ORGAANSYSTEMEN – RESPIRATOIR SYSTEEM: PRATICA’S
PRACTICIUM SPIROMETRIE
Spirogram
• Bij het maken van een spirogram wordt de flow
gemeten en grafisch weergegeven. Er worden
veranderingen in longvolume gemeten.
• Het is een grafische voorstelling van het in- of
uitgeademde longvolume (op de y-as) versus
de tijd (x-as).
• Er zit een soort weerstand in de flowmeter die
ervoor zorgt dat er een drukval gemaakt wordt
als het ware. Deze is evenredig aan de grootte
van de flow. Het drukverschil wordt
teruggerekend naar de flow en volumes.
Maximale Expiratoire Flow-Volumecurve
• De maximale expiratoire flow-volumecurve
visualiseert de relatie tussen flow en volume tijdens
een maximale krachtige uitademing, die eventueel
gevolgd wordt door een maximale inademing.
• De flow is de helling van de raaklijn van het spirogram
op elk punt bij de uitademing.
• De spirogram kan omgezet worden in een flow-volume
diagram.
• In het eerste deel van de geforceerde expiratie is de
volumeverandering per tijdseenheid groot. Deze wordt steeds kleiner naar
mate de uitademing vordert.
• De flow is dus het grootst aan het begin van de uitademing (long volledig
uitgezet) en neemt af naarmate de uitademing vordert.
• De geforceerde vitale capaciteit (FVC) kan eenvoudig worden afgelezen aan
het snijpunt met de x-as.
• Gewoonlijk wordt expiratie in de grafiek boven de x-as weergegeven en
inspiratie onder de x-as.
Er zijn een aantal waardes uit de curves te halen:
• Peak Expiratory Flow (maximale stroomsnelheid, PEF): wordt gewoonlijk binnen 20% van de FVC
bereikt. Hierna neemt de curve vloeiend af tot het snijpunt met de x-as. PEF geeft informatie
over vernauwing van middelgrote en grote bronchiën. Bij een hoog longvolume wordt de flow
bepaald door de weerstand van de hogere luchtwegen
• Forced Expiratory Volume in one second (FEV1): maximale aantal liters dat in de eerste seconde
van een geforceerde maximale uitademing kan worden uitgeblazen na een maximale diepe
inademing. Dit is dus geen flowmaat, maar een volumemaat. Tijdens de uitademingstijd van 1
seconde passeert er ook lucht uit de kleinere, maar perifeer gelegen, luchtwegen. FEV1 geeft
daarmee meer informatie over een groot deel van de bronchiaalboom dan de PEF.
• Forced Vital Capacity (FVC): totale volume lucht dat na een maximale inademing bij een snelle
krachtige uitademing kan worden uitgeademd. De Tiffeneau-index, oftewel de FEV1/FVC ratio,
geeft aan hoeveel van de FVC in de eerste seconde kan worden uitgeblazen. Obstructieve
longaandoeningen worden gekenmerkt door een verlaagde ratio.
,Als je eerst zo diep mogelijk inademt en vervolgens zo diep mogelijk uitademt, staat de hoeveelheid
die je uitademt gelijk aan de vitale capaciteit
Restrictieve longaandoeningen
Restrictieve aandoeningen zijn aandoeningen waarbij bv. de rekbaarheid van
de long of thorax beperkt is of er verlies van functioneel longparenchym is
(bv. longfibrose). Hierdoor neemt de FVC af en in min of meer gelijke mate
ook het FEV1. De FEV1/FVC ratio is hierdoor vrijwel ongewijzigd (zie tabel).
De FV-curve is relatief ongewijzigd, maar de totale omvang is klein ten
opzichte van de referentiecurve.
Obstructieve longaandoeningen
Bij obstructieve aandoeningen is de integriteit van het lumen van de
luchtwegen aangetast (bv. COPD (bronchitis en emfyseem), ontsteking of
bronchusobstructie). Hierdoor is er een
flowbeperking die juist bij compressie van
de luchtwegen door geforceerde uitademing
tot uiting komt (zie tabel). Dit leidt tot een
concave vorm van de FV-curve na het
bereiken van de PEF, zoals te zien is in de figuur hiernaast.
