Scheikunde samenvatting hoofdstuk 2: Chemische reacties
2.1 Ontledings- en synthesereacties
Ontledingsreacties
Een ontledingsreactie is een chemische reactie waarbij uit 1 beginstof 2 of meer reactieproducten
ontstaan. Er zijn 3 manieren waarop een ontledingsreactie kan plaatvinden:
1. Thermolyse, d.m.v. temperatuur
Als je papier of suiker verhit zonder zuurstof, ontleed je het en je houd een vaste zwarte stof
over: koolstof
Stoffen die bij verhitting zonder zuurstof verkolen, heten organische stoffen.
Ook ontstaan er vaak gassen en rook: organische stoffen koolstof + water + rook + gassen
2. Elektrolyse, d.m.v. elektrische energie
Bij elektrolyse van water ontstaat waterstof en zuurstof: water waterstof + zuurstof
Waterstof is erg brandbaar. Je kunt het opvangen in een omgekeerde reageerbuis en er dan
een brandende lucifer bijhouden, je hoort dan een blafgeluid: aantoningsreactie.
De reactie van water werkt 2 kanten op, je kunt namelijk ook water maken als je waterstof
en zuurstof aansteekt
In zuivere zuurstof brand iets feller en sneller dan in lucht, hiermee kun je aantonen dat in
een reageerbuis een hoog gehalte zuurstof aanwezig is
3. Fotolyse, d.m.v. licht
Als je waterstofperoxide ontleed ontstaat er water en zuurstof: waterstofperoxide water +
zuurstof
Sommige stoffen gaan in kwaliteit achteruit als ze in het licht staan, je moet ze donker
bewaren. Vermiljoenrood ontleed onder invloed van licht
Ontleedbare en niet-ontleedbare stoffen Mengsels
Niet ontleedbare stoffen: BrINClHOF
Ontleedbare stoffen
Br2 = broom H2 = waterstof stoffen (verbindingen)
I2 = jood O2= zuurstof
N2 = stikstof F2 = fluor Zuivere stoffen
Cl2 = chloor
Niet-ontleedbare stoffen
1. De meeste stoffen zijn ontleedbare stoffen. Heet ook verbindingen (elementen)
2. Niet ontleedbare stoffen heten ook wel elementen.
Metalen
Alle metalen, behalve de edelmetalen, runnen reageren met zuurstof uit de lucht. Bij ijzer heet het
roesten, Bij de andere metalen heet het corroderen. Metalen hebben de volgende kenmerken
1. Ze geleiden warmte en elektrische stroom
2. Ze hebben een glanzend opp.
3. Ze verschillen in dichthij, smeltpunt, hardheid, sterkte en mate van geleidend vermogen
Overige niet-ontleedbare stoffen
1. Overige niet-ontleedbare stoffen: Niet-metalen hebben weinig gemeenschappelijke kenmerken
2. Broom is vloeibaar, de meeste andere vast (tabel 1 en 2 blz 49)
Synthesereacties
1. Synthesereactie: chemische reacties waarmee nieuwe stoffen materialen worden gemaakt. Er
ontstaat een bruikbare stof
2. Met synthesereacties kunnen o.a. voedingsstoffen, medicijnen en metalen
, 3. Belangrijke synthesereactie: fotosynthese. Plant zet koolstofdioxide en water met behulp van
zonlicht om in glucose en zuurstof
Thermolyse
Ontledingsreactie door middel van warmte
Organische stoffen
Stoffen die bij verhitting zonder zuurstof verkolen
Elektrolyse
Ontledingsreactie door middel van elektrische energie
Aantoningsreactie
Een dergelijke reactie waarmee je de aanwezigheid van een stof aantoont
Fotolyse
Ontledingsreactie door middel van licht
Niet-ontleedbare stoffen/elementen
Ontleedbare stoffen/verbindingen
Metalen
Roesten
Reactie met zuurstof bij metaal ijzer
Corroderen
Reactie met zuurstof bij alle metalen
Niet-metalen
Synthesereactie
Chemische reactie waarmee nieuwe, nuttige en bruikbare stoffen en materialen worden gemaakt
Fotosynthese
Proces in plant waarbij CO2 en water met behulp van zonlicht wordt om gezet in glucose en water
2.2 Moleculen en atomen
Deeltjesmodel
Je gebuikt een deeltjesmodel om stoffen die onzichtbaar zijn weer te geven:
1. Stof is opgebouwd uit moleculen
2. Elke stof heeft zijn eigen soort moleculen
3. Moleculen bewegen altijd en hebben een bepaalde hoeveelheid bewegingsenergie.
Bewegingssnelheid hangt af van de temperatuur
4. Moleculen trekken elkaar aan
Het deeltjesmodel in drie fasen
Elke stof heeft 3 fasen: vast(s), vloeibaar(l) en gas(g). Elke fase heeft eigen kenmerken:
Vast:
De aantrekkingskrachten tussen de moleculen is groter dan de bewegingsenergie, tegen elkaar
Vloeibaar:
De bewegingsenergie is groter dan de aantrekkingskrachten, de afstand wordt groter
Gas:
De bewegingsenergie is zo groot dat de aantrekkingskrachten worden overwonnen, bewegen los
Macro- en microniveau
1. Macroniveau is alles wat je waarneemt
2. Microniveau is een beschrijving of verklaring met behulp van deeltjes
2.1 Ontledings- en synthesereacties
Ontledingsreacties
Een ontledingsreactie is een chemische reactie waarbij uit 1 beginstof 2 of meer reactieproducten
ontstaan. Er zijn 3 manieren waarop een ontledingsreactie kan plaatvinden:
1. Thermolyse, d.m.v. temperatuur
Als je papier of suiker verhit zonder zuurstof, ontleed je het en je houd een vaste zwarte stof
over: koolstof
Stoffen die bij verhitting zonder zuurstof verkolen, heten organische stoffen.
