele
summatie)
Wanneer een constante frequentie voor een lange tijd gebruikt wordt neurale adaptatie vermijden door
pulsen te geven in bursts
Behandeltijd en behandelfrequentie:
Behandeltijd = totale tijd stimulatie (min, u)
Behandelfrequentie = aantal behandelingen over een bepaalde tijd (aantal/dag, aantal/week)
Constant current vs constant voltage:
Huidimpedantie (Z) kan wisselen doorheen de tijd het toestel houdt ofwel de stroomintensiteit (I) of de
spanning (V) constant, door de andere parameter aan te passen
Wet van Ohm: V = I x Z
, CC (leidt tot verhoging V bij verhoging Z) gebruikt bij elektroden in gefixeerde positie, want de totale stroom
is gerelateerd aan het effect van de behandeling
CV (leidt tot verhoging I bij verhoging Z) gebruikt wanneer de elektroden over de huid worden bewogen,
bijvoorbeeld bij het zoeken van het motorisch punt
Modulatie:
Intensiteit, faseduur of frequentie kunnen doorheen de behandeling variëren. Hoe groter de range van de van
modulatie, hoe duidelijker de verschillen voelbaar zullen zijn en hoe kleiner het risico op neurale adaptatie.
Elektrodes
Type elektrode: carbon met/zonder spons, zelfklevend, pen (probe)
Plaatsing elektrode: afhankelijk van het doel van stimulatie (zie verder)
Het contactoppervlak tussen de huid en de elektrode bepaalt de stroomdensiteit (kleiner oppervlak, meer
sensatie).
Bij monofasische en bifasische asymmetrische stroom rekening houden met polariteit kathode = actieve
elektrode, plaatsen over target locatie
Sensaties door parametermanipulatie
(Practicum 1)
Actiepotentiaal generators bij elektrische stimulatie
Het actiepotentiaal
Natrium- (Na+) en kaliumionen (K+) zijn in rust ongelijk verdeeld rond het celmembraan chemische gradiënt
Natrium meer buiten de cel, kalium meer in de cel binnen de cel meer negatieve lading elektrochemische
gradiënt*
Rust transmembraan potentiaal:
- Zenuwvezels: -70mV
- Spiervezels: -90mV
Ionen kunnen door het celmembraan bewegen afhankelijk van hun elektrochemische gradiënt* via passieve-,
ligand-, mechanische- of voltage-gated ionkanalen.
Voltage-gated ionkanalen openen enkel wanneer het transmembraan potentiaal een bepaalde waarde
bereikt (door bewegen van ionen over het celmembraan, als gevolg van chemische of elektrische stimuli)
Het transmembraan potentiaal wordt minder negatief
Bij -55mV openen de voltage-gated natrium kanalen
Na+ komt de cel binnen
= Start actiepotentiaal
Door de instroom wordt het transmembraan potentiaal nog minder negatief (= depolarisatie) tot +30mV
positief potentiaal leidt tot sluiting natriumkanalen
