Samenvatting Algemene Inleiding op de Archeologie
DEEL 1 : GESCHIEDENIS VAN DE ARCHEOLOGIE
Definities
1. Tak van de geschiedenis die zich bezighoudt met de stoffelijke resten van het
verleden van de mens. De archeoloog houdt zich bezig met wat de mens heeft
gemaakt: gereedschap, wapens, huizen, graven en tempels.
2. Tak van de wetenschap die zich ten doel stelt inzicht te verwerven in alle
facetten van menselijke samenvattingen van het verleden. Onder archeologie
verstaan we het systematisch opsporen en interpreteren van materiële
overblijfselen die in of boven de grond bewaard zijn.
3. Wetenschappelijke discipline waarvan het doel is de geschiedenis van de
mensheid te bestuderen en te reconstrueren vanaf de prehistorie tot het
hedendaagse tijdperk door de materiële vestingen die overleefd hebben en
waarvan het soms nodig is ze bloot te leggen.
Archeologie voor de Renaissance
Geen sprake van archeologie maar:
- Babylonië: koning Nabonidus (555-538vC) en dochter Ennegaldi-Nanna
graven tempel op en richten 1e ‘museum’ op
- Oude Grieken: Plato’s “archaiologia” = wetenschap van het verleden
- Oude Rome: Helena en zoon Constantijn opgravingen Jeruzalem naar Heilig
Kruis
- Middeleeuwen: kopiëren klassieke teksten + beslissing senaat Rome om zuil
Trajanus te beschermen
Archeologie voor de 19e eeuw
Begin interesse: pauselijke bouwwerken leggen Laocoöngroep bloot in 1506
=> Beschreven in “Di tutte le statue antiche” door Ulisse Aldrovandi (Bologna
1522-1604) tijdens verblijf in Rome. Hij was geïnteresseerd in zoölogie, botanie
en geologie
2 grote stromingen: antiquarisme (NW Europa) en kunstgeschiedenis (Middellandse
Zeegebied)
Kunstgeschiedenis en de Middellandse Zee
- Dilettanti (= kunstamateurs) verzamelen + beschrijven
- Eerste grote opgravingen: Herculaneum (1709 + 1738) en Pompeii (1748)
=> verzameld door rijken: Napels 1770 en Londen 19e E
, - Concept “le grand tour”: reis door Europa (17e-19e E) met focus op Italië want
Griekenland was Ottomaans, door jongemannen uit rijke families als rite naar
volwassenheid
Antiquarisme en NW-Europa
Engeland:
- 1533: koninklijke oudheidkundige John Leland
- 17e E: veldonderzoek & ontdekking Stonehenge door Aubrey en Stuckeley +
oprichting Society of Antiquaries (1718)
Scandinavië:
- Ontwikkeling archeologie 16e-18e E
- Johannes Bureus (1568-1652) wordt eerste zweedse rijksarcheoloog en
runenonderzoeker
- Ole Worm (1588-1654) richt Museum Wormianum op
- Universiteit Uppsala richt eerste leerstoel oudheidkunde op in 1662
Frankrijk:
- Vooral interesse in mediterrane archeologie
- Graf van Childeric (Doornik, 1653 door Jean-Jacques Chiffet) en Cocherel
- Zoektocht kampen Caesar + oprichting Direction des Monuments Historiques
onder Napoleon III
De 19e eeuw
Kunstgeschiedenis en oudheidkunde in de 19e eeuw
Napoleon Bonaparte
- Veldtocht Egypte => interesse Egypte neemt toe
- 1799 ontdekking steen van Rosetta
- 1822 Champollion ontcijfert steen van Rosetta
Kunstgeschiedenis = archeologie, ontdekking van de grote beschavingen rond de
