Stappenplan statistische keuze
Lees de casus zorgvuldig door:
Begrijp de doelstelling van de studie.
Identificeer de variabelen die je wilt onderzoeken.
Maak aantekeningen van specifieke vereisten, zoals het aantal niveaus per variabele.
Bepaal de aard van de variabelen:
Identificeer of de variabelen kwantitatief (continue of discrete waarden) of kwalitatief
(categorisch) zijn.
Overweeg of de variabelen onderling afhankelijk zijn.
Kies een geschikte proefopzet:
Plackett-Burman: Gebruik deze proefopzet als je een groot aantal variabelen hebt en hun
mogelijke effecten wilt onderzoeken. Het is een screeningsexperiment waarbij je de belangrijkste
factoren kunt identificeren zonder alle combinaties te testen.
Latijns vierkant: Gebruik deze proefopzet als je een klein aantal variabelen hebt en wilt
controleren op mogelijke interactie-effecten tussen de variabelen.
Grieks-Latijns vierkant: Gebruik deze proefopzet als je meer variabelen hebt dan bij een Latijns
vierkant en interactie-effecten wilt onderzoeken.
Full-factorial: Gebruik deze proefopzet als je alle mogelijke combinaties van variabelen wilt
testen.
Maak de proefopzet:
Voor Plackett-Burman, Latijns vierkant en Grieks-Latijns vierkant: Raadpleeg externe tools of
software voor het genereren van de proefopzet. Deze tools kunnen je helpen bij het maken van het
experimentele ontwerp.
Voor Full-factorial: Maak een tabel waarin alle mogelijke combinaties van variabelen worden
opgenomen.
Verzamel gegevens volgens de proefopzet:
Voer het experiment uit volgens de gemaakte proefopzet.
Zorg ervoor dat je voldoende replicaties hebt voor betrouwbare resultaten.
, Data-analyse in SPSS:
Importeer de verzamelde gegevens in SPSS.
Voer een geschikte statistische analyse uit op basis van je proefopzet en onderzoeksvragen.
Raadpleeg de documentatie of zoek online tutorials voor specifieke analyses, zoals ANOVA,
regressie, chi-kwadraattoets, etc.
Analyseer de resultaten en interpreteer de statistische uitvoer.
Data-analyse in Excel:
Importeer de verzamelde gegevens in Excel.
Gebruik de ingebouwde functies van Excel voor verschillende analyses, zoals gemiddelden,
standaarddeviaties, correlaties, etc.
Maak grafieken of visualisaties om de gegevens beter te begrijpen.
Voer de gewenste statistische analyse uit op basis van je proefopzet en onderzoeksvragen met
behulp van Excel-functies of add-ins.
Analyseer de resultaten en interpreteer de bevindingen.
Conclusies trekken:
Trek conclusies op
1) Nominaal
De waarden van de variabele kunnen niet geordend worden (dus bijvoorbeeld niet van laag naar
hoog of helemaal mee oneens tot helemaal mee eens), bijvoorbeeld:
geslacht: vrouw/man
rookgedrag: ja/nee
religie: (geen/christelijk/moslim/boeddhist/hindoe/anders)
2) Ordinaal
De waarden kunnen wel geordend worden maar er kan niet mee gerekend worden (klassen),
bijvoorbeeld:
opleidingsniveau: laag/middelbaar/hoog
smaakproduct: vies/niet lekker/neutraal/lekker/heerlijk
mening over een stelling: volledig mee oneens/mee oneens/mee eens/volledig mee eens
,leeftijd in klassen: 1 = “0-20”; 2 = “21-40”;3 = “41-60”; 4 = “>60” Antwoord op een vraag d.m.v. een
antwoordschaal
3) Interval
Er kan wel met de waarden van de variabele gerekend worden (dus geen klassen), maar de variabele
heeft geen absoluut nulpunt en kan dus positieve en negatieve waarden aannemen, bijvoorbeeld:
temperatuur °C
populatiegroei (deze kan ook negatief zijn)
waterstand t.o.v NAP
4) Ratio
Er kan wel met de waarden van de variabele gerekend worden (dus geen klassen), en de variabele
heeft wel een absoluut nulpunt en kan dus alleen positieve waarden aannemen, bijvoorbeeld:
lichaamslengte
leeftijd
maandsalaris
temperatuur (Kelvin)
, Vraag/schaal Nominaal Ordinaal Interval/ratio
(niet te weinig waarden) (variabele normaal verdeeld)
Frequentie Analyse 1 Analyse 2 Analyse 3
Tabel: Tabel: kentallen centrale ligging:
Frequentietabel + frequentietabel modus, mediaan
evt. 95% C.I van de kentallen centrale ligging: gemiddelde
percentages per klasse modus, mediaan (met 95%CI),
kentallen centrale ligging: kentallen spreiding: kentallen spreiding:
modus IQR standaarddeviatie
grafiek: grafiek:
variantie, IQR, bereik
staafdiagram, boxplot grafiek:
cirkeldiagram histogram, boxplot
Verschil Analyse 4 Analyse 5 Analyse 6
Toets: Toets: Toets:
Chi-kwadraat toets Mediaantoets (1) *, t-toets (1)*,
(op homogeniteit)
Rangtekentoets van t-toets gepaarde
Tabel: Wilcoxon (gepaard) ** steekproeven(2)**,
kruistabel Mann-Whitney (2), t-toets onafhankelijke
grafiek: steekproeven (2),
gegroepeerd Kruskal en Wallis (>2) Variantieanalyse (>2)
staafdiagram Friedman (>2 gepaard) Repeated measures
ANOVA of LMM (>2
grafiek: gepaard)
Boxplot grafiek:
Staafdiagram met Staafdiagram met
errorbars (sem) errorbars (95% CI)
Samenhang Analyse 7 Analyse 8 Analyse 9
Toets: Is er een samenhang? Is er een samenhang?
