Biologie Hoofdstuk 5 en 6 Havo 5
Hoofdstuk 5
De lever en nieren
Lever:
De lever ligt rechtsboven in de buikholte tegen de middenrif aan. De cellen van de lever
produceren gal en is ook betrokken bij de afbraak van verouderde en beschadigde rode
bloedcellen. Ook speelt de lever een rol bij de koolhydraat-, eiwit- en vetstofwisseling.
Leverlobjes:
De lever bestaat uit zeshoekige leverlobjes. Op de hoekpunten van elk leverlobje zitten aftakkingen
van de poortader en de leverslagader. Op deze plaatsen zitten ook aftakkingen van de galgang. In
het midden van een leverlobje zit een aftakking van de leverader.
Het bloed van de poortader en leverslagader komt vanuit de aftakkingen op de hoekpunten
terecht in ruimten tussen de cellen van een leverlobje. De levercellen nemen stoffen uit het bloed
op en geven stoffen aan het bloed af. Het bloed stroomt vervolgens naar het midden van een
leverlobje en wordt via de aftakking van de leverader afgevoerd. V
Homeostase door de lever:
De lever heeft controle over de samenstelling
van het bloedplasma, doordat het bloed van
het darmkanaal via de poortader naar de
lever stroomt. Door het omzetten van stoffen
en door opslag en uitscheiding van stoffen
zorgt de lever voor een min of meer constant
intern milieu (homeostase).
Gal:
De cellen van de lever produceren gal. Gal
bevat onder andere water en galzuren.
Galzuren emulgeren vetten en oliën. De gal
stroomt naar de hoekpunten van de
leverlobjes en wordt via de fijne vertakkingen
van de galgang afgevoerd.
Galblaas:
Het gal wat door de galgang wordt
afgevoerd, wordt tijdelijk opgeslagen in de
galblaas. Via de galblaas komt de gal terecht
in de twaalfvingerige darm.
Afbraak van hemoglobine:
Bij de afbraak van hemoglobine uit dode rode
bloedcellen ontstaan bilirubine. Bilirubine
wordt door de lever via de galwegen
uitgescheiden en geeft de bruine kleur van
ontlasting. Bij de afbraak van hemoglobine
komt ook ijzer vrij, dit wordt vooral in de
lever opgeslagen.
Pagina 1! van 10
!
, Biologie Hoofdstuk 5 en 6 Havo 5
Koolhydraatstofwisseling:
De lever speelt een rol bij de koolhydraatstofwisseling. De lever slaat glucose op in de vorm van
glycogeen en maakt dit weer vrij zodra dat nodig is.
Eiwitstofwisseling:
De lever speelt ook een rol bij de stofwisseling van eiwitten. Daarbij worden in de lever eiwitten
gevormd uit aminozuren. Aminozuren die in het darmkanaal in het bloed zijn opgenomen,
worden via de poortader naar de lever vervoerd. Een deel van deze aminozuren zal onveranderd
weer worden afgevoerd via de leverader. Een ander deel wordt gebruikt om eiwitten van te
maken.
Ureum:
Ureum is een stof die aan het bloed wordt afgegeven en door de nieren uitgescheiden. Ureum
ontstaat uit aminozuren, de overtollige aminozuren kunnen in de lever worden afgebroken. Van de
aminozuren wordt daarbij de stikstofgroep afgesplitst en omgezet in ammoniak. Ammoniak is in
geringe mate al giftig.
Vetstofwisseling:
Bij de vetstofwisseling in de lever worden onder andere niet-essentiële vetzuren gevormd uit
andere vetzuren, aminozuren of monosachariden zoals glucose. Een beperkte hoeveelheid vet kan
in de lever worden opgeslagen.
Gifstoffen:
Bij het ontgiften van het bloed haalt de lever gifstoffen en andere lichaamsvreemde stoffen (bijv.
alcoholen, drugs en medicijnen) uit het bloed en maakt ze onwerkzaam. Een deel van deze stoffen
wordt door de lever afgebroken en door de nieren uitgescheiden. Sommige stoffen kunnen niet
onwerkzaam worden gemaakt. Een deel van deze gifstoffen wordt opgeslagen in de lever, de huid
en de haren.
Nieren:
Een van de functies van de nieren is het uitscheiden van
afvalstoffen, schadelijke stoffen en overtollige stoffen uit het
bloed. De verwijderde stoffen worden samen urine genoemd.
Door het verwijderen van overtollige en schadelijke stoffen ui
thet bloed, houden de nieren het interne milieu op een
constante osmotische waarde. De nier bestaat uit drie delen:
• De nierschors
• Het niermerg
• Het nierbekken
In de nierschors en het niermerg wordt de urine gevormd.
Urine:
Urine bestaat uit water, zouten en de schadelijke stoffen die
uit het bloed zijn verwijderd.
Urineleiders:
Via de urineleiders wordt de urine vanaf de nieren naar de
urineblaas afgevoerd, waar het tijdelijk wordt opgeslagen.
Urinebuis:
Via de urinebuis wordt de urine afgevoerd vanaf de urineblaas.
