Psychische eerstelijnshulp
Les 1
Kennen – kunnen uitleggen
Noem 3 van de 5 krachten uit de krachtenmatrix en geef een voorbeeld
1. Ik wil Wensen en doelen (vb. Gezonder leven, diploma halen, een wereldreis maken…)
2. Ik ben Persoonlijke eigenschappen (vb. creatief, empathisch, eerlijk, vastberaden, zelfstandig…)
3. Ik kan Talenten en vaardigheden (vb. goed communiceren, goed feedback geven, mensen inspireren)
4. Ik heb Steun in de vorm van mensen en materiële zaken (vb. een hechte band met gezin, een veilige
woonomgeving, een partner die me aanmoedigt…)
5. Ik weet Kennis en ervaring (vb. hoe ik projecten moet plannen, hoe ik moet communiceren in
situaties, hoe ik mijn tijd effectief kan beheren…)
Wat is geestelijke gezondheid?
- Geestelijk gezond zijn betekent dat je kan omgaan met de vele uitdagingen in je dagelijks leven en dit
ook zo aanvoelt.
- Geestelijk gezond blijven is niet altijd eenvoudig. De sociale, emotionele en medische uitdagingen die
ons pad kruisen zijn dan ook talrijk
- Iedereen heeft wel eens een periode dat het minder gaat, zowel fysiek als psychisch – somber,
geïrriteerd, ontremd, vergeetachtig, overspannen, … (dit hoort bij het leven)
Wanneer spreken we over psychische problemen?
We spreken over psychische problemen wanneer iemand anders gaat denken, zich anders gaat voelen of
gedragen, waarbij die veranderingen als ongewenst worden ervaren door de persoon zelf of zijn omgeving
Wat zijn de 4 signalen van psychische problemen?
1. Veranderingen in denken (vb. problemen met plannen, helder denken, aandacht en concentratie, leren
en geheugen)
2. Veranderingen in gevoelens (vb. uitgesproken negatieve gevoelens, sterk wisselende gevoelens, geen
gevoelens, onvoldoende positieve gevoelens (= dingen die je eerst leuk vond, nu niet meer))
3. Veranderingen in voorkomen en gedrag (vb. eetgewoonten, slaapgewoonten, houding, manier van
spreken, voorkomen en verzorging, zelfcontrole en risicogedrag, andere lichamelijke uitingen)
4. Veranderingen in relaties met anderen (vb. moeilijkheden bij begrijpen van en meeleven met anderen,
terugtrekken van sociale contacten, gedrag dat schadelijk is voor anderen, verandering in omgaan met
anderen of inhoud van gesprekken)
Wat is veerkracht en wat kan je doen om veerkrachtig te blijven?
Veerkracht is het vermogen om je aan te passen aan stress en tegenslag. Het houdt in dat iemand in staat is om
veerkrachtig te blijven, zelfs als ze geconfronteerd worden met uitdagende omstandigheden.
• Veerkracht is niet ‘statisch’ dat wil zeggen dat het van moment tot moment kan verschillen.
• Een hoge veerkracht wil ook niet zeggen dat je onkwetsbaar bent, net als een lage veerkracht niet wil
zeggen dat je er niets kan aan doen.
• Veerkracht is als een spier, je kan het trainen (zelfzorg, sterke relaties, positief denken, leer van
tegenslagen, zoek hulp indien nodig…)
1
, Wat is stigma en zelfstigma?
Stigma =
- Het etiketteren van mensen
- Het creëren van stereotypen
- Het maken van een categorisch onderscheid tussen normaal en fundamenteel verschillend
- Devalueren, verwerpen en uitsluiten van de geetiketteerde groep
- Stigma is een ondefinieerbare negatieve component die zorg belemmert. Het is als een brandmerk of
litteken dat je draagt en gezien wordt, waardoor anderen je negatief bejegenen.
Zelfstigma =
beeld dat je op een manier van jezelf hebt nadat je een psychose of psychisch probleem hebt gehad. • Ik ben
niets waard, ik voel me afgewezen, …
Geef 3 concrete tips aan familieleden van iemand met een psychische kwetsbaarheid? (bijstaan en
ondersteunen)
1. Bied steun en toon medeleven. Bv “het klinkt alsof je door een heel moeilijke periode gaat.”, “dus je wil onder de
mensen komen, maar je moet je overal naartoe slepen? Dat moet heel lastig zijn.”, “misschien lijkt het niet zo op dit
moment, maar je kan geholpen worden.”
2. Luister zonder te oordelen. Bv. “als ik het goed begrijp, wil je graag minder drinken maar vind je het moeilijk om op
een andere manier te ontspannen?”
3. Voorzie tijd en ruimte om te praten. Mensen zijn vaak terughoudend om te praten over psychische problemen. Zoek
een plaats op waar je voldoende privacy hebt en waar jullie zich beiden comfortabel voelen. Bij voorkeur is dit een rustige
plaats zonder veel afleiding. Zorg dat jullie beiden voldoende tijd hebben. Zet je telefoon op stil of uit. Koppel het gesprek
bv aan een bezoekje, een wandeling, een middagpauze… zorg er voor dat zowel de persoon als jijzelf kunnen vertrekken als
jullie dat wensen.
