Wonen in Nederland
1 De lage Landen bij de zee
1.1 koffers pakken
De Rijkswaterstaat is een overheidsdienst die het beleid van het ministerie van Infrastructuur en
Milieu uitvoer op het gebied van veiligheid, leefbaarheid en bereikbaarheid in Nederland.
Overstromingsrisicobewustzijn: de mate waarin de inwoners van een gebied zich bewust zijn van
de natuurlijke gevaren die hen omringen en welk risico ze daarbij lopen.
• In Nederland is de overstromingsrisicobewustzijn laag; velen hebben geen idee van
kustveiligheid en van de risico’s die zeespiegelstijging en bodemdaling met zich meebrengen.
Een dijkring is een gebied dat beschermd wordt tegen het buitenwater door een primaire
waterkring of door hoge gronden. Een waterkering is een object dat oppervlaktewater moet
tegenhouden.
• Het beheer van primaire waterkeringen ligt in handen van de waterschappen. Een waterschap is
een regionale overheidsinstantie die tot taak heeft om de waterhuishouding te regelen.
Hoe groter de mogelijk schade bij overstromingen, hoe beter een gebied moet worden
beschermd. De schade die een overstroming aanricht, hangt af van:
- De oppervlakte van de dijkring
- Hoe ver de dijkring beneden het zeeniveau ligt
- Hoeveel inwoners het gebied telt
- De investeringen die er zijn gedaan.
De verdere stijging van de zeespiegelstijging en de groei van de welvaart en het inwonersaantal
leveren vanzelfsprekend een hogere potentiële schade op.
Het risico van een overstroming hangt af van de kans dat een overstroming plaatsvindt én de
gevolgen die de overstroming heeft.
Voor Nederland komt het grootste overstromingsgevaar van zee, vooral wanneer een
noordwesterstorm samengaat met extra hoge waterstanden op zee en in de rivieren.
Doordat broeikasgassen in de atmosfeer terechtkomen, wordt de dampkring extra opgewarmd.
Dit leidt tot klimaatverandering.
• Door een temperatuurstijging zullen de ijskappen in de poolgebieden verder afsmelten en het
zeewater uitzetten. Het gevolg is een zeespiegelstijging.
• Het weer wordt in Nederland wat extremer. Het zal meer gaan regen en het neerslagsregiem, de
verdeling van de hoeveelheid neerslag over een bepaalde periode zal veranderen.
Hogere waterstanden door klimaatveranderingen zal ervoor zorgen dat het afslagpunt
landinwaarts opschuift. Dit gebeurt nu al; jaarlijks gaan er door erosie hectares aan duingebied
verloren.
Deltawet: wet uit 1958 die was gericht op de uitvoering van de Deltawerken ter beveiliging van
Nederland tegen stormvloeden.
• De Deltawerken hadden ook bijkomende voordelen:
- De afgesloten zeegaten werden zoetwaterbekkens waarmee in de drinkwaterbehoefte kon
worden voorzien.
- De zoetwatervoorraad kon de landbouw in droge perioden uit de problemen helpen en de
toenemende verzilting van de landbouwgronden tegengaan.
- De nieuwe verbindingen over dammen en dijken hieven het isolement van de Zuid-Hollandse en
Zeeuwse eilanden op.
- De scheepvaart profiteerde van het wegvallen van de grote verschillen tussen hoog- en
laagwater en van de aanleg van nieuwe vaarwegen.
FSneek
, Deltafonds: geldreservering in de rijksvergroting met behulp waarvan ook in de toekomst de
waterveiligheid en de zoetwatervoorziening van Nederland worden zekergesteld.
1.2 Kust in beweging
Duinen zijn door de wind gevormde zandheuvels aan de landzijde van het strand. De duinen langs
de Nederlandse kust zijn te onderscheiden in oude en jonge duinen.
- Oude duinen zijn duizenden jaren geleden ontstaan en liggen nu een aantal klimmers
landinwaarts.
- Jonge duinen ontstonden slechts duizend jaar geleden. Ze vormen als zeewering de grens met
de Noordzee en zijn een stuk hoger dan de oude duinen.
In Nederland kun je een drietal kusttypen onderscheiden:
1. Waddenkust; wadden zijn buitendijkse gronden die alleen bij hoogwater overstromen. Bij
laagwater vallen grote oppervlakten droog. De buitenrand van de kust kun je herkennen aan
zeegaten en eilanden.