• Restvolume blijft achter in je longen, zelfs als je maximaal uitademt. Dit restvolume wordt groter
naarmate je ouder wordt.
• De functionele restcapaciteit is opgebouwd uit expiratoir reservevolume en inspiratoir
reservevolume
• Bij mannen is de expiratoir reservevolume en inspiratoir volume 1,5x groter dan bij vrouwen. Het
teug- en restvolume blijven relatief gelijk.
• Uitvoering flow-volumecurve: adem normaal -> adem volledig in -> adem snel volledig uit ->
adem snel volledig in -> adem normaal
• Uitvoering spirogram: adem normaal -> adem volledig uit -> adem volledig in -> adem normaal
Opdrachten
Vraag 1:
De vitale capaciteit is de som van teugvolume (TV), expiratoir reservevolume (ERV) en inspiratoir
reservevolume (IRV).
A) Reken dit uit met de waarden van jouw proefpersoon en vergelijk de berekende waarde met de
bepaalde waarde die ook in het Excelbestand staat.
Vitale capaciteit = 1,03 + 1,15 + 1,61 = 3,79
Deze is bepaald op 3,96. Er is dus een klein verschil.
Er zijn een aantal mensen bij wie dit niet overeenkomt. Dit zijn variaties doordat de meting over het
algemeen 2 à 3 keer gedaan wordt. Het teugvolume wordt dan uit de ene gehaald, de ERV uit de
ander en de IRV uit weer een ander. Daardoor kunnen de metingen heel erg verandering.
, B) Hoe liggen de waarden t.o.v. de referentiewaarden die in het hoorcollege en boek zijn vermeld?
Zijn er bijzondere uitschieters? Probeer deze te verklaren.
De waarden t.o.v. de referentiewaarden zijn heel verschillend. Dit is te verklaren met het feit dat
deze waarden met een andere spirometer zijn gemeten. Meestal zit teugvolume tussen 500 en 600
mL.
Vraag 2:
Het verloop van de curves is niet precies hetzelfde als de voorspelde curves. Waarin wijken ze af en
wat betekent dit?
Flow-Volumecurve Femke Flow-Volumecurve Steven
• Het uitademen is niet echt een rechte lijn tot de maximum bij Femke maar meer geleidelijk.
Hierdoor eindigt het iets lager en loopt de piek rechts van de voorspelde lijn. Ze waarschijnlijk
niet krachtig genoeg uitgeademd.
• Bij Steven is het begin van het uitademen wel gelijk aan de voorspelling maar loopt iets lager dus
heeft niet hard uitgeblazen.
• De rechter curve laat zien dat Femke korter uitademt dan Steven.
• Bij 1 seconde heeft Femke meer volume uitgeademd dan voorspeld en Steven iets minder.
• Qua volume is het bij Femke wel gelijk met wat er verwacht wordt maar bij de paarse en blauwe
lijn is er een minder krachtige uitademing gedaan.
• Bij Steven schiet het wel goed omhoog maar daalt het niet lineair, meer concaaf. Hier hoort
eigenlijk een ziektebeeld bij maar Steven is gezond. Door de dynamische luchtwegcompressie
vernauwen de luchtwegen waardoor de flow lineair afneemt in een driehoek.
Vraag 3:
In de tabel onder de curves staan een aantal parameters met daarbij de voorspelde en de gemeten
waarde.
A) Welke parameters worden hier eigenlijk bepaald, oftewel waar staan de afkortingen voor?
• FVCmax: forced vital capacity; het grootste volume dat tijdens een expiratie uitgeblazen kan
worden vanaf de maximale inspiratie (aangegeven in liters normaal gesproken)
• FEV1: forced excitory volume 1; de een seconde waarde. Het volume wat in de eerste
seconde van een geforceerde expiratie wordt uitgeademd (vanaf volledige inspiratie)
• PEF; peak expiratory flow; de maximale flow die bij de geforceerde expiratie bereikt wordt
• MEF75; de maximale expiratoire flow op het moment dat nog 75% van de FVC uitgeademd
dient te worden
• MEF50/MEF25 is gelijk aan hierboven. Dit is dus op 25%, 50% en 75% van de curve de
maximale flow bepalen.