2
Les 1
Kennen – kunnen uitleggen
Noem 3 van de 5 krachten uit de krachtenmatrix en geef een voorbeeld
1. Ik wil Wensen en doelen (vb. Gezonder leven, diploma halen, een wereldreis maken…)
2. Ik ben Persoonlijke eigenschappen (vb. creatief, empathisch, eerlijk, vastberaden, zelfstandig…)
3. Ik kan Talenten en vaardigheden (vb. goed communiceren, goed feedback geven, mensen inspireren)
4. Ik heb Steun in de vorm van mensen en materiële zaken (vb. een hechte band met gezin, een veilige
woonomgeving, een partner die me aanmoedigt…)
5. Ik weet Kennis en ervaring (vb. hoe ik projecten moet plannen, hoe ik moet communiceren in
situaties, hoe ik mijn tijd effectief kan beheren…)
Wat is geestelijke gezondheid?
- Geestelijk gezond zijn betekent dat je kan omgaan met de vele uitdagingen in je dagelijks leven en dit
ook zo aanvoelt.
- Geestelijk gezond blijven is niet altijd eenvoudig. De sociale, emotionele en medische uitdagingen die
ons pad kruisen zijn dan ook talrijk
- Iedereen heeft wel eens een periode dat het minder gaat, zowel fysiek als psychisch – somber,
geïrriteerd, ontremd, vergeetachtig, overspannen, … (dit hoort bij het leven)
Wanneer spreken we over psychische problemen?
We spreken over psychische problemen wanneer iemand anders gaat denken, zich anders gaat voelen of
gedragen, waarbij die veranderingen als ongewenst worden ervaren door de persoon zelf of zijn omgeving
Wat zijn de 4 signalen van psychische problemen?
1. Veranderingen in denken (vb. problemen met plannen, helder denken, aandacht en concentratie, leren
en geheugen)
2. Veranderingen in gevoelens (vb. uitgesproken negatieve gevoelens, sterk wisselende gevoelens, geen
gevoelens, onvoldoende positieve gevoelens (= dingen die je eerst leuk vond, nu niet meer))
3. Veranderingen in voorkomen en gedrag (vb. eetgewoonten, slaapgewoonten, houding, manier van
spreken, voorkomen en verzorging, zelfcontrole en risicogedrag, andere lichamelijke uitingen)
4. Veranderingen in relaties met anderen (vb. moeilijkheden bij begrijpen van en meeleven met anderen,
terugtrekken van sociale contacten, gedrag dat schadelijk is voor anderen, verandering in omgaan met
anderen of inhoud van gesprekken)
Wat is veerkracht en wat kan je doen om veerkrachtig te blijven?
Veerkracht is het vermogen om je aan te passen aan stress en tegenslag. Het houdt in dat iemand in staat is om
veerkrachtig te blijven, zelfs als ze geconfronteerd worden met uitdagende omstandigheden.
• Veerkracht is niet ‘statisch’ dat wil zeggen dat het van moment tot moment kan verschillen.
• Een hoge veerkracht wil ook niet zeggen dat je onkwetsbaar bent, net als een lage veerkracht niet wil
zeggen dat je er niets kan aan doen.
• Veerkracht is als een spier, je kan het trainen (zelfzorg, sterke relaties, positief denken, leer van
tegenslagen, zoek hulp indien nodig…)
1
, Wat is stigma en zelfstigma?
Stigma =
- Het etiketteren van mensen
- Het creëren van stereotypen
- Het maken van een categorisch onderscheid tussen normaal en fundamenteel verschillend
- Devalueren, verwerpen en uitsluiten van de geetiketteerde groep
- Stigma is een ondefinieerbare negatieve component die zorg belemmert. Het is als een brandmerk of
litteken dat je draagt en gezien wordt, waardoor anderen je negatief bejegenen.
Zelfstigma =
beeld dat je op een manier van jezelf hebt nadat je een psychose of psychisch probleem hebt gehad. • Ik ben
niets waard, ik voel me afgewezen, …
Geef 3 concrete tips aan familieleden van iemand met een psychische kwetsbaarheid? (bijstaan en
ondersteunen)
1. Bied steun en toon medeleven. Bv “het klinkt alsof je door een heel moeilijke periode gaat.”, “dus je wil onder de
mensen komen, maar je moet je overal naartoe slepen? Dat moet heel lastig zijn.”, “misschien lijkt het niet zo op dit
moment, maar je kan geholpen worden.”
2. Luister zonder te oordelen. Bv. “als ik het goed begrijp, wil je graag minder drinken maar vind je het moeilijk om op
een andere manier te ontspannen?”
3. Voorzie tijd en ruimte om te praten. Mensen zijn vaak terughoudend om te praten over psychische problemen. Zoek
een plaats op waar je voldoende privacy hebt en waar jullie zich beiden comfortabel voelen. Bij voorkeur is dit een rustige
plaats zonder veel afleiding. Zorg dat jullie beiden voldoende tijd hebben. Zet je telefoon op stil of uit. Koppel het gesprek
bv aan een bezoekje, een wandeling, een middagpauze… zorg er voor dat zowel de persoon als jijzelf kunnen vertrekken als
jullie dat wensen.
2