2. De gesloten kust; opgebouwd uit een rij van strandwallen en duinen.
3. Estuarium; een trechtervormige riviermonding waar zoet rivier water en zout zeewater zich
vermengen. In een estuarium wordt het verschil in waterstand bij eb en vloed landinwaarts
groter.
Zachte kust: kuststrook die (grotendeels) dor de natuur is gevormd, zoals duinen.
Harde kust: door de mens aangelegde en onderhouden zeewering, die ten minste gedeeltelijk
bestaat uit bouwmateriaal.
• Een zeedijk (harde kust) is een dijk langs de kust of langs de oevers van de benedenloop van
een rivier of een estuarium.
• Harde kustverdediging heeft als nadeel dat de kust zich niet meer vrij kan bewegen en geen
mogelijkheid heeft om zich te herstellen na een stormseizoen. Dit geldt ook op plekken waar de
kuststrook is bebouwd.
Tal van kustprocessen zorgen voor opbouw en afbraak van de kust onder invloed van de krachten
van wind en water. Rijkswaterstaat noemt dit geheel een ‘dynamisch systeem’.
• De wind is medeverantwoordelijk voor het ontstaan van golven en zeestromingen, opstuwing
van water, het transport van zand en zandsedimentatie. Als de aanvoer van zand achterblijft bij
de afvoer, heeft dit kusterosie tot gevolg.
Getijdenstroming: waterbeweging die het gevolg is van de afwisseling van eb en vloed.
Het getij ontstaan voor onder invloed van de aantrekkingskracht van de maan.
• De maximale waterhoogte heet hoogwater/-tij, de minimale waterhoogte heet laagwater/-tij.
Tijdens de kentering, als de stroomrichting omkeert, is er een ogenblik geen stroming.
• Wanneer de aantrekkingskracht van de zon en de maan samenvallen, ontstaat er extra hoog
water, springtij.
• Als het verschil tussen hoog- en laagwater minimaal is, spreek je van doodtij. Dit is het geval
wanner de aantrekkingskrachten van de maan en de zon haaks op elkaar staan.
Zeestromingen zijn zoutwaterstromingen in de oceanen en de zeeën die al eeuwenlang een vaste
richting hebben en over duizenden kilometers bewegen. De vormende kracht van het getij is
aanzienlijk groter dan die van de zeestroom.
FSneek
1 De lage Landen bij de zee
1.1 koffers pakken
De Rijkswaterstaat is een overheidsdienst die het beleid van het ministerie van Infrastructuur en
Milieu uitvoer op het gebied van veiligheid, leefbaarheid en bereikbaarheid in Nederland.
Overstromingsrisicobewustzijn: de mate waarin de inwoners van een gebied zich bewust zijn van
de natuurlijke gevaren die hen omringen en welk risico ze daarbij lopen.
• In Nederland is de overstromingsrisicobewustzijn laag; velen hebben geen idee van
kustveiligheid en van de risico’s die zeespiegelstijging en bodemdaling met zich meebrengen.
Een dijkring is een gebied dat beschermd wordt tegen het buitenwater door een primaire
waterkring of door hoge gronden. Een waterkering is een object dat oppervlaktewater moet
tegenhouden.
• Het beheer van primaire waterkeringen ligt in handen van de waterschappen. Een waterschap is
een regionale overheidsinstantie die tot taak heeft om de waterhuishouding te regelen.
Hoe groter de mogelijk schade bij overstromingen, hoe beter een gebied moet worden
beschermd. De schade die een overstroming aanricht, hangt af van:
- De oppervlakte van de dijkring
- Hoe ver de dijkring beneden het zeeniveau ligt
- Hoeveel inwoners het gebied telt
- De investeringen die er zijn gedaan.
De verdere stijging van de zeespiegelstijging en de groei van de welvaart en het inwonersaantal
leveren vanzelfsprekend een hogere potentiële schade op.
Het risico van een overstroming hangt af van de kans dat een overstroming plaatsvindt én de
gevolgen die de overstroming heeft.
Voor Nederland komt het grootste overstromingsgevaar van zee, vooral wanneer een
noordwesterstorm samengaat met extra hoge waterstanden op zee en in de rivieren.
Doordat broeikasgassen in de atmosfeer terechtkomen, wordt de dampkring extra opgewarmd.
Dit leidt tot klimaatverandering.
• Door een temperatuurstijging zullen de ijskappen in de poolgebieden verder afsmelten en het
zeewater uitzetten. Het gevolg is een zeespiegelstijging.