Middellandse Zee
=> ontwikkelt zich verder in de loop van de 19e en 20e E + oprichting instituten
voor Archeologie
Belangrijke personen:
- Austen Henry Layard (1817-1894): Mesopotamië
- Henry Rawlinson (1810-1895): ontcijfering spijkerschrift
- Heinrich Schliemann (1822-1890): autodidact, grafcirkels Mykene met het ‘graf
van Atreus’, schat van Priamos, was vooral op zoek naar bewijs voor de Ilias,
heeft Troje in lagen gevonden en vernield
- William Flinders Petrie (1853-1942): prefaraonisch Egypte & Palestina,
aanpassing veldtechnieken, seriatie/sequentiedatering
- Howard Carter (1873-1939): graf van Toetankhamon
- Arthur Evans (1851-1941): Knossos en Minoïsche beschaving,
betonrestauratietechniek
, Antiquarisme in de 19e eeuw
Napoleon III:
- Camps à César
- Opgravingen Alesia
- Onderzoek in Italië
- Stichting Musée d’Archéologie Nationale
Bretagne:
- stenen Carnac
- Passage grave Gavrinis (megalithische grafheuvel)
Amerika:
- Palenque (Mayastad) 1567-18e E-19e E
- Mound builders (diverse precolumbiaanse culturen) in Z van de VS
Drieperiodensysteem en typologie
Oudheid idee:
- Goud -> zilver -> brons -> ijzertijdperk
- Regressief (van goed naar slecht)
19e E:
- Drieperiodensysteem door Christian Jurgensen Thomsen (conservator
nationaal museum Kopenhagen) om de artefacten te classificeren
- Progressieve ontwikkeling op basis van technologische ontwikkeling
- Verdere uitbouw door Jens J. Asmussen Worsaae
- Paleobotanie, stratigrafie en veengebieden
- Montelius (zweed) legt basis typologie: rangschikken artefacten in
chronologische sequenties
=> wetmatige & herkenbare ontwikkeling vorm, productietechniek, e.d.
Geologie
18e E: stelling dat aarde ouder is dan wat de Bijbel beweert => moeilijk om tegen de
bijbelse leer in te gaan
- James Hutton (18e E): “Theory of the Earth” = principes stratigrafie en
ouderdom van de aarde => 1e geoloog
- Charles Lyell ( 19e E): grondlegger moderne geologie “Principles of Geology”
=> 2 uitgangspunten voor geologie: stratigrafie & context
- Georges Cuvier: catastrophisme
- Jacques Boucher de Crèvecoeur de Perthes: vroege steentijdonderzoek
Somme
- P.C. Schmerling: vroege mensen
- Charles Darwin: “The Origin of Species” 1859
DEEL 1 : GESCHIEDENIS VAN DE ARCHEOLOGIE
Definities
1. Tak van de geschiedenis die zich bezighoudt met de stoffelijke resten van het
verleden van de mens. De archeoloog houdt zich bezig met wat de mens heeft
gemaakt: gereedschap, wapens, huizen, graven en tempels.
2. Tak van de wetenschap die zich ten doel stelt inzicht te verwerven in alle
facetten van menselijke samenvattingen van het verleden. Onder archeologie
verstaan we het systematisch opsporen en interpreteren van materiële
overblijfselen die in of boven de grond bewaard zijn.
3. Wetenschappelijke discipline waarvan het doel is de geschiedenis van de
mensheid te bestuderen en te reconstrueren vanaf de prehistorie tot het
hedendaagse tijdperk door de materiële vestingen die overleefd hebben en
waarvan het soms nodig is ze bloot te leggen.