PRACTICIUM SPIROMETRIE
Spirogram
• Bij het maken van een spirogram wordt de flow
gemeten en grafisch weergegeven. Er worden
veranderingen in longvolume gemeten.
• Het is een grafische voorstelling van het in- of
uitgeademde longvolume (op de y-as) versus
de tijd (x-as).
• Er zit een soort weerstand in de flowmeter die
ervoor zorgt dat er een drukval gemaakt wordt
als het ware. Deze is evenredig aan de grootte
van de flow. Het drukverschil wordt
teruggerekend naar de flow en volumes.
Maximale Expiratoire Flow-Volumecurve
• De maximale expiratoire flow-volumecurve
visualiseert de relatie tussen flow en volume tijdens
een maximale krachtige uitademing, die eventueel
gevolgd wordt door een maximale inademing.
• De flow is de helling van de raaklijn van het spirogram
op elk punt bij de uitademing.
• De spirogram kan omgezet worden in een flow-volume
diagram.
• In het eerste deel van de geforceerde expiratie is de
volumeverandering per tijdseenheid groot. Deze wordt steeds kleiner naar
mate de uitademing vordert.
• De flow is dus het grootst aan het begin van de uitademing (long volledig
uitgezet) en neemt af naarmate de uitademing vordert.
• De geforceerde vitale capaciteit (FVC) kan eenvoudig worden afgelezen aan
het snijpunt met de x-as.
• Gewoonlijk wordt expiratie in de grafiek boven de x-as weergegeven en
inspiratie onder de x-as.
Er zijn een aantal waardes uit de curves te halen:
• Peak Expiratory Flow (maximale stroomsnelheid, PEF): wordt gewoonlijk binnen 20% van de FVC
bereikt. Hierna neemt de curve vloeiend af tot het snijpunt met de x-as. PEF geeft informatie
over vernauwing van middelgrote en grote bronchiën. Bij een hoog longvolume wordt de flow
bepaald door de weerstand van de hogere luchtwegen
• Forced Expiratory Volume in one second (FEV1): maximale aantal liters dat in de eerste seconde
van een geforceerde maximale uitademing kan worden uitgeblazen na een maximale diepe
inademing. Dit is dus geen flowmaat, maar een volumemaat. Tijdens de uitademingstijd van 1
seconde passeert er ook lucht uit de kleinere, maar perifeer gelegen, luchtwegen. FEV1 geeft
daarmee meer informatie over een groot deel van de bronchiaalboom dan de PEF.
• Forced Vital Capacity (FVC): totale volume lucht dat na een maximale inademing bij een snelle
krachtige uitademing kan worden uitgeademd. De Tiffeneau-index, oftewel de FEV1/FVC ratio,
geeft aan hoeveel van de FVC in de eerste seconde kan worden uitgeblazen. Obstructieve
longaandoeningen worden gekenmerkt door een verlaagde ratio.
,Als je eerst zo diep mogelijk inademt en vervolgens zo diep mogelijk uitademt, staat de hoeveelheid
die je uitademt gelijk aan de vitale capaciteit
Restrictieve longaandoeningen
Restrictieve aandoeningen zijn aandoeningen waarbij bv. de rekbaarheid van
de long of thorax beperkt is of er verlies van functioneel longparenchym is
(bv. longfibrose). Hierdoor neemt de FVC af en in min of meer gelijke mate
ook het FEV1. De FEV1/FVC ratio is hierdoor vrijwel ongewijzigd (zie tabel).
De FV-curve is relatief ongewijzigd, maar de totale omvang is klein ten
opzichte van de referentiecurve.
Obstructieve longaandoeningen
Bij obstructieve aandoeningen is de integriteit van het lumen van de
luchtwegen aangetast (bv. COPD (bronchitis en emfyseem), ontsteking of
bronchusobstructie). Hierdoor is er een
flowbeperking die juist bij compressie van
de luchtwegen door geforceerde uitademing
tot uiting komt (zie tabel). Dit leidt tot een
concave vorm van de FV-curve na het
bereiken van de PEF, zoals te zien is in de figuur hiernaast.
