Casussen Rechtspsychologie & Ethiek
1. Zaak Rijkbloem (goed verhaal)
Danny Rijkbloem is 23 jr. en werkeloos, hij leeft van de bijstand en opbrengsten van
diefstallen. Heeft al een aanzienlijk strafblad. Hij heeft een verhouding met Nicole (20 jr.) en
zij gaan samenwonen. Zijn ouders zijn tegen. Uiteindelijk besluit Nicole de relatie te
verbreken en trekt uit het huis. Ouders halen haar kleren op en bij de confrontatie met
Danny overlijdt de vader van Nicole. De politie arriveert, gealarmeerd door Rijkbloem.
Er zijn twee verschillende verhalen.
1) Verhaal v. Nicole en moeder: “tijdens de ruzie trok Danny zijn pistool, legde aan en
schoot de vader neer” (Afstand wapen-slachtoffer zou 50 cm moeten zijn, als dit
verhaal klopt)
2) Verhaal v. Rijkbloem: “moeder van Nicole haalde het pistool uit de handtas – een
klein model damespistool dat geen hulzen uitwerpt – en Rijkbloem sloeg tegen de
hand waarin de moeder het pistool vasthad; het pistool ging af en raakte de vader in
het hoofd.” Kortom, een ongeluk. (Afstand wapen-slachtoffer zou 2 m moten zijn, als
dit verhaal klopt)
Rijkbloem rent naar telefooncel, maar die is bezet. Hij vraagt aan de belster – een bekende
van R. – de politie te bellen. Die komt vrij snel en hoort de verhalen aan. Rijkbloem wordt
vervolgens gefouilleerd, maar een pistool wordt niet gevonden. Op de weg naar de
telefooncel evenmin. Daarnaast wordt Rijkbloem wordt onderzocht op kruitsporen, maar die
worden niet gevonden. Echter, de moeder van Nicole en Nicole worden niet gefouilleerd en
onderzocht op kruitsporen, ondanks aandringen van Rijkbloem. Rijkbloem wordt vervolgens
geboeid afgevoerd.
Analyse v.d. casus:
1) Verhaal v. Nicole en moeder:
Heeft sterk scenario, dat verklaart waarom niet kloppende details geen
invloed hebben.
Geeft een verklaring voor het moordwapen dat niet is gevonden: hij is naar
de telefooncel gerend, en had de tijd het pistool te kunnen dumpen.
Verklaring 1: Rijkbloem heeft het wapen onderweg naar de telefooncel
weggegooid.
Verklaring 2: Er is wel gezocht, maar misschien niet goed genoeg.
2) Verhaal v. Rijkbloem:
Feit 1: Géén kruitsporen op de handen van Rijkbloem, maar ook niet op het
hoofd van de vader. Op een afstand van 50 cm zou dat wel moeten!
*Dit komt niet overeen met Rijkbloems verhaal.
Feit 2: De plaats van waaruit geschoten zou zijn (verhaal 1), klopt niet met de
hoek van inslag van de kogel in de schedel.
*De hoek bevestigt wel Rijkbloems verhaal.
Conclusie:
Veroordeeld op onvoldoende bewijs. Hij had niet het goede verhaal.
, 2. Kees van den B: kindermisbruik (collaborative storytelling + beïnvloeding)
Moeder (Aafke) heeft verschillende relaties gehad: Jan p. + Jaap G. + Kees van den B.
Aafke doet zelfmoord poging, relatie over. Kees zorgt een week voor de kinderen en
vervolgens gaan de kinderen naar pleeggezinnen Tante Ietje en tante Jetje.
Mogelijke scenario’s:
De kinderen zijn door meer daders seksueel misbruikt en papa Kees wat een van hen.
De kinderen zijn seksueel misbruikt, maar papa Kees heeft zich daar niet schuldig aan
gemaakt.
De kinderen zijn weliswaar getraumatiseerd, maar niet seksueel misbruikt.
Beoordeling rechtbank:
5 jaar gevangenisstraf voor ontucht met Pamela, Willy en Manuela; die ontucht
bestaat uit veel ontuchtige handelingen en het bewerken van de vagina en de anus van
de kinderen met een mes.
Beoordeling hof:
Bevestigt de uitspraak van de rechtbank, maar voegt hier aan toe dat ook de anale
gemeenschap met Willey wettelijk overtuigend en bewezen is.
Aanklacht komt tot stand door:
Verhaal slachtoffer.
Input van de omgeving
Beschuldigingen in de zaak door:
1) Onderlinge communicatie tussen de kinderen (collaborative storytelling).
2) Politie ging mee met de fantasie van Willy (zelfs met de meest wilde beweringen).
3) Tante Ietje en Jetje waren min of meer onderdeel van het verhoor (ze hadden
eigenlijk teruggefloten moeten worden).
Bij 2 & 3 de herinnering kan de waarheid vervormen en beïnvloeding door
getuigen/verbalisanten.
3. Opa Donker (operant leren)
Deze opa zou aan zijn kleindochtertje hebben gezeten.
Samenvatting van het verhoor
Kind bleef ontkennen
Interviewster bleef vissen
Ja werd beloond (geen verdere uitleg) en nee werd bestraft (uitleg).
Als ze ja als antwoord gaf, dan zij de interviewster hoe knap ze dit van haar vond.
Analyse van het verhoor
Operant leren: het gedrag van het kind wordt perfect gestuurd door de goed- en afkeuring
v.d. interviewster. Goed gedrag, oftewel het juiste antwoord wordt beloond, terwijl het niet
gewenste gedrag, oftewel het foute antwoord werd genegeerd.
