Wijsbegeerte samenvatting
Les 1
Oorsprong en invloed:
Griekse filosofen vormden de basis van het Europese denken tot in de middeleeuwen
Socrates
Plato
Aristoteles
Maatschappelijke ontwikkelingen aan de basis van het ontstaan:
Teloorgang religieuze mythologieën:
Werd gebruikt om grip te krijgen op de werkelijkheid en natuurversch.
vgl met wetenschappelijke benaderingen
Democratie:
Uniek platform voor vrije discussie
Vgl met andere maatschappijen in die tijd
Handel:
Opkomst geldgedreven economie
Economische groei stimuleerde nieuwe manieren van denken
Nieuwe handelsklasse zocht positie in samenleving
Evolutie van denken:
Mythisch wereldbeeld veranderde
Democratie & handel zorgden voor nieuwe filosofische persp.
Opkomst handelaars & ambachtslieden:
Blootstelling aan externe invloeden
Stimulatie van intellectuele abstractie door abstractie van geld
Ook in de filosofie abstracte gedachten centraal (directe link)
Vb “Wat is rechtvaardigheid?”
Relatie tussen Handel & Filosofie:
Hoewel connectie
Relatie vaak negatief
Filosofie heeft neiging zich af te zetten
Socrates' Situatie:
Socrates ter dood veroordeeld
Beschuldigingen van godslastering & beïnvloeding van de jeugd
Vrienden bieden aan bewakers om te kopen
Ethisch Dilemma:
Omkopen: corruptie
Maar: onterecht beschuldigd
Socrates & Geld:
Socrates kiest voor gifbeker
benadrukt zijn oncorrumpeerbaarheid & afwijzing van geldlogica
(leefde zelf in armoede)
,Geldkritiek:
Geld kan onverdiend prestige geven
Vb kunst of eer kopen
Het bedriegt en corrumpeert
Negeert tradities, conventies
Nivelleert unieke waarden
Vb slaaf en vrije mens
Paradox van Filosofie:
Overeenkomsten tussen geld en concepten:
beide hebben kracht om zaken te standaardiseren & unieke
kenmerken te negeren
Vb het concept “tafel”
Plato's Kritiek op Handelaars:
Handelaars: intermediairs & produceren niet zelf
Vaak vreemdelingen en betrokken bij bankieren (woekeren)
Politieke activiteit > economische activiteit (pleit voor buiten stad houden)
Visie van Socrates en Plato op Rijkdom:
Niet tegen bezit of rijkdom in algemene zin
Goede rijkdom: Voortkomend uit productieve arbeid
Slechte rijkdom: Afkomstig uit handel & financiële speculatie
Sofisten en Geld:
Sofisten commercialiseren kennis
Lijkt oppervlakkige kennis te zijn
Vb Gorgias
Roept vraag op: waarde van echte kennis?
Aristoteles over Kennis en Geld:
Waarheid kan niet gekwantificeerd worden
Echte filosofen weigeren betaling
Kennis en geld hebben geen gemeenschappelijke maatstaf
Waarheid is onbetaalbaar & vereist belangeloosheid
Transformatie van de waarheid:
Oude filosofen: waarheid als 'aletheia'
= Het onthullen vh verborgene.
Overgang naar 'doxa'
= waarheid is situatiegebonden, toegankelijk voor iedereen, en vaak
onderhevig aan strijd & discussie (zie markt)
geen absolute waarheid
,Correspondentietheorie:
Definiëren van waarheid
Waarheid komt met de werkelijkheid
Complexer dan het lijkt
Opmerking
Hedendaagse visie:
Relativisme
Benadering van sofisten, kritiek hadden absolute waarheidsclaims
De Sofisten in Context:
Na Perzische oorlogen & tijdens economische groei
Nieuwe generatie richt zich tegen oude aristocratische waarden
Belang:
Van militaire deugden participatie in het polis-leven & retoriek
Kritiek filosofen:
Plato
Sofisten verkopen pseudo-waarheden
Vgl met handelaren die product niet kennen
P: Objectieve waarheid: ideeënleer
Socrates
“Onwetenden die niet beseffen dat ze onwetend zijn”
>< Socrates die zijn eigen onwetendheid erkent als basis voor wijsheid
Algemeen
Commercialisering v onderwijs
Educatie beperkt tot degenen die kunnen betalen
Ondermijnt de publieke zaak
>< Democratisering kennis
Veranderende relatie-verhouding meester-leerling (markt ipv trad.)