Archeologie voor de Renaissance
Geen sprake van archeologie maar:
- Babylonië: koning Nabonidus (555-538vC) en dochter Ennegaldi-Nanna
graven tempel op en richten 1e ‘museum’ op
- Oude Grieken: Plato’s “archaiologia” = wetenschap van het verleden
- Oude Rome: Helena en zoon Constantijn opgravingen Jeruzalem naar Heilig
Kruis
- Middeleeuwen: kopiëren klassieke teksten + beslissing senaat Rome om zuil
Trajanus te beschermen
Archeologie voor de 19e eeuw
Begin interesse: pauselijke bouwwerken leggen Laocoöngroep bloot in 1506
=> Beschreven in “Di tutte le statue antiche” door Ulisse Aldrovandi (Bologna
1522-1604) tijdens verblijf in Rome. Hij was geïnteresseerd in zoölogie, botanie
en geologie
2 grote stromingen: antiquarisme (NW Europa) en kunstgeschiedenis (Middellandse
Zeegebied)
Kunstgeschiedenis en de Middellandse Zee
- Dilettanti (= kunstamateurs) verzamelen + beschrijven
- Eerste grote opgravingen: Herculaneum (1709 + 1738) en Pompeii (1748)
=> verzameld door rijken: Napels 1770 en Londen 19e E
, - Concept “le grand tour”: reis door Europa (17e-19e E) met focus op Italië want
Griekenland was Ottomaans, door jongemannen uit rijke families als rite naar
volwassenheid
Antiquarisme en NW-Europa
Engeland:
- 1533: koninklijke oudheidkundige John Leland
- 17e E: veldonderzoek & ontdekking Stonehenge door Aubrey en Stuckeley +
oprichting Society of Antiquaries (1718)
Scandinavië:
- Ontwikkeling archeologie 16e-18e E
- Johannes Bureus (1568-1652) wordt eerste zweedse rijksarcheoloog en
runenonderzoeker
- Ole Worm (1588-1654) richt Museum Wormianum op
- Universiteit Uppsala richt eerste leerstoel oudheidkunde op in 1662
Frankrijk:
- Vooral interesse in mediterrane archeologie
- Graf van Childeric (Doornik, 1653 door Jean-Jacques Chiffet) en Cocherel
- Zoektocht kampen Caesar + oprichting Direction des Monuments Historiques
onder Napoleon III
De 19e eeuw
Kunstgeschiedenis en oudheidkunde in de 19e eeuw
Napoleon Bonaparte
- Veldtocht Egypte => interesse Egypte neemt toe
- 1799 ontdekking steen van Rosetta
- 1822 Champollion ontcijfert steen van Rosetta
Kunstgeschiedenis = archeologie, ontdekking van de grote beschavingen rond de
Middellandse Zee
=> ontwikkelt zich verder in de loop van de 19e en 20e E + oprichting instituten
voor Archeologie
Belangrijke personen:
- Austen Henry Layard (1817-1894): Mesopotamië
- Henry Rawlinson (1810-1895): ontcijfering spijkerschrift
- Heinrich Schliemann (1822-1890): autodidact, grafcirkels Mykene met het ‘graf
van Atreus’, schat van Priamos, was vooral op zoek naar bewijs voor de Ilias,
heeft Troje in lagen gevonden en vernield
- William Flinders Petrie (1853-1942): prefaraonisch Egypte & Palestina,
aanpassing veldtechnieken, seriatie/sequentiedatering
- Howard Carter (1873-1939): graf van Toetankhamon
- Arthur Evans (1851-1941): Knossos en Minoïsche beschaving,
betonrestauratietechniek
, Antiquarisme in de 19e eeuw
Napoleon III:
- Camps à César
- Opgravingen Alesia
- Onderzoek in Italië
- Stichting Musée d’Archéologie Nationale
Bretagne:
- stenen Carnac
- Passage grave Gavrinis (megalithische grafheuvel)
Amerika:
- Palenque (Mayastad) 1567-18e E-19e E
- Mound builders (diverse precolumbiaanse culturen) in Z van de VS
Drieperiodensysteem en typologie
Oudheid idee:
- Goud -> zilver -> brons -> ijzertijdperk
- Regressief (van goed naar slecht)
19e E:
- Drieperiodensysteem door Christian Jurgensen Thomsen (conservator
nationaal museum Kopenhagen) om de artefacten te classificeren
- Progressieve ontwikkeling op basis van technologische ontwikkeling
- Verdere uitbouw door Jens J. Asmussen Worsaae
- Paleobotanie, stratigrafie en veengebieden
- Montelius (zweed) legt basis typologie: rangschikken artefacten in
chronologische sequenties
=> wetmatige & herkenbare ontwikkeling vorm, productietechniek, e.d.
Geologie
18e E: stelling dat aarde ouder is dan wat de Bijbel beweert => moeilijk om tegen de
bijbelse leer in te gaan
- James Hutton (18e E): “Theory of the Earth” = principes stratigrafie en
ouderdom van de aarde => 1e geoloog
- Charles Lyell ( 19e E): grondlegger moderne geologie “Principles of Geology”
=> 2 uitgangspunten voor geologie: stratigrafie & context
- Georges Cuvier: catastrophisme
- Jacques Boucher de Crèvecoeur de Perthes: vroege steentijdonderzoek
Somme
- P.C. Schmerling: vroege mensen
- Charles Darwin: “The Origin of Species” 1859