Oordeel v.d. rechter
1. Zaak Rijkbloem (goed verhaal)
Danny Rijkbloem is 23 jr. en werkeloos, hij leeft van de bijstand en opbrengsten van
diefstallen. Heeft al een aanzienlijk strafblad. Hij heeft een verhouding met Nicole (20 jr.) en
zij gaan samenwonen. Zijn ouders zijn tegen. Uiteindelijk besluit Nicole de relatie te
verbreken en trekt uit het huis. Ouders halen haar kleren op en bij de confrontatie met
Danny overlijdt de vader van Nicole. De politie arriveert, gealarmeerd door Rijkbloem.
Er zijn twee verschillende verhalen.
1) Verhaal v. Nicole en moeder: “tijdens de ruzie trok Danny zijn pistool, legde aan en
schoot de vader neer” (Afstand wapen-slachtoffer zou 50 cm moeten zijn, als dit
verhaal klopt)
2) Verhaal v. Rijkbloem: “moeder van Nicole haalde het pistool uit de handtas – een
klein model damespistool dat geen hulzen uitwerpt – en Rijkbloem sloeg tegen de
hand waarin de moeder het pistool vasthad; het pistool ging af en raakte de vader in
het hoofd.” Kortom, een ongeluk. (Afstand wapen-slachtoffer zou 2 m moten zijn, als
dit verhaal klopt)
Rijkbloem rent naar telefooncel, maar die is bezet. Hij vraagt aan de belster – een bekende
van R. – de politie te bellen. Die komt vrij snel en hoort de verhalen aan. Rijkbloem wordt
vervolgens gefouilleerd, maar een pistool wordt niet gevonden. Op de weg naar de
telefooncel evenmin. Daarnaast wordt Rijkbloem wordt onderzocht op kruitsporen, maar die
worden niet gevonden. Echter, de moeder van Nicole en Nicole worden niet gefouilleerd en
onderzocht op kruitsporen, ondanks aandringen van Rijkbloem. Rijkbloem wordt vervolgens
geboeid afgevoerd.
Analyse v.d. casus:
1) Verhaal v. Nicole en moeder:
Heeft sterk scenario, dat verklaart waarom niet kloppende details geen
invloed hebben.
Geeft een verklaring voor het moordwapen dat niet is gevonden: hij is naar
de telefooncel gerend, en had de tijd het pistool te kunnen dumpen.
Verklaring 1: Rijkbloem heeft het wapen onderweg naar de telefooncel
weggegooid.
Verklaring 2: Er is wel gezocht, maar misschien niet goed genoeg.
2) Verhaal v. Rijkbloem:
Feit 1: Géén kruitsporen op de handen van Rijkbloem, maar ook niet op het
hoofd van de vader. Op een afstand van 50 cm zou dat wel moeten!
*Dit komt niet overeen met Rijkbloems verhaal.
Feit 2: De plaats van waaruit geschoten zou zijn (verhaal 1), klopt niet met de
hoek van inslag van de kogel in de schedel.
*De hoek bevestigt wel Rijkbloems verhaal.
Conclusie:
Veroordeeld op onvoldoende bewijs. Hij had niet het goede verhaal.
, 2. Kees van den B: kindermisbruik (collaborative storytelling + beïnvloeding)
Moeder (Aafke) heeft verschillende relaties gehad: Jan p. + Jaap G. + Kees van den B.
Aafke doet zelfmoord poging, relatie over. Kees zorgt een week voor de kinderen en
vervolgens gaan de kinderen naar pleeggezinnen Tante Ietje en tante Jetje.
Mogelijke scenario’s:
De kinderen zijn door meer daders seksueel misbruikt en papa Kees wat een van hen.
De kinderen zijn seksueel misbruikt, maar papa Kees heeft zich daar niet schuldig aan
gemaakt.
De kinderen zijn weliswaar getraumatiseerd, maar niet seksueel misbruikt.
Beoordeling rechtbank:
5 jaar gevangenisstraf voor ontucht met Pamela, Willy en Manuela; die ontucht
bestaat uit veel ontuchtige handelingen en het bewerken van de vagina en de anus van
de kinderen met een mes.
Beoordeling hof:
Bevestigt de uitspraak van de rechtbank, maar voegt hier aan toe dat ook de anale
gemeenschap met Willey wettelijk overtuigend en bewezen is.
Aanklacht komt tot stand door:
Verhaal slachtoffer.
Input van de omgeving
Beschuldigingen in de zaak door:
1) Onderlinge communicatie tussen de kinderen (collaborative storytelling).
2) Politie ging mee met de fantasie van Willy (zelfs met de meest wilde beweringen).
3) Tante Ietje en Jetje waren min of meer onderdeel van het verhoor (ze hadden
eigenlijk teruggefloten moeten worden).
Bij 2 & 3 de herinnering kan de waarheid vervormen en beïnvloeding door
getuigen/verbalisanten.
3. Opa Donker (operant leren)
Deze opa zou aan zijn kleindochtertje hebben gezeten.
Samenvatting van het verhoor
Kind bleef ontkennen
Interviewster bleef vissen
Ja werd beloond (geen verdere uitleg) en nee werd bestraft (uitleg).
Als ze ja als antwoord gaf, dan zij de interviewster hoe knap ze dit van haar vond.
Analyse van het verhoor
Operant leren: het gedrag van het kind wordt perfect gestuurd door de goed- en afkeuring
v.d. interviewster. Goed gedrag, oftewel het juiste antwoord wordt beloond, terwijl het niet
gewenste gedrag, oftewel het foute antwoord werd genegeerd.
Oordeel v.d. rechter
