Strafrecht
Les 1: 21/09/18
Praktische info:
19/10 : gastcollege jeugdrechter
Examen: Mondeling, je krijgt zowel kennisvragen, als inzichtsvragen, als
toepassingsvragen voor zowel jeugd- als strafrecht
Kennen:
- Boekje + alles wat in de les aan bod komt
- Gastcollege
- Toelichtingen van de docent
- Brochures van justitie
- Tijdschriftartikels
Kunnen: alles wat in de les aan bod komt
Materieel strafecht = wat zijn misdrijven en welke strafen er zijn
Strafprocesrecht = procedures
Strafuitvoeringsrecht = hoe er kan ingegrepen worden in het uitvoeren van
een straf
Jeugddelinquentie = jongeren die normen overschrijden en waardoor er een
reactie zal komen van de jeugdrechter
Integrale jeugdhulp = vb jongeren die thuis een moeilijke situatie hebben die
kunnen opgevangen worden in een instelling. Het is dus een maatregel van de
samenleving om gepaste hulp te bieden aan jongeren.
Strafrecht = strafen
Jeugdrecht = maatregelen (geen strafenn
,Historisch kader:
1.1. Historisch overzicht:
Archaïsche stelsels: Codex hammurabi (wat er in staatn
Oog om oog, tand om tand = wraak nemen
Verbod van eigenrichting = er komt een verbod op het heft in handen
nemen, want wat je mag terugdoen wordt beperkt, je mag maar hetzelfde
terugdoen wat jou is aangedaan. Vroeger waren daar geen regels rond.
Sinds de codex hammurabi bestaan er regels ( dit is een verzameling
van regelsn
Horizontale relatie = wat mij is aangedaan mag ik jou aangedaan = burger
tegen burger, geen tussenkomst van de overheid
Recht van de sterkste > gerechtigheid = men gaat kijken naar het gevolg
Middeleeuwen: (500 tot 1500)
Vanaf 13e E.: feodale vorsten(kleine koninkrijkenn bemiddelen (ze komen
tussen in conficten en gaan boetes opleggen, voor zowel de staat als voor
schadevergoedingn => vrede
Germaans gewoonterecht (accusatoir= horizontale relatie: tussen
burgers onderling werden conficten geregeldn(wordt van generatie op
generatie overgeleverdn
Romeins canonieke recht (inquisitoir= verticale relatie: er komt een
instantie als een openbaar ministerie: vertegenwoordiger van de overheid
die op zoek gaat naar de feiten en iemand schuld toekentn(of kerkelijk
rechtn
Bewijslast lag bij beklaagde (beklaagde moest onschuld kunnen bewijzen,
nu is het vermoede van onschuld. Nu zolang een gerechtelijke procedure
loopt, vermoed men dat je onschuldig bent, tot de rechter beslist dat je
schuldig bent. Het openbaar ministerie moet zoeken naar bewijzen.n
Willekeur (in elke gemeente en regio ging men anders om met confictenn
, Wrede strafen (zweepslagen, ophanging,…n straf werd uitgevoerd in een
soort gevangenis, gevangenissen waren gebouwen waar strafen werden
uitgevoerd
Verlichting:
Reactie op excessen Ancien Régime
Magna charta (verlichtingsflosofenn= burger beschermen tegen
willekeurig overheidsoptreden.
Hoe?
- Legaliteitsbeginsel = geen straf zonder wet, geen misdrijf zonder wet =
iets was maar strafbaar wanneer het in een wettekst stond en konden
maar gestraft worden met strafen die ook in een wettekst staan
- Subsidiariteitsbeginsel = de overheid mag maar daar optreden waar
het echt noodzakelijk is, overheid moet zich niet moeien met elke
gedraging van elke burger
- Proportionaliteitsbeginsel = straf moet in verhouding zijn met het
misdrijf
Codifcatie van Napoleon (uitvoering van
- Code d’instruction criminelle 1808 = wetboek van strafvordering
- Code pénal 1810 = strafwetboek
Huidig strafrecht:
Strafwetboek 1867
Wetboek van strafvordering 1808 (uit tijd van napoleonn
=> Voorstellen tot vernieuwing
=> Wijzigingen en uitholling door rechtspraak
(zijn niet meer de enigen waar men zich op baseert, maar ze zijn wel aan
vernieuwing toen
1.2. Waarom moet men strafen
Theorieën over strafen:
, • Klassieke leer
• Sociaal verweer
• Nieuw sociaal verweer
• Herstelrecht
Klassieke leer:
1ste helft 19e eeuw
Recht op bestraffing: sociaal contract (fguurlijk, waarbij je als burger in de
samenleving een ‘afspraak’ maakt de regels te volgens en als je dat niet
doet kan je gestraft wordenn
Misdrijf = overtreding strafwet
Mens = rationeel, vrije wil, “goed en kwaad”
Zonder schuld geen straf
Schuld= je doet iets ondanks dat je weet dat het strafbaar is
Straf hangt af van ernst misdrijf
- Schade (vb poging tot diefstal wordt minder gestraft dan een echte
diefstal, omdat bij het eerste de gevolgen voor het slachtofer minder
groot zijnn
- Schuld dader (als je iets opzettelijk doet zal je harder gestraft dan dat
je iets per ongeluk doetn
Vaste strafen (rechter legt op wat er in het strafrecht staatn
Straf opgelegd = straf uitvoeren
Straf bij uitstek : gevangenis! ( in gevangenis kan men tot inzicht komen
om het nooit meer te doenn
Positivisme: sociaal verweer
Les 1: 21/09/18
Praktische info:
19/10 : gastcollege jeugdrechter
Examen: Mondeling, je krijgt zowel kennisvragen, als inzichtsvragen, als
toepassingsvragen voor zowel jeugd- als strafrecht
Kennen:
- Boekje + alles wat in de les aan bod komt
- Gastcollege
- Toelichtingen van de docent
- Brochures van justitie
- Tijdschriftartikels
Kunnen: alles wat in de les aan bod komt
Materieel strafecht = wat zijn misdrijven en welke strafen er zijn
Strafprocesrecht = procedures
Strafuitvoeringsrecht = hoe er kan ingegrepen worden in het uitvoeren van
een straf
Jeugddelinquentie = jongeren die normen overschrijden en waardoor er een
reactie zal komen van de jeugdrechter
Integrale jeugdhulp = vb jongeren die thuis een moeilijke situatie hebben die
kunnen opgevangen worden in een instelling. Het is dus een maatregel van de
samenleving om gepaste hulp te bieden aan jongeren.
