Op weg naar meesterschap C:
De lat hoog voor iedereen
, Op weg naar meesterschap C: de lat hoog voor iedereen
Deel 1: doelgericht werken ............................................................................................... 6
1 Doelgericht werken ........................................................................................................ 6
1.1 Wat is doelgericht werken? ..................................................................................... 6
1.2 Link didactisch model............................................................................................... 6
2 Doelstellingen: leren geen vrijblijvende aangelegenheid .............................................. 6
2.1 Begripsomschrijving ................................................................................................. 6
2.2 Taxonomie van Bloom: algemeen ........................................................................... 6
2.3 Inhoudsniveaus van de taxonomie van Bloom ........................................................ 6
2.4 Gedragsniveaus van de taxonomie van Bloom ........................................................ 7
2.5 Betekenis i.f.v doelgerichtheid ................................................................................ 8
2.5.1 Bewust nadenken over het gedragsniveau ...................................................... 8
2.5.2 Uitdagen van de leerlingen............................................................................... 8
2.5.3 Keuze van didactische werkvorm ..................................................................... 8
2.5.4 Geleidelijkheidsprincipe ................................................................................... 8
2.5.5 Evaluatie ........................................................................................................... 8
2.5.6 Vragen stellen ................................................................................................... 8
2.6 Doelgericht werken aan leergebied overschrijdende eindtermen en
leerplandoelen ................................................................................................................... 9
Hoofdstuk 1: didactische werkvormen .............................................................................. 9
1 Een scala aan didactische werkvormen ......................................................................... 9
1.1 Wat zijn didactische werkvormen? .......................................................................... 9
1.2 Indeling van didactische werkvormen ..................................................................... 9
2 Aanbiedende werkvormen ............................................................................................. 9
2.1 Uitleggen ................................................................................................................ 10
2.2 Vertellen ................................................................................................................. 10
2.3 Demonstreren ........................................................................................................ 11
2.4 Film- en/of audiofragment..................................................................................... 11
3 Gespreksvormen .......................................................................................................... 11
3.1 Onderwijsleergesprek ............................................................................................ 11
3.2 Kringgesprek .......................................................................................................... 12
3.3 Reflectiegesprek..................................................................................................... 13
3.4 (Doelgerichte) vragen indelen ............................................................................... 13
3.4.1 Taxonomie Bloom ........................................................................................... 13
3.4.2 Open en gesloten vragen................................................................................ 14
2
, Op weg naar meesterschap C: de lat hoog voor iedereen
3.4.3 Product- en procesgerichte vragen ................................................................ 14
3.5 Aandachtspunten bij vragen stellen ...................................................................... 15
3.5.1 Formulering vragen ........................................................................................ 15
3.5.2 Reageren inbreng leerlingen .......................................................................... 16
3.5.3 Actieve deelname leerlingen .......................................................................... 16
4 Opdrachtsvormen ........................................................................................................ 16
4.1 Opdrachten: (individuele oefenmomenten).......................................................... 16
4.1.1 Behoefte aan duidelijkheid ............................................................................. 17
4.1.2 Hoe een duidelijke instructie? ........................................................................ 17
4.1.3 Aandachtspunten bij het geven van een instructie........................................ 17
4.1.4 Een goede instructie vraagt een grondige voorbereiding .............................. 17
4.2 Spelvormen ............................................................................................................ 17
4.2.1 Rollenspel ....................................................................................................... 18
4.2.2 Simulatiespel................................................................................................... 18
4.2.3 Dramatiseren .................................................................................................. 18
4.2.4 Leerspelen....................................................................................................... 18
5 Complexe werkvormen ................................................................................................ 18
5.1 Contractwerk.......................................................................................................... 18
5.1.1 Wat is contractwerk? ...................................................................................... 18
5.1.2 Waarom contractwerk? .................................................................................. 19
5.1.3 Elementen goed contractwerk ....................................................................... 19
5.2 Hoekenwerk ........................................................................................................... 19
5.2.1 Begrip .............................................................................................................. 19
5.2.2 Verschillende vormen ..................................................................................... 20
5.2.3 Een klas vol hoeken en banken: enkele praktische tips ................................. 20
6 Besluit ........................................................................................................................... 20
6.1 Verband doelstelling – didactische werkvorm ...................................................... 20
6.2 Variëren is belangrijk ............................................................................................. 20
Hoofdstuk 2: leermiddelen .............................................................................................. 20
1 Het bord ....................................................................................................................... 20
1.1 Wat moet er allemaal op mijn (digitaal) bord komen? ......................................... 20
1.1.1 Inhoudelijke elementen.................................................................................. 20
1.1.2 Organisatorische elementen .......................................................................... 21
3
