Tijdvak 1
Jagers en boeren
,Tijdvak 1 : Jagers en boeren
Prehistorie betekent letterlijk vóór de geschiedenis :
- de tijd voordat mensen geschreven bronnen nalieten.
- Een periode van zo’n 2,5 miljoen jaar
- Archeologen onderzoeken skeletten en overblijfselen van mensen uit de oertijd.
De 1e mensen leefden van de jacht en van alles wat zij onderweg aan eetbaars vonden,
daarom werden deze mensen de jagers-verzamelaars genoemd.
Kenmerken (nomadische levenswijze) :
- Leefden nooit lang op 1 plek
- Verhuisden van het ene gebied naar het andere gebied
- Dieren waren 1 van de belangrijkste voedselbronnen
- De dieren trokken per seizoen naar plekken waar het meeste voedsel te vinden was, de
jagers reisden hier achteraan.
- Gemakkelijk verplaatsbare hutten, gereedschap en wapens.
à Maakte ze o.a. van dierenhuiden, vuurstenen, beenderen (bot) en hout.
De eerste mensachtigen :
- Leefden waarschijnlijk zo’n 4-6 miljoen jaar geleden in Oost-Afrika.
- Er leefden meerdere mensensoorten naast elkaar, hoe ze leefden weten we niet precies.
- De oudste stenen werktuigen (wapens of om vlees te snijden) zijn +/- 2,4 miljoen jaar
oud.
- Waarschijnlijk was het de homo erectus die als eerste mensensoort ongeveer een half
miljoen jaar geleden zelf vuur wist te maken.
à Door het vuur waren mensen minder afhankelijk van het klimaat. Het bezit van vuur
maakte de verspreiding van de homo erectus over grote delen van Europa en Azië mogelijk.
Voordelen van het gebruik van vuur :
- Rauw vlees werd door koken of braden beter verteerbaar.
- Gevaarlijke dieren konden gemakkelijker op een afstand worden gehouden.
Verspreiding eerste mens
De 1e mens leefden in Afrika. Vanuit daar trokken enkele mensensoorten naar andere delen
van de wereld.
* De homo sapiens (de moderne mens) was het meest succesvol en bleef als enige
mensensoort over.
Naam: Homo Habilis: handige mens
Vindplaats: Afrika, Kenia, Tanzania
Wanneer: 2,4 miljoen jaar geleden.
Naam: Homo Erectus: rechtopstaande mens
Vindplaats: Afrika, Zuid-Europa, Midden-Oosten, Zuidoost Azië
Wanneer: 1,9 miljoen jaar geleden.
Naam: Neanderthaler
Vindplaats: Zuid en midden Europa en Midden-Ooosten
Wanneer: 230.000 jaar geleden.
Naam: Homo Sapiens: verstandige mens
Vindplaats: Afrika, Azië, Europa, Noord- en Zuid-Amerika
Wanneer: 137.000 geleden.
, Voedsel
Er werd in de prehistorie gejaagd op wilde dieren, zoals mammoeten en rendieren (voor het
vlees en de huid). Er werd gevist en er werden eetbare planten en vruchten verzameld.
* Mannen gingen op jacht met pijlen en speren. Samenwerking was belangrijk.
Manieren om te jagen :
- Ze sloten een dier in en probeerde het te raken met wapens.
- Een dier werd een kant op gedreven, zodat het bijv. van een rotswand viel.
Eind van de ijstijd (14.000 v Chr)
West-Europa was een uitgestrekte toendra. (= een gebied zonder bomen, begroeiing
bestond uit grassen, mossen en bergstruiken.)
Toendraklimaat : was zeer ongunstig voor de groei van hogere planten, omdat de bodem
min. 6 maanden p. jaar bevroren of met sneeuw bedekt was.
à Tijdens de zomer ontdooide alleen de bovenste laag, hierdoor kon het water niet
wegzinken. à De bodem van de toendra was daardoor moerassig.
à Grote kuddes rendieren trokken hier rond.
Rendierjagers
Aan het einde van de ijstijd leefde er een volk van rendierjagers. Rendierjagers volgden
kuddes dieren en gingen jagen in kleine groepen. Ze leefden in tenten van rendierhuiden.
Vanaf 8000 jaar geleden :
- werd het warmer en werd Nederland bedekt met bossen.
- Door het smeltende ijs ontstond Noordzee.
- Rendieren trokken weg.
- Nieuwe dieren kwamen in Nederland, zoals de eland, het everzwijn, beren en herten.
Grotschilderingen
De jagers en verzamelaars woonden in tenten of in grotten. In grotten zijn vaak
grotschilderingen vaak.
Redenen van de grotschilderingen :
- Waarschijnlijk was het een ritueel of een bewijs voor de jacht.
- Of het kan zijn om de goden gunstig te stemmen voor een succesvolle jacht
- Of tot bescherming van de jagers die op jacht gingen.
Onderwerpen die geschilderd werden waren : meestal dieren (soms mensen).
* Ook sneden ze kleine beeldjes uit bot of ivoor, ze moesten geluk brengen bij de jacht.
ivoor = van een slagtand
Landbouw en landbouwsamenlevingen
- Mensen hebben miljoenen jaren lang geleefd als jagers en verzamelaars. De ontwikkeling
van de landbouw is pas heel laat op gang gekomen.
- De overgang naar een bestaan van landbewerking à het houden van dieren = heel
belangrijk geweest voor de geschiedenis.
- Landbouwers leefden voor een lange tijd op dezelfde grond.