• Het weer wordt in Nederland wat extremer. Het zal meer gaan regen en het neerslagsregiem, de
verdeling van de hoeveelheid neerslag over een bepaalde periode zal veranderen.
Hogere waterstanden door klimaatveranderingen zal ervoor zorgen dat het afslagpunt
landinwaarts opschuift. Dit gebeurt nu al; jaarlijks gaan er door erosie hectares aan duingebied
verloren.
Deltawet: wet uit 1958 die was gericht op de uitvoering van de Deltawerken ter beveiliging van
Nederland tegen stormvloeden.
• De Deltawerken hadden ook bijkomende voordelen:
- De afgesloten zeegaten werden zoetwaterbekkens waarmee in de drinkwaterbehoefte kon
worden voorzien.
- De zoetwatervoorraad kon de landbouw in droge perioden uit de problemen helpen en de
toenemende verzilting van de landbouwgronden tegengaan.
- De nieuwe verbindingen over dammen en dijken hieven het isolement van de Zuid-Hollandse en
Zeeuwse eilanden op.
- De scheepvaart profiteerde van het wegvallen van de grote verschillen tussen hoog- en
laagwater en van de aanleg van nieuwe vaarwegen.
FSneek
, Deltafonds: geldreservering in de rijksvergroting met behulp waarvan ook in de toekomst de
waterveiligheid en de zoetwatervoorziening van Nederland worden zekergesteld.
1.2 Kust in beweging
Duinen zijn door de wind gevormde zandheuvels aan de landzijde van het strand. De duinen langs
de Nederlandse kust zijn te onderscheiden in oude en jonge duinen.
- Oude duinen zijn duizenden jaren geleden ontstaan en liggen nu een aantal klimmers
landinwaarts.
- Jonge duinen ontstonden slechts duizend jaar geleden. Ze vormen als zeewering de grens met
de Noordzee en zijn een stuk hoger dan de oude duinen.
In Nederland kun je een drietal kusttypen onderscheiden:
1. Waddenkust; wadden zijn buitendijkse gronden die alleen bij hoogwater overstromen. Bij
laagwater vallen grote oppervlakten droog. De buitenrand van de kust kun je herkennen aan
zeegaten en eilanden.
2. De gesloten kust; opgebouwd uit een rij van strandwallen en duinen.
3. Estuarium; een trechtervormige riviermonding waar zoet rivier water en zout zeewater zich
vermengen. In een estuarium wordt het verschil in waterstand bij eb en vloed landinwaarts
groter.
Zachte kust: kuststrook die (grotendeels) dor de natuur is gevormd, zoals duinen.
Harde kust: door de mens aangelegde en onderhouden zeewering, die ten minste gedeeltelijk
bestaat uit bouwmateriaal.
• Een zeedijk (harde kust) is een dijk langs de kust of langs de oevers van de benedenloop van
een rivier of een estuarium.
• Harde kustverdediging heeft als nadeel dat de kust zich niet meer vrij kan bewegen en geen
mogelijkheid heeft om zich te herstellen na een stormseizoen. Dit geldt ook op plekken waar de
kuststrook is bebouwd.
Tal van kustprocessen zorgen voor opbouw en afbraak van de kust onder invloed van de krachten
van wind en water. Rijkswaterstaat noemt dit geheel een ‘dynamisch systeem’.
• De wind is medeverantwoordelijk voor het ontstaan van golven en zeestromingen, opstuwing
van water, het transport van zand en zandsedimentatie. Als de aanvoer van zand achterblijft bij
de afvoer, heeft dit kusterosie tot gevolg.
Getijdenstroming: waterbeweging die het gevolg is van de afwisseling van eb en vloed.
Het getij ontstaan voor onder invloed van de aantrekkingskracht van de maan.
• De maximale waterhoogte heet hoogwater/-tij, de minimale waterhoogte heet laagwater/-tij.
Tijdens de kentering, als de stroomrichting omkeert, is er een ogenblik geen stroming.
• Wanneer de aantrekkingskracht van de zon en de maan samenvallen, ontstaat er extra hoog
water, springtij.
• Als het verschil tussen hoog- en laagwater minimaal is, spreek je van doodtij. Dit is het geval
wanner de aantrekkingskrachten van de maan en de zon haaks op elkaar staan.
Zeestromingen zijn zoutwaterstromingen in de oceanen en de zeeën die al eeuwenlang een vaste
richting hebben en over duizenden kilometers bewegen. De vormende kracht van het getij is
aanzienlijk groter dan die van de zeestroom.
FSneek