Pagina 2! van 10
!
Hoofdstuk 5
De lever en nieren
Lever:
De lever ligt rechtsboven in de buikholte tegen de middenrif aan. De cellen van de lever
produceren gal en is ook betrokken bij de afbraak van verouderde en beschadigde rode
bloedcellen. Ook speelt de lever een rol bij de koolhydraat-, eiwit- en vetstofwisseling.
Leverlobjes:
De lever bestaat uit zeshoekige leverlobjes. Op de hoekpunten van elk leverlobje zitten aftakkingen
van de poortader en de leverslagader. Op deze plaatsen zitten ook aftakkingen van de galgang. In
het midden van een leverlobje zit een aftakking van de leverader.
Het bloed van de poortader en leverslagader komt vanuit de aftakkingen op de hoekpunten
terecht in ruimten tussen de cellen van een leverlobje. De levercellen nemen stoffen uit het bloed
op en geven stoffen aan het bloed af. Het bloed stroomt vervolgens naar het midden van een
leverlobje en wordt via de aftakking van de leverader afgevoerd. V
Homeostase door de lever:
De lever heeft controle over de samenstelling
van het bloedplasma, doordat het bloed van
het darmkanaal via de poortader naar de
lever stroomt. Door het omzetten van stoffen
en door opslag en uitscheiding van stoffen
zorgt de lever voor een min of meer constant
intern milieu (homeostase).
Gal:
De cellen van de lever produceren gal. Gal
bevat onder andere water en galzuren.
Galzuren emulgeren vetten en oliën. De gal
stroomt naar de hoekpunten van de
leverlobjes en wordt via de fijne vertakkingen
van de galgang afgevoerd.
Galblaas:
Het gal wat door de galgang wordt
afgevoerd, wordt tijdelijk opgeslagen in de
galblaas. Via de galblaas komt de gal terecht
in de twaalfvingerige darm.
Afbraak van hemoglobine:
Bij de afbraak van hemoglobine uit dode rode
bloedcellen ontstaan bilirubine. Bilirubine
wordt door de lever via de galwegen
uitgescheiden en geeft de bruine kleur van
ontlasting. Bij de afbraak van hemoglobine
komt ook ijzer vrij, dit wordt vooral in de
lever opgeslagen.
Pagina 1! van 10
!
, Biologie Hoofdstuk 5 en 6 Havo 5
Koolhydraatstofwisseling:
De lever speelt een rol bij de koolhydraatstofwisseling. De lever slaat glucose op in de vorm van
glycogeen en maakt dit weer vrij zodra dat nodig is.
Eiwitstofwisseling:
De lever speelt ook een rol bij de stofwisseling van eiwitten. Daarbij worden in de lever eiwitten
gevormd uit aminozuren. Aminozuren die in het darmkanaal in het bloed zijn opgenomen,
worden via de poortader naar de lever vervoerd. Een deel van deze aminozuren zal onveranderd
weer worden afgevoerd via de leverader. Een ander deel wordt gebruikt om eiwitten van te
maken.
Ureum:
Ureum is een stof die aan het bloed wordt afgegeven en door de nieren uitgescheiden. Ureum
ontstaat uit aminozuren, de overtollige aminozuren kunnen in de lever worden afgebroken. Van de
aminozuren wordt daarbij de stikstofgroep afgesplitst en omgezet in ammoniak. Ammoniak is in
geringe mate al giftig.
Vetstofwisseling:
Bij de vetstofwisseling in de lever worden onder andere niet-essentiële vetzuren gevormd uit
andere vetzuren, aminozuren of monosachariden zoals glucose. Een beperkte hoeveelheid vet kan
in de lever worden opgeslagen.
Gifstoffen:
Bij het ontgiften van het bloed haalt de lever gifstoffen en andere lichaamsvreemde stoffen (bijv.
alcoholen, drugs en medicijnen) uit het bloed en maakt ze onwerkzaam. Een deel van deze stoffen
wordt door de lever afgebroken en door de nieren uitgescheiden. Sommige stoffen kunnen niet
onwerkzaam worden gemaakt. Een deel van deze gifstoffen wordt opgeslagen in de lever, de huid
en de haren.
Nieren:
Een van de functies van de nieren is het uitscheiden van
afvalstoffen, schadelijke stoffen en overtollige stoffen uit het
bloed. De verwijderde stoffen worden samen urine genoemd.
Door het verwijderen van overtollige en schadelijke stoffen ui
thet bloed, houden de nieren het interne milieu op een
constante osmotische waarde. De nier bestaat uit drie delen:
• De nierschors
• Het niermerg
• Het nierbekken
In de nierschors en het niermerg wordt de urine gevormd.
Urine:
Urine bestaat uit water, zouten en de schadelijke stoffen die
uit het bloed zijn verwijderd.
Urineleiders:
Via de urineleiders wordt de urine vanaf de nieren naar de
urineblaas afgevoerd, waar het tijdelijk wordt opgeslagen.
Urinebuis:
Via de urinebuis wordt de urine afgevoerd vanaf de urineblaas.
Pagina 2! van 10
!