Verandering kennisconceptie:
Oude Griekse samenleving
Kennis heilig & mysterieus
Sofisten
Desacralisatie door commercialisering
Kennis als techniek
Filosofen streven naar kennis die gelukkig maakt, diepgaand is
Aristoteles' Perspectief:
Sofistiek = vorm van chrematistiek
Onethische vorm van handel
Onderscheid tussen 'oikonomia' (huishoudelijke economie) en 'chrematistiek' (louter
geldelijk gewin)
, Oikonomia versus Chrematistiek:
Handel en geld op zichzelf niet verkeerd
Differentiatie v activiteiten mogelijk
'Oikonomia' is respectabele vorm van economie
Binnen de privésfeer
Gericht op welzijn vd polis
Belangrijke Concepten:
Praxis vs. Poiesis:
Praxis:
Activiteiten die doel in zichzelf hebben
Vb denken of politieke deelname
Telos: doel
Poiesis:
Activiteiten met extern doel of resultaat
Vb productie
De 'oikos' (familiehuishouding) en zijn activiteiten zijn gericht op…
De polis (stadstaat)
Het bevorderen vh goede leven in de praxis
Hannah Arendt's Concepten:
Arbeid:
Gericht op biologisch zelfbehoud.
Cyclisch en repetitief van aard.
Oude Griekse context: vernederende activiteit
Vb slaven
Werk:
Creëren ve product of artefact
Vb een tafel of geschreven boek
Geeft de wereld vorm
Creëert objecten en betekenissen binnen onze leefomgeving
Handelen (Praxis):
(Politiek) meest verheven vorm v menselijke activiteit
Spreken & handelen in een gedeelde, publieke ruimte.
Mensen als volwaardige individuen
Het handelen heeft intrinsieke waarde; het is een doel op zich
Les 1
Oorsprong en invloed:
Griekse filosofen vormden de basis van het Europese denken tot in de middeleeuwen
Socrates
Plato
Aristoteles
Maatschappelijke ontwikkelingen aan de basis van het ontstaan:
Teloorgang religieuze mythologieën:
Werd gebruikt om grip te krijgen op de werkelijkheid en natuurversch.
vgl met wetenschappelijke benaderingen
Democratie:
Uniek platform voor vrije discussie
Vgl met andere maatschappijen in die tijd
Handel:
Opkomst geldgedreven economie
Economische groei stimuleerde nieuwe manieren van denken
Nieuwe handelsklasse zocht positie in samenleving
Evolutie van denken:
Mythisch wereldbeeld veranderde
Democratie & handel zorgden voor nieuwe filosofische persp.
Opkomst handelaars & ambachtslieden:
Blootstelling aan externe invloeden
Stimulatie van intellectuele abstractie door abstractie van geld
Ook in de filosofie abstracte gedachten centraal (directe link)
Vb “Wat is rechtvaardigheid?”
Relatie tussen Handel & Filosofie:
Hoewel connectie
Relatie vaak negatief
Filosofie heeft neiging zich af te zetten
Socrates' Situatie:
Socrates ter dood veroordeeld
Beschuldigingen van godslastering & beïnvloeding van de jeugd
Vrienden bieden aan bewakers om te kopen
Ethisch Dilemma:
Omkopen: corruptie
Maar: onterecht beschuldigd
Socrates & Geld:
Socrates kiest voor gifbeker
benadrukt zijn oncorrumpeerbaarheid & afwijzing van geldlogica
(leefde zelf in armoede)
,Geldkritiek:
Geld kan onverdiend prestige geven
Vb kunst of eer kopen
Het bedriegt en corrumpeert
Negeert tradities, conventies
Nivelleert unieke waarden
Vb slaaf en vrije mens
Paradox van Filosofie:
Overeenkomsten tussen geld en concepten:
beide hebben kracht om zaken te standaardiseren & unieke
kenmerken te negeren
Vb het concept “tafel”
Plato's Kritiek op Handelaars:
Handelaars: intermediairs & produceren niet zelf
Vaak vreemdelingen en betrokken bij bankieren (woekeren)
Politieke activiteit > economische activiteit (pleit voor buiten stad houden)
Visie van Socrates en Plato op Rijkdom:
Niet tegen bezit of rijkdom in algemene zin
Goede rijkdom: Voortkomend uit productieve arbeid
Slechte rijkdom: Afkomstig uit handel & financiële speculatie
Sofisten en Geld:
Sofisten commercialiseren kennis
Lijkt oppervlakkige kennis te zijn
Vb Gorgias
Roept vraag op: waarde van echte kennis?