Chi-kwadraat toets Spearman Pearson
(op onafhankelijkheid)
rangcorrelatietoets correlatiecoëfficiënt
Tabel: Beschrijven v.h. verband:
grafiek:
kruistabel lineaire regressieanalyse
Spreidingsdiagram
grafiek: grafiek:
gegroepeerd Spreidingsdiagram
staafdiagram
* De haakjes bij analyse 5 en 6 geven aan hoeveel groepen je met elkaar kunt vergelijken. Als er (1) staat betekent dit dat je
het gemiddelde of mediaan van 1 groep vergelijkt met een normwaarde.
** Gepaard wil zeggen dat je 2 metingen doet aan dezelfde persoon (bijvoorbeeld bij een onderzoek naar het eff ect van een
nieuw geneesmiddel op de bloeddruk waarbij je de bloeddruk van de deelnemer meet als hij het oude medicijn neemt ,
maar ook als hij het nieuwe medicijn neemt) of als je te maken hebt met paren (bijvoorbeeld bij een tweelingen onderzoek
waarbij de ene helft van de tweeling een oud medicijn krijgt en de andere helft het nieuwe medicijn)
Een ander voorbeeld : Je telt bij dezelfde kwadrant op 2 opeenvolgende jaren het aantal mosselen om na te gaan of er een
verandering is in aantallen.
Lees de casus zorgvuldig door:
Begrijp de doelstelling van de studie.
Identificeer de variabelen die je wilt onderzoeken.
Maak aantekeningen van specifieke vereisten, zoals het aantal niveaus per variabele.
Bepaal de aard van de variabelen:
Identificeer of de variabelen kwantitatief (continue of discrete waarden) of kwalitatief
(categorisch) zijn.
Overweeg of de variabelen onderling afhankelijk zijn.
Kies een geschikte proefopzet:
Plackett-Burman: Gebruik deze proefopzet als je een groot aantal variabelen hebt en hun
mogelijke effecten wilt onderzoeken. Het is een screeningsexperiment waarbij je de belangrijkste
factoren kunt identificeren zonder alle combinaties te testen.
Latijns vierkant: Gebruik deze proefopzet als je een klein aantal variabelen hebt en wilt
controleren op mogelijke interactie-effecten tussen de variabelen.
Grieks-Latijns vierkant: Gebruik deze proefopzet als je meer variabelen hebt dan bij een Latijns
vierkant en interactie-effecten wilt onderzoeken.
Full-factorial: Gebruik deze proefopzet als je alle mogelijke combinaties van variabelen wilt
testen.
Maak de proefopzet:
Voor Plackett-Burman, Latijns vierkant en Grieks-Latijns vierkant: Raadpleeg externe tools of
software voor het genereren van de proefopzet. Deze tools kunnen je helpen bij het maken van het
experimentele ontwerp.
Voor Full-factorial: Maak een tabel waarin alle mogelijke combinaties van variabelen worden
opgenomen.
Verzamel gegevens volgens de proefopzet:
Voer het experiment uit volgens de gemaakte proefopzet.
Zorg ervoor dat je voldoende replicaties hebt voor betrouwbare resultaten.
, Data-analyse in SPSS:
Importeer de verzamelde gegevens in SPSS.
Voer een geschikte statistische analyse uit op basis van je proefopzet en onderzoeksvragen.
Raadpleeg de documentatie of zoek online tutorials voor specifieke analyses, zoals ANOVA,
regressie, chi-kwadraattoets, etc.
Analyseer de resultaten en interpreteer de statistische uitvoer.
Data-analyse in Excel:
Importeer de verzamelde gegevens in Excel.
Gebruik de ingebouwde functies van Excel voor verschillende analyses, zoals gemiddelden,
standaarddeviaties, correlaties, etc.