Jagers en boeren
,Tijdvak 1 : Jagers en boeren
Prehistorie betekent letterlijk vóór de geschiedenis :
- de tijd voordat mensen geschreven bronnen nalieten.
- Een periode van zo’n 2,5 miljoen jaar
- Archeologen onderzoeken skeletten en overblijfselen van mensen uit de oertijd.
De 1e mensen leefden van de jacht en van alles wat zij onderweg aan eetbaars vonden,
daarom werden deze mensen de jagers-verzamelaars genoemd.
Kenmerken (nomadische levenswijze) :
- Leefden nooit lang op 1 plek
- Verhuisden van het ene gebied naar het andere gebied
- Dieren waren 1 van de belangrijkste voedselbronnen
- De dieren trokken per seizoen naar plekken waar het meeste voedsel te vinden was, de
jagers reisden hier achteraan.
- Gemakkelijk verplaatsbare hutten, gereedschap en wapens.
à Maakte ze o.a. van dierenhuiden, vuurstenen, beenderen (bot) en hout.
De eerste mensachtigen :
- Leefden waarschijnlijk zo’n 4-6 miljoen jaar geleden in Oost-Afrika.
- Er leefden meerdere mensensoorten naast elkaar, hoe ze leefden weten we niet precies.
- De oudste stenen werktuigen (wapens of om vlees te snijden) zijn +/- 2,4 miljoen jaar
oud.
- Waarschijnlijk was het de homo erectus die als eerste mensensoort ongeveer een half
miljoen jaar geleden zelf vuur wist te maken.
à Door het vuur waren mensen minder afhankelijk van het klimaat. Het bezit van vuur
maakte de verspreiding van de homo erectus over grote delen van Europa en Azië mogelijk.
Voordelen van het gebruik van vuur :
- Rauw vlees werd door koken of braden beter verteerbaar.
- Gevaarlijke dieren konden gemakkelijker op een afstand worden gehouden.
Verspreiding eerste mens
De 1e mens leefden in Afrika. Vanuit daar trokken enkele mensensoorten naar andere delen
van de wereld.
* De homo sapiens (de moderne mens) was het meest succesvol en bleef als enige
mensensoort over.
Naam: Homo Habilis: handige mens
Vindplaats: Afrika, Kenia, Tanzania
Wanneer: 2,4 miljoen jaar geleden.
Naam: Homo Erectus: rechtopstaande mens
Vindplaats: Afrika, Zuid-Europa, Midden-Oosten, Zuidoost Azië
Wanneer: 1,9 miljoen jaar geleden.
Naam: Neanderthaler
Vindplaats: Zuid en midden Europa en Midden-Ooosten
Wanneer: 230.000 jaar geleden.
Naam: Homo Sapiens: verstandige mens
Vindplaats: Afrika, Azië, Europa, Noord- en Zuid-Amerika
Wanneer: 137.000 geleden.
, Voedsel
Er werd in de prehistorie gejaagd op wilde dieren, zoals mammoeten en rendieren (voor het
vlees en de huid). Er werd gevist en er werden eetbare planten en vruchten verzameld.
* Mannen gingen op jacht met pijlen en speren. Samenwerking was belangrijk.
Manieren om te jagen :
- Ze sloten een dier in en probeerde het te raken met wapens.
- Een dier werd een kant op gedreven, zodat het bijv. van een rotswand viel.
Eind van de ijstijd (14.000 v Chr)
West-Europa was een uitgestrekte toendra. (= een gebied zonder bomen, begroeiing
bestond uit grassen, mossen en bergstruiken.)
Toendraklimaat : was zeer ongunstig voor de groei van hogere planten, omdat de bodem
min. 6 maanden p. jaar bevroren of met sneeuw bedekt was.
à Tijdens de zomer ontdooide alleen de bovenste laag, hierdoor kon het water niet
wegzinken. à De bodem van de toendra was daardoor moerassig.
à Grote kuddes rendieren trokken hier rond.
Rendierjagers
Aan het einde van de ijstijd leefde er een volk van rendierjagers. Rendierjagers volgden
kuddes dieren en gingen jagen in kleine groepen. Ze leefden in tenten van rendierhuiden.
Vanaf 8000 jaar geleden :
- werd het warmer en werd Nederland bedekt met bossen.
- Door het smeltende ijs ontstond Noordzee.
- Rendieren trokken weg.
- Nieuwe dieren kwamen in Nederland, zoals de eland, het everzwijn, beren en herten.
Grotschilderingen
De jagers en verzamelaars woonden in tenten of in grotten. In grotten zijn vaak
grotschilderingen vaak.
Redenen van de grotschilderingen :
- Waarschijnlijk was het een ritueel of een bewijs voor de jacht.
- Of het kan zijn om de goden gunstig te stemmen voor een succesvolle jacht
- Of tot bescherming van de jagers die op jacht gingen.
Onderwerpen die geschilderd werden waren : meestal dieren (soms mensen).
* Ook sneden ze kleine beeldjes uit bot of ivoor, ze moesten geluk brengen bij de jacht.
ivoor = van een slagtand
Landbouw en landbouwsamenlevingen
- Mensen hebben miljoenen jaren lang geleefd als jagers en verzamelaars. De ontwikkeling
van de landbouw is pas heel laat op gang gekomen.
- De overgang naar een bestaan van landbewerking à het houden van dieren = heel
belangrijk geweest voor de geschiedenis.
- Landbouwers leefden voor een lange tijd op dezelfde grond.
