Zelfstudiepakket 3, P&A, 2022
1. Hoofdstuk 19: Het huidige Belgische kiessysteem: Federaal land: blz. 201-206.
a) Geef het verschil tussen het actief en het passief stemrecht.
Actief: het recht om te stemmen
Passief: het recht om te kandideren en dus op een verkiezingslijst te staan,
het recht om verkozen te worden.
b) Bespreek het actief en het passief stemrecht voor de in België verblijvende
Europeanen en de daaraan gekoppelde voorwaarden.
Sinds 1999 (als gevolg van het Europees Burgerschap) beschikken ze over stemrecht
vanaf 18 jaar voor de Europese verkiezingen om de 5 jaar en voor de
gemeenteraadsverkiezingen om de 6 jaar.
Voorwaarden:
- Ze moeten zich inschrijven op de kiezerslijst bij de gemeente van hun verblijfplaats.
- Ze moeten zich ‘registreren’ = zo drukken ze hun wens om te willen stemmen uit.
- Om aan de gemeenteraadsverkiezingen deel te nemen, moeten ze eerst 5 jaar
onafgebroken in de gemeente verbleven hebben.
- Ook voor de verkiezing van de gemeenteraadsleden moeten de Europese
ingezetenen zich vooraf laten registreren.
(Registreren was iets dat weinig gebeurde.)
c) Besspreek alle argumenten van de partijen die voor en tegen de invoering van het
migrantenstemrecht gekant waren in de periode van de paarse regering-Verhofstadt.
De Franstalige socialisten waren de felste voorstander van het stemrecht voor de
migranten.
Ideologische argumenten:
- Migranten maken deel uit de gemeenschappen. Ze wonen en werken in België en
betalen belastingen.
- Integratie begint met de politieke integratie en dus het toekennen van het
stemrecht. Zo zouden ze ook meer betrokken zijn bij het politieke en
maatschappelijke gebeuren waardoor ze minder geneigd zouden zijn zich tegen de
westerse maatschappij te keren.
Machtsmotieven:
De grote meerderheid van de migranten maakten deel uit de lagere klasse,
hen stemrecht toekennen gaf de socialisten meer kans om verkozen te worden.
Communautair aspect:
Veel migranten konden al Frans en zaten in Franstalige scholen in Brussel.
Als ze stemrecht kregen, hoopten de socialisten op meer stemmen voor de Brusselse
Franstalige kandidaten i.p.v. Brusselse Nederlandstalige kandidaten.
De Vlaamse liberalen waren tegenstanders:
Ideologische argumenten:
Voor hen bleef kiesrecht afhankelijk van het bezitten van Belgische nationaliteit. (In
2000, is de snel-Belgwet opgesteld geweest. Migranten konden gemakkelijker, maar
, daarom niet sneller, Belgische nationaliteit krijgen en dit volstond voor de Vlaamse
liberalen.)
Machtsmotieven:
- Deze kwestie leidde tot interne tegenstellingen tussen de links-liberalen en rechts-
liberalen.
- Ze waren bang voor de politieke concurrentie van het rechts-radicale Vlaams Blok
(sinds 2004 Vlaams belang) die zich agressief tegen het migrantenstemrecht
verzette.
d) Bespreek het actief en het passief stemrecht voor de in België wonende migranten
en de daaraan gekoppelde voorwaarden.
Opmerking: op blz. 202 onderaan: Vlaams Blok in 2014 omgevormd 2004
Vlaamse parlementsverkiezingen ook zogezegd in 2014 2004
Voor het actief stemrecht:
De migranten hebben stemrecht gekregen maar met beperkingen:
- Hun stemrecht is alleen van toepassing voor de gemeenteraadsverkiezingen.
- Ze moeten ten minste 5 jaar onafgebroken in de gemeente wonen en zich voor
de verkiezingen laten registreren, officieel om hun wil tot integratie aan te tonen
en zodat de staatsveiligheid eventueel hun levensloop kan controleren.
Tegenstanders zien in de registratie een mogelijkheid om het kiesrecht af te remmen
voor migranten.
Voor het passief stemrecht:
Migranten mogen zich kandidaat stellen voor de gemeenteraadsverkiezingen.
- De Vlaamse en Franstalige liberalen vreesden dat verkiesbare moslims tot een
fundamentalistische strekking konden behoren
- Vooral de Brusselse Franstalige liberalen wilden niet dat niet-Belgische moslims
schepen of burgemeester konden worden in Brusselse gemeenten (aangezien daar
de bevolking voor 30% tot 40% uit moslims bestaat)
Migranten mogen zich door deze argumenten dus geen kandidaat stellen voor een
mandaat als schepen of burgemeester en kunnen enkel gemeenteraadslid worden
e) Wat betekent de opkomstplicht?
Opkomstplicht = elke stemgerechtigde moet naar het loket. ≠ stemplicht
En wat zijn blanco-stemmers?
In het loket kan je anoniem weigeren een stem voor een kandidaat of partij uit te
brengen = blanco stemmen
Tot hoeveel procent liep het aantal blanco-stemmers en thuisblijvers tijdens de
gemeenteraadsverkiezingen van 2012 op? Waarop wijst dit?
Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2012
- stemde 5% blanco
- 10% kwam niet opdagen
- In steden zoals Brussel, Charleroi en Luik 25% blanco-stemmers
Dit wijst op een toenemende desinteresse voor en een wantrouwen in de politiek
1. Hoofdstuk 19: Het huidige Belgische kiessysteem: Federaal land: blz. 201-206.
a) Geef het verschil tussen het actief en het passief stemrecht.