• Restvolume blijft achter in je longen, zelfs als je maximaal uitademt. Dit restvolume wordt groter
naarmate je ouder wordt.
• De functionele restcapaciteit is opgebouwd uit expiratoir reservevolume en inspiratoir
reservevolume
• Bij mannen is de expiratoir reservevolume en inspiratoir volume 1,5x groter dan bij vrouwen. Het
teug- en restvolume blijven relatief gelijk.
• Uitvoering flow-volumecurve: adem normaal -> adem volledig in -> adem snel volledig uit ->
adem snel volledig in -> adem normaal
• Uitvoering spirogram: adem normaal -> adem volledig uit -> adem volledig in -> adem normaal
Opdrachten
Vraag 1:
De vitale capaciteit is de som van teugvolume (TV), expiratoir reservevolume (ERV) en inspiratoir
reservevolume (IRV).
A) Reken dit uit met de waarden van jouw proefpersoon en vergelijk de berekende waarde met de
bepaalde waarde die ook in het Excelbestand staat.
Vitale capaciteit = 1,03 + 1,15 + 1,61 = 3,79
Deze is bepaald op 3,96. Er is dus een klein verschil.
Er zijn een aantal mensen bij wie dit niet overeenkomt. Dit zijn variaties doordat de meting over het
algemeen 2 à 3 keer gedaan wordt. Het teugvolume wordt dan uit de ene gehaald, de ERV uit de
ander en de IRV uit weer een ander. Daardoor kunnen de metingen heel erg verandering.
, B) Hoe liggen de waarden t.o.v. de referentiewaarden die in het hoorcollege en boek zijn vermeld?
Zijn er bijzondere uitschieters? Probeer deze te verklaren.
De waarden t.o.v. de referentiewaarden zijn heel verschillend. Dit is te verklaren met het feit dat
deze waarden met een andere spirometer zijn gemeten. Meestal zit teugvolume tussen 500 en 600
mL.
Vraag 2:
Het verloop van de curves is niet precies hetzelfde als de voorspelde curves. Waarin wijken ze af en
wat betekent dit?
Flow-Volumecurve Femke Flow-Volumecurve Steven
• Het uitademen is niet echt een rechte lijn tot de maximum bij Femke maar meer geleidelijk.
Hierdoor eindigt het iets lager en loopt de piek rechts van de voorspelde lijn. Ze waarschijnlijk
niet krachtig genoeg uitgeademd.
• Bij Steven is het begin van het uitademen wel gelijk aan de voorspelling maar loopt iets lager dus
heeft niet hard uitgeblazen.
• De rechter curve laat zien dat Femke korter uitademt dan Steven.
• Bij 1 seconde heeft Femke meer volume uitgeademd dan voorspeld en Steven iets minder.
• Qua volume is het bij Femke wel gelijk met wat er verwacht wordt maar bij de paarse en blauwe
lijn is er een minder krachtige uitademing gedaan.
• Bij Steven schiet het wel goed omhoog maar daalt het niet lineair, meer concaaf. Hier hoort
eigenlijk een ziektebeeld bij maar Steven is gezond. Door de dynamische luchtwegcompressie
vernauwen de luchtwegen waardoor de flow lineair afneemt in een driehoek.
Vraag 3:
In de tabel onder de curves staan een aantal parameters met daarbij de voorspelde en de gemeten
waarde.
A) Welke parameters worden hier eigenlijk bepaald, oftewel waar staan de afkortingen voor?
• FVCmax: forced vital capacity; het grootste volume dat tijdens een expiratie uitgeblazen kan
worden vanaf de maximale inspiratie (aangegeven in liters normaal gesproken)
• FEV1: forced excitory volume 1; de een seconde waarde. Het volume wat in de eerste
seconde van een geforceerde expiratie wordt uitgeademd (vanaf volledige inspiratie)
• PEF; peak expiratory flow; de maximale flow die bij de geforceerde expiratie bereikt wordt
• MEF75; de maximale expiratoire flow op het moment dat nog 75% van de FVC uitgeademd
dient te worden
• MEF50/MEF25 is gelijk aan hierboven. Dit is dus op 25%, 50% en 75% van de curve de
maximale flow bepalen.