Ook ontstaan er vaak gassen en rook: organische stoffen koolstof + water + rook + gassen
2. Elektrolyse, d.m.v. elektrische energie
Bij elektrolyse van water ontstaat waterstof en zuurstof: water waterstof + zuurstof
Waterstof is erg brandbaar. Je kunt het opvangen in een omgekeerde reageerbuis en er dan
een brandende lucifer bijhouden, je hoort dan een blafgeluid: aantoningsreactie.
De reactie van water werkt 2 kanten op, je kunt namelijk ook water maken als je waterstof
en zuurstof aansteekt
In zuivere zuurstof brand iets feller en sneller dan in lucht, hiermee kun je aantonen dat in
een reageerbuis een hoog gehalte zuurstof aanwezig is
3. Fotolyse, d.m.v. licht
Als je waterstofperoxide ontleed ontstaat er water en zuurstof: waterstofperoxide water +
zuurstof
Sommige stoffen gaan in kwaliteit achteruit als ze in het licht staan, je moet ze donker
bewaren. Vermiljoenrood ontleed onder invloed van licht
Ontleedbare en niet-ontleedbare stoffen Mengsels
Niet ontleedbare stoffen: BrINClHOF
Ontleedbare stoffen
Br2 = broom H2 = waterstof stoffen (verbindingen)
I2 = jood O2= zuurstof
N2 = stikstof F2 = fluor Zuivere stoffen
Cl2 = chloor
Niet-ontleedbare stoffen
1. De meeste stoffen zijn ontleedbare stoffen. Heet ook verbindingen (elementen)
2. Niet ontleedbare stoffen heten ook wel elementen.
Metalen
Alle metalen, behalve de edelmetalen, runnen reageren met zuurstof uit de lucht. Bij ijzer heet het
roesten, Bij de andere metalen heet het corroderen. Metalen hebben de volgende kenmerken
1. Ze geleiden warmte en elektrische stroom
2. Ze hebben een glanzend opp.
3. Ze verschillen in dichthij, smeltpunt, hardheid, sterkte en mate van geleidend vermogen
Overige niet-ontleedbare stoffen
1. Overige niet-ontleedbare stoffen: Niet-metalen hebben weinig gemeenschappelijke kenmerken
2. Broom is vloeibaar, de meeste andere vast (tabel 1 en 2 blz 49)
Synthesereacties
1. Synthesereactie: chemische reacties waarmee nieuwe stoffen materialen worden gemaakt. Er
ontstaat een bruikbare stof
2. Met synthesereacties kunnen o.a. voedingsstoffen, medicijnen en metalen
, 3. Belangrijke synthesereactie: fotosynthese. Plant zet koolstofdioxide en water met behulp van
zonlicht om in glucose en zuurstof
Thermolyse
Ontledingsreactie door middel van warmte
Organische stoffen
Stoffen die bij verhitting zonder zuurstof verkolen
Elektrolyse
Ontledingsreactie door middel van elektrische energie
Aantoningsreactie
Een dergelijke reactie waarmee je de aanwezigheid van een stof aantoont
Fotolyse
Ontledingsreactie door middel van licht
Niet-ontleedbare stoffen/elementen
Ontleedbare stoffen/verbindingen
Metalen
Roesten
Reactie met zuurstof bij metaal ijzer
Corroderen
Reactie met zuurstof bij alle metalen
Niet-metalen
Synthesereactie
Chemische reactie waarmee nieuwe, nuttige en bruikbare stoffen en materialen worden gemaakt
Fotosynthese
Proces in plant waarbij CO2 en water met behulp van zonlicht wordt om gezet in glucose en water
2.2 Moleculen en atomen
Deeltjesmodel
Je gebuikt een deeltjesmodel om stoffen die onzichtbaar zijn weer te geven:
1. Stof is opgebouwd uit moleculen
2. Elke stof heeft zijn eigen soort moleculen
3. Moleculen bewegen altijd en hebben een bepaalde hoeveelheid bewegingsenergie.
Bewegingssnelheid hangt af van de temperatuur
4. Moleculen trekken elkaar aan
Het deeltjesmodel in drie fasen
Elke stof heeft 3 fasen: vast(s), vloeibaar(l) en gas(g). Elke fase heeft eigen kenmerken:
Vast:
De aantrekkingskrachten tussen de moleculen is groter dan de bewegingsenergie, tegen elkaar
Vloeibaar:
De bewegingsenergie is groter dan de aantrekkingskrachten, de afstand wordt groter
Gas:
De bewegingsenergie is zo groot dat de aantrekkingskrachten worden overwonnen, bewegen los
Macro- en microniveau
1. Macroniveau is alles wat je waarneemt
2. Microniveau is een beschrijving of verklaring met behulp van deeltjes