, Op weg naar meesterschap C: de lat hoog voor iedereen
1.2 Waar zal ik wat noteren? ....................................................................................... 21
1.3 Wanneer breng ik bepaalde gegevens aan het bord aan? .................................... 21
1.4 Hoe noteer ik mijn inhoud? ................................................................................... 21
2 Methodes ..................................................................................................................... 22
3 Digitale media............................................................................................................... 22
Synthese doelgerichtheid ................................................................................................ 22
1 Synthese doelgerichtheid ............................................................................................. 22
1.1 Wisselwerking doelen en beginsituatie ................................................................. 22
1.2 Verband doelstellingen – leerinhoud en leerstof .................................................. 22
1.3 Verband doelstellingen – didactische principes .................................................... 23
1.4 Doelgericht evalueren ............................................................................................ 23
Deel 2: differentiatie ....................................................................................................... 23
1 Diversiteit als norm ...................................................................................................... 23
1.1 Diversiteit ............................................................................................................... 23
1.2 Gelijke onderwijs kansen ....................................................................................... 23
2 Differentiatie ................................................................................................................ 23
2.1 Model ..................................................................................................................... 23
2.2 Definitie .................................................................................................................. 24
2.2.1 Hoe differentiatie aanpakken? ....................................................................... 24
2.2.2 Effect op de leerlingen? .................................................................................. 24
2.2.3 Wat doet differentiatie met de persoon van de leerling? ............................. 25
2.3 Groeperen van leerlingen ...................................................................................... 25
2.3.1 Homogeen of heterogeen groeperen ............................................................ 25
2.3.2 Realisaties op schoolniveau ............................................................................ 26
2.4 Link pedagogisch en didactisch handelen.............................................................. 26
3 Meesterschap ............................................................................................................... 26
3.1 Ondersteunen ........................................................................................................ 27
3.1.1 Duidelijke instructies ...................................................................................... 27
3.1.2 Klasinrichting .................................................................................................. 27
3.1.3 Overzicht behouden ....................................................................................... 27
3.2 Uitdagen ................................................................................................................. 27
4 Het vertrekpunt ............................................................................................................ 28
4.1 De leerling als startpunt ......................................................................................... 28
4
De lat hoog voor iedereen
, Op weg naar meesterschap C: de lat hoog voor iedereen
Deel 1: doelgericht werken ............................................................................................... 6
1 Doelgericht werken ........................................................................................................ 6
1.1 Wat is doelgericht werken? ..................................................................................... 6
1.2 Link didactisch model............................................................................................... 6
2 Doelstellingen: leren geen vrijblijvende aangelegenheid .............................................. 6
2.1 Begripsomschrijving ................................................................................................. 6
2.2 Taxonomie van Bloom: algemeen ........................................................................... 6
2.3 Inhoudsniveaus van de taxonomie van Bloom ........................................................ 6
2.4 Gedragsniveaus van de taxonomie van Bloom ........................................................ 7
2.5 Betekenis i.f.v doelgerichtheid ................................................................................ 8
2.5.1 Bewust nadenken over het gedragsniveau ...................................................... 8
2.5.2 Uitdagen van de leerlingen............................................................................... 8
2.5.3 Keuze van didactische werkvorm ..................................................................... 8
2.5.4 Geleidelijkheidsprincipe ................................................................................... 8
2.5.5 Evaluatie ........................................................................................................... 8
2.5.6 Vragen stellen ................................................................................................... 8
2.6 Doelgericht werken aan leergebied overschrijdende eindtermen en
leerplandoelen ................................................................................................................... 9
Hoofdstuk 1: didactische werkvormen .............................................................................. 9
1 Een scala aan didactische werkvormen ......................................................................... 9
1.1 Wat zijn didactische werkvormen? .......................................................................... 9
1.2 Indeling van didactische werkvormen ..................................................................... 9
2 Aanbiedende werkvormen ............................................................................................. 9
2.1 Uitleggen ................................................................................................................ 10
2.2 Vertellen ................................................................................................................. 10
2.3 Demonstreren ........................................................................................................ 11
2.4 Film- en/of audiofragment..................................................................................... 11
3 Gespreksvormen .......................................................................................................... 11
3.1 Onderwijsleergesprek ............................................................................................ 11
3.2 Kringgesprek .......................................................................................................... 12
3.3 Reflectiegesprek..................................................................................................... 13
3.4 (Doelgerichte) vragen indelen ............................................................................... 13
3.4.1 Taxonomie Bloom ........................................................................................... 13