Aristoteles over Kennis en Geld:
Waarheid kan niet gekwantificeerd worden
Echte filosofen weigeren betaling
Kennis en geld hebben geen gemeenschappelijke maatstaf
Waarheid is onbetaalbaar & vereist belangeloosheid
Transformatie van de waarheid:
Oude filosofen: waarheid als 'aletheia'
= Het onthullen vh verborgene.
Overgang naar 'doxa'
= waarheid is situatiegebonden, toegankelijk voor iedereen, en vaak
onderhevig aan strijd & discussie (zie markt)
geen absolute waarheid
,Correspondentietheorie:
Definiëren van waarheid
Waarheid komt met de werkelijkheid
Complexer dan het lijkt
Opmerking
Hedendaagse visie:
Relativisme
Benadering van sofisten, kritiek hadden absolute waarheidsclaims
De Sofisten in Context:
Na Perzische oorlogen & tijdens economische groei
Nieuwe generatie richt zich tegen oude aristocratische waarden
Belang:
Van militaire deugden participatie in het polis-leven & retoriek
Kritiek filosofen:
Plato
Sofisten verkopen pseudo-waarheden
Vgl met handelaren die product niet kennen
P: Objectieve waarheid: ideeënleer
Socrates
“Onwetenden die niet beseffen dat ze onwetend zijn”
>< Socrates die zijn eigen onwetendheid erkent als basis voor wijsheid
Algemeen
Commercialisering v onderwijs
Educatie beperkt tot degenen die kunnen betalen
Ondermijnt de publieke zaak
>< Democratisering kennis
Veranderende relatie-verhouding meester-leerling (markt ipv trad.)
Verandering kennisconceptie:
Oude Griekse samenleving
Kennis heilig & mysterieus
Sofisten
Desacralisatie door commercialisering
Kennis als techniek
Filosofen streven naar kennis die gelukkig maakt, diepgaand is
Aristoteles' Perspectief:
Sofistiek = vorm van chrematistiek
Onethische vorm van handel
Onderscheid tussen 'oikonomia' (huishoudelijke economie) en 'chrematistiek' (louter
geldelijk gewin)
, Oikonomia versus Chrematistiek:
Handel en geld op zichzelf niet verkeerd
Differentiatie v activiteiten mogelijk
'Oikonomia' is respectabele vorm van economie
Binnen de privésfeer
Gericht op welzijn vd polis
Belangrijke Concepten:
Praxis vs. Poiesis:
Praxis:
Activiteiten die doel in zichzelf hebben
Vb denken of politieke deelname
Telos: doel
Poiesis:
Activiteiten met extern doel of resultaat
Vb productie
De 'oikos' (familiehuishouding) en zijn activiteiten zijn gericht op…
De polis (stadstaat)
Het bevorderen vh goede leven in de praxis
Hannah Arendt's Concepten:
Arbeid:
Gericht op biologisch zelfbehoud.
Cyclisch en repetitief van aard.
Oude Griekse context: vernederende activiteit
Vb slaven
Werk:
Creëren ve product of artefact
Vb een tafel of geschreven boek
Geeft de wereld vorm
Creëert objecten en betekenissen binnen onze leefomgeving
Handelen (Praxis):
(Politiek) meest verheven vorm v menselijke activiteit
Spreken & handelen in een gedeelde, publieke ruimte.
Mensen als volwaardige individuen
Het handelen heeft intrinsieke waarde; het is een doel op zich