Maak grafieken of visualisaties om de gegevens beter te begrijpen.
Voer de gewenste statistische analyse uit op basis van je proefopzet en onderzoeksvragen met
behulp van Excel-functies of add-ins.
Analyseer de resultaten en interpreteer de bevindingen.
Conclusies trekken:
Trek conclusies op
1) Nominaal
De waarden van de variabele kunnen niet geordend worden (dus bijvoorbeeld niet van laag naar
hoog of helemaal mee oneens tot helemaal mee eens), bijvoorbeeld:
geslacht: vrouw/man
rookgedrag: ja/nee
religie: (geen/christelijk/moslim/boeddhist/hindoe/anders)
2) Ordinaal
De waarden kunnen wel geordend worden maar er kan niet mee gerekend worden (klassen),
bijvoorbeeld:
opleidingsniveau: laag/middelbaar/hoog
smaakproduct: vies/niet lekker/neutraal/lekker/heerlijk
mening over een stelling: volledig mee oneens/mee oneens/mee eens/volledig mee eens
,leeftijd in klassen: 1 = “0-20”; 2 = “21-40”;3 = “41-60”; 4 = “>60” Antwoord op een vraag d.m.v. een
antwoordschaal
3) Interval
Er kan wel met de waarden van de variabele gerekend worden (dus geen klassen), maar de variabele
heeft geen absoluut nulpunt en kan dus positieve en negatieve waarden aannemen, bijvoorbeeld:
temperatuur °C
populatiegroei (deze kan ook negatief zijn)
waterstand t.o.v NAP
4) Ratio
Er kan wel met de waarden van de variabele gerekend worden (dus geen klassen), en de variabele
heeft wel een absoluut nulpunt en kan dus alleen positieve waarden aannemen, bijvoorbeeld:
lichaamslengte
leeftijd
maandsalaris
temperatuur (Kelvin)
, Vraag/schaal Nominaal Ordinaal Interval/ratio
(niet te weinig waarden) (variabele normaal verdeeld)
Frequentie Analyse 1 Analyse 2 Analyse 3
Tabel: Tabel: kentallen centrale ligging:
Frequentietabel + frequentietabel modus, mediaan
evt. 95% C.I van de kentallen centrale ligging: gemiddelde
percentages per klasse modus, mediaan (met 95%CI),
kentallen centrale ligging: kentallen spreiding: kentallen spreiding:
modus IQR standaarddeviatie
grafiek: grafiek:
variantie, IQR, bereik
staafdiagram, boxplot grafiek:
cirkeldiagram histogram, boxplot
Verschil Analyse 4 Analyse 5 Analyse 6
Toets: Toets: Toets:
Chi-kwadraat toets Mediaantoets (1) *, t-toets (1)*,
(op homogeniteit)
Rangtekentoets van t-toets gepaarde
Tabel: Wilcoxon (gepaard) ** steekproeven(2)**,
kruistabel Mann-Whitney (2), t-toets onafhankelijke
grafiek: steekproeven (2),
gegroepeerd Kruskal en Wallis (>2) Variantieanalyse (>2)
staafdiagram Friedman (>2 gepaard) Repeated measures
ANOVA of LMM (>2
grafiek: gepaard)
Boxplot grafiek:
Staafdiagram met Staafdiagram met
errorbars (sem) errorbars (95% CI)
Samenhang Analyse 7 Analyse 8 Analyse 9
Toets: Is er een samenhang? Is er een samenhang?
Chi-kwadraat toets Spearman Pearson
(op onafhankelijkheid)
rangcorrelatietoets correlatiecoëfficiënt
Tabel: Beschrijven v.h. verband:
grafiek:
kruistabel lineaire regressieanalyse
Spreidingsdiagram
grafiek: grafiek:
gegroepeerd Spreidingsdiagram
staafdiagram
* De haakjes bij analyse 5 en 6 geven aan hoeveel groepen je met elkaar kunt vergelijken. Als er (1) staat betekent dit dat je
het gemiddelde of mediaan van 1 groep vergelijkt met een normwaarde.
** Gepaard wil zeggen dat je 2 metingen doet aan dezelfde persoon (bijvoorbeeld bij een onderzoek naar het eff ect van een
nieuw geneesmiddel op de bloeddruk waarbij je de bloeddruk van de deelnemer meet als hij het oude medicijn neemt ,
maar ook als hij het nieuwe medicijn neemt) of als je te maken hebt met paren (bijvoorbeeld bij een tweelingen onderzoek
waarbij de ene helft van de tweeling een oud medicijn krijgt en de andere helft het nieuwe medicijn)
Een ander voorbeeld : Je telt bij dezelfde kwadrant op 2 opeenvolgende jaren het aantal mosselen om na te gaan of er een
verandering is in aantallen.