Strafrecht = strafen
Jeugdrecht = maatregelen (geen strafenn
,Historisch kader:
1.1. Historisch overzicht:
Archaïsche stelsels: Codex hammurabi (wat er in staatn
Oog om oog, tand om tand = wraak nemen
Verbod van eigenrichting = er komt een verbod op het heft in handen
nemen, want wat je mag terugdoen wordt beperkt, je mag maar hetzelfde
terugdoen wat jou is aangedaan. Vroeger waren daar geen regels rond.
Sinds de codex hammurabi bestaan er regels ( dit is een verzameling
van regelsn
Horizontale relatie = wat mij is aangedaan mag ik jou aangedaan = burger
tegen burger, geen tussenkomst van de overheid
Recht van de sterkste > gerechtigheid = men gaat kijken naar het gevolg
Middeleeuwen: (500 tot 1500)
Vanaf 13e E.: feodale vorsten(kleine koninkrijkenn bemiddelen (ze komen
tussen in conficten en gaan boetes opleggen, voor zowel de staat als voor
schadevergoedingn => vrede
Germaans gewoonterecht (accusatoir= horizontale relatie: tussen
burgers onderling werden conficten geregeldn(wordt van generatie op
generatie overgeleverdn
Romeins canonieke recht (inquisitoir= verticale relatie: er komt een
instantie als een openbaar ministerie: vertegenwoordiger van de overheid
die op zoek gaat naar de feiten en iemand schuld toekentn(of kerkelijk
rechtn
Bewijslast lag bij beklaagde (beklaagde moest onschuld kunnen bewijzen,
nu is het vermoede van onschuld. Nu zolang een gerechtelijke procedure
loopt, vermoed men dat je onschuldig bent, tot de rechter beslist dat je
schuldig bent. Het openbaar ministerie moet zoeken naar bewijzen.n
Willekeur (in elke gemeente en regio ging men anders om met confictenn
, Wrede strafen (zweepslagen, ophanging,…n straf werd uitgevoerd in een
soort gevangenis, gevangenissen waren gebouwen waar strafen werden
uitgevoerd
Verlichting:
Reactie op excessen Ancien Régime
Magna charta (verlichtingsflosofenn= burger beschermen tegen
willekeurig overheidsoptreden.
Hoe?
- Legaliteitsbeginsel = geen straf zonder wet, geen misdrijf zonder wet =
iets was maar strafbaar wanneer het in een wettekst stond en konden
maar gestraft worden met strafen die ook in een wettekst staan
- Subsidiariteitsbeginsel = de overheid mag maar daar optreden waar
het echt noodzakelijk is, overheid moet zich niet moeien met elke
gedraging van elke burger
- Proportionaliteitsbeginsel = straf moet in verhouding zijn met het
misdrijf
Codifcatie van Napoleon (uitvoering van
- Code d’instruction criminelle 1808 = wetboek van strafvordering
- Code pénal 1810 = strafwetboek
Huidig strafrecht:
Strafwetboek 1867
Wetboek van strafvordering 1808 (uit tijd van napoleonn
=> Voorstellen tot vernieuwing
=> Wijzigingen en uitholling door rechtspraak
(zijn niet meer de enigen waar men zich op baseert, maar ze zijn wel aan
vernieuwing toen
1.2. Waarom moet men strafen
Theorieën over strafen:
, • Klassieke leer
• Sociaal verweer
• Nieuw sociaal verweer
• Herstelrecht
Klassieke leer:
1ste helft 19e eeuw
Recht op bestraffing: sociaal contract (fguurlijk, waarbij je als burger in de
samenleving een ‘afspraak’ maakt de regels te volgens en als je dat niet
doet kan je gestraft wordenn
Misdrijf = overtreding strafwet
Mens = rationeel, vrije wil, “goed en kwaad”
Zonder schuld geen straf
Schuld= je doet iets ondanks dat je weet dat het strafbaar is
Straf hangt af van ernst misdrijf
- Schade (vb poging tot diefstal wordt minder gestraft dan een echte
diefstal, omdat bij het eerste de gevolgen voor het slachtofer minder
groot zijnn
- Schuld dader (als je iets opzettelijk doet zal je harder gestraft dan dat
je iets per ongeluk doetn
Vaste strafen (rechter legt op wat er in het strafrecht staatn
Straf opgelegd = straf uitvoeren
Straf bij uitstek : gevangenis! ( in gevangenis kan men tot inzicht komen
om het nooit meer te doenn
Positivisme: sociaal verweer