Actief: het recht om te stemmen
Passief: het recht om te kandideren en dus op een verkiezingslijst te staan,
het recht om verkozen te worden.
b) Bespreek het actief en het passief stemrecht voor de in België verblijvende
Europeanen en de daaraan gekoppelde voorwaarden.
Sinds 1999 (als gevolg van het Europees Burgerschap) beschikken ze over stemrecht
vanaf 18 jaar voor de Europese verkiezingen om de 5 jaar en voor de
gemeenteraadsverkiezingen om de 6 jaar.
Voorwaarden:
- Ze moeten zich inschrijven op de kiezerslijst bij de gemeente van hun verblijfplaats.
- Ze moeten zich ‘registreren’ = zo drukken ze hun wens om te willen stemmen uit.
- Om aan de gemeenteraadsverkiezingen deel te nemen, moeten ze eerst 5 jaar
onafgebroken in de gemeente verbleven hebben.
- Ook voor de verkiezing van de gemeenteraadsleden moeten de Europese
ingezetenen zich vooraf laten registreren.
(Registreren was iets dat weinig gebeurde.)
c) Besspreek alle argumenten van de partijen die voor en tegen de invoering van het
migrantenstemrecht gekant waren in de periode van de paarse regering-Verhofstadt.
De Franstalige socialisten waren de felste voorstander van het stemrecht voor de
migranten.
Ideologische argumenten:
- Migranten maken deel uit de gemeenschappen. Ze wonen en werken in België en
betalen belastingen.
- Integratie begint met de politieke integratie en dus het toekennen van het
stemrecht. Zo zouden ze ook meer betrokken zijn bij het politieke en
maatschappelijke gebeuren waardoor ze minder geneigd zouden zijn zich tegen de
westerse maatschappij te keren.
Machtsmotieven:
De grote meerderheid van de migranten maakten deel uit de lagere klasse,
hen stemrecht toekennen gaf de socialisten meer kans om verkozen te worden.
Communautair aspect:
Veel migranten konden al Frans en zaten in Franstalige scholen in Brussel.
Als ze stemrecht kregen, hoopten de socialisten op meer stemmen voor de Brusselse
Franstalige kandidaten i.p.v. Brusselse Nederlandstalige kandidaten.
De Vlaamse liberalen waren tegenstanders:
Ideologische argumenten:
Voor hen bleef kiesrecht afhankelijk van het bezitten van Belgische nationaliteit. (In
2000, is de snel-Belgwet opgesteld geweest. Migranten konden gemakkelijker, maar
, daarom niet sneller, Belgische nationaliteit krijgen en dit volstond voor de Vlaamse
liberalen.)
Machtsmotieven:
- Deze kwestie leidde tot interne tegenstellingen tussen de links-liberalen en rechts-
liberalen.
- Ze waren bang voor de politieke concurrentie van het rechts-radicale Vlaams Blok
(sinds 2004 Vlaams belang) die zich agressief tegen het migrantenstemrecht
verzette.
d) Bespreek het actief en het passief stemrecht voor de in België wonende migranten
en de daaraan gekoppelde voorwaarden.
Opmerking: op blz. 202 onderaan: Vlaams Blok in 2014 omgevormd 2004
Vlaamse parlementsverkiezingen ook zogezegd in 2014 2004
Voor het actief stemrecht:
De migranten hebben stemrecht gekregen maar met beperkingen:
- Hun stemrecht is alleen van toepassing voor de gemeenteraadsverkiezingen.
- Ze moeten ten minste 5 jaar onafgebroken in de gemeente wonen en zich voor
de verkiezingen laten registreren, officieel om hun wil tot integratie aan te tonen
en zodat de staatsveiligheid eventueel hun levensloop kan controleren.
Tegenstanders zien in de registratie een mogelijkheid om het kiesrecht af te remmen
voor migranten.
Voor het passief stemrecht:
Migranten mogen zich kandidaat stellen voor de gemeenteraadsverkiezingen.
- De Vlaamse en Franstalige liberalen vreesden dat verkiesbare moslims tot een
fundamentalistische strekking konden behoren
- Vooral de Brusselse Franstalige liberalen wilden niet dat niet-Belgische moslims
schepen of burgemeester konden worden in Brusselse gemeenten (aangezien daar
de bevolking voor 30% tot 40% uit moslims bestaat)
Migranten mogen zich door deze argumenten dus geen kandidaat stellen voor een
mandaat als schepen of burgemeester en kunnen enkel gemeenteraadslid worden
e) Wat betekent de opkomstplicht?
Opkomstplicht = elke stemgerechtigde moet naar het loket. ≠ stemplicht
En wat zijn blanco-stemmers?
In het loket kan je anoniem weigeren een stem voor een kandidaat of partij uit te
brengen = blanco stemmen
Tot hoeveel procent liep het aantal blanco-stemmers en thuisblijvers tijdens de
gemeenteraadsverkiezingen van 2012 op? Waarop wijst dit?
Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2012
- stemde 5% blanco
- 10% kwam niet opdagen
- In steden zoals Brussel, Charleroi en Luik 25% blanco-stemmers
Dit wijst op een toenemende desinteresse voor en een wantrouwen in de politiek