3.4.2 Open en gesloten vragen................................................................................ 14
2
, Op weg naar meesterschap C: de lat hoog voor iedereen
3.4.3 Product- en procesgerichte vragen ................................................................ 14
3.5 Aandachtspunten bij vragen stellen ...................................................................... 15
3.5.1 Formulering vragen ........................................................................................ 15
3.5.2 Reageren inbreng leerlingen .......................................................................... 16
3.5.3 Actieve deelname leerlingen .......................................................................... 16
4 Opdrachtsvormen ........................................................................................................ 16
4.1 Opdrachten: (individuele oefenmomenten).......................................................... 16
4.1.1 Behoefte aan duidelijkheid ............................................................................. 17
4.1.2 Hoe een duidelijke instructie? ........................................................................ 17
4.1.3 Aandachtspunten bij het geven van een instructie........................................ 17
4.1.4 Een goede instructie vraagt een grondige voorbereiding .............................. 17
4.2 Spelvormen ............................................................................................................ 17
4.2.1 Rollenspel ....................................................................................................... 18
4.2.2 Simulatiespel................................................................................................... 18
4.2.3 Dramatiseren .................................................................................................. 18
4.2.4 Leerspelen....................................................................................................... 18
5 Complexe werkvormen ................................................................................................ 18
5.1 Contractwerk.......................................................................................................... 18
5.1.1 Wat is contractwerk? ...................................................................................... 18
5.1.2 Waarom contractwerk? .................................................................................. 19
5.1.3 Elementen goed contractwerk ....................................................................... 19
5.2 Hoekenwerk ........................................................................................................... 19
5.2.1 Begrip .............................................................................................................. 19
5.2.2 Verschillende vormen ..................................................................................... 20
5.2.3 Een klas vol hoeken en banken: enkele praktische tips ................................. 20
6 Besluit ........................................................................................................................... 20
6.1 Verband doelstelling – didactische werkvorm ...................................................... 20
6.2 Variëren is belangrijk ............................................................................................. 20
Hoofdstuk 2: leermiddelen .............................................................................................. 20
1 Het bord ....................................................................................................................... 20
1.1 Wat moet er allemaal op mijn (digitaal) bord komen? ......................................... 20
1.1.1 Inhoudelijke elementen.................................................................................. 20
1.1.2 Organisatorische elementen .......................................................................... 21
3
, Op weg naar meesterschap C: de lat hoog voor iedereen
1.2 Waar zal ik wat noteren? ....................................................................................... 21
1.3 Wanneer breng ik bepaalde gegevens aan het bord aan? .................................... 21
1.4 Hoe noteer ik mijn inhoud? ................................................................................... 21
2 Methodes ..................................................................................................................... 22
3 Digitale media............................................................................................................... 22
Synthese doelgerichtheid ................................................................................................ 22
1 Synthese doelgerichtheid ............................................................................................. 22
1.1 Wisselwerking doelen en beginsituatie ................................................................. 22
1.2 Verband doelstellingen – leerinhoud en leerstof .................................................. 22
1.3 Verband doelstellingen – didactische principes .................................................... 23
1.4 Doelgericht evalueren ............................................................................................ 23
Deel 2: differentiatie ....................................................................................................... 23
1 Diversiteit als norm ...................................................................................................... 23
1.1 Diversiteit ............................................................................................................... 23
1.2 Gelijke onderwijs kansen ....................................................................................... 23
2 Differentiatie ................................................................................................................ 23
2.1 Model ..................................................................................................................... 23
2.2 Definitie .................................................................................................................. 24
2.2.1 Hoe differentiatie aanpakken? ....................................................................... 24
2.2.2 Effect op de leerlingen? .................................................................................. 24
2.2.3 Wat doet differentiatie met de persoon van de leerling? ............................. 25
2.3 Groeperen van leerlingen ...................................................................................... 25
2.3.1 Homogeen of heterogeen groeperen ............................................................ 25
2.3.2 Realisaties op schoolniveau ............................................................................ 26
2.4 Link pedagogisch en didactisch handelen.............................................................. 26
3 Meesterschap ............................................................................................................... 26
3.1 Ondersteunen ........................................................................................................ 27
3.1.1 Duidelijke instructies ...................................................................................... 27
3.1.2 Klasinrichting .................................................................................................. 27
3.1.3 Overzicht behouden ....................................................................................... 27
3.2 Uitdagen ................................................................................................................. 27
4 Het vertrekpunt ............................................................................................................ 28
4.1 De leerling als startpunt ......................................................................................... 28
4
