§1 ongeslachtelijke voortplanting
2 manieren waarop organismen zich kunnen voortplanten à alleen of met een ander
Cellen kunnen zich reproduceren (voortplanten) door celdeling à er ontstaan uit een moedercel 2
identieke dochtercellen à deze dochtercellen bevatten dezelfde genetische eigenschappen.
Celdeling is van belang bij:
• Voortplanting
• Groei van een organisme
• Vervanging van cellen (oude cellen, beschadigde cellen bij verwonding)
Ongeslachtelijke voortplanting à door celdeling ontstaan nakomelingen die genetisch identiek zijn
aan de ouder
Eencelligen (bacteriën) planten zich ongeslachtelijk voort door celdeling à de eencellige deelt zich
waarna beide cellen uitgroeien tot volledige organismen
Schimmels, planten en sommige dieren kunnen zich ongeslachtelijk voortplanten à uit poliepen
(dieren) kunnen nieuwe poliepen ontstaan door knopvorming.
Ongeslachtelijke voortplanting bij zaadplanten:
à aardbeien: er vormen uitlopers waaraan nieuwe aardbeiplanten ontstaan.
à aardappels: bij aardappelplanten vormen er knollen met knoppen. Uit een knop die uitloopt,
ontstaat een nieuwe aardappelplant, deze nieuwe aardappelplant vormt weer nieuwe knollen. Uit
elke knol kan één nieuwe aardappelplant ontstaan.
à bolgewassen: deze planten zich ongeslachtelijk voort door bollen. Tussen de rokken bevinden zich
knoppen. Als een tulpenbol uitloopt vanuit een knop, wordt een deel van het reservevoedsel uit de
rokken verbruikt. De rokken verschrompelen en de overgebleven knoppen ontwikkelen zich tot
nieuwe tulpenbollen.
Ongeslachtelijke voortplanting kan ook op kunstmatige wijze plaatsvinden. De bekendste methode is
stekken. Je snijdt een stuk van een stengel of een blad af. Op het snijvlak ontwikkelen zich wortels,
waaruit een nieuwe plant kan komen. Een speciale manier van stekken is weefselkweek à een
weefsel van een gezonde plant wordt op kweek gezet op een geschikte voedingsbodem met
voldoende grondstoffen, na enkele weken delen de cellen zich en ontstaat de callus à weefsel
zonder onderscheid. Dit wordt opnieuw verdeeld onder een andere voedingsbodem met andere
plantenhormonen. Door de hormonen onderscheiden en specialiseren de cellen zich. Er groeien
kleine plantjes uit de callus.
, Een kloon is een organisme dat door ongeslachtelijke voortplanting uit één organisme ontstaat.
Voorbeeld van klonen is de weefselkweektechniek.
Aan het begin van celdeling spiraliseren (oprollen) de chromosomen, DNA wordt korter, zichtbaar
met lichtmicroscoop. Na celdeling ontrollen de cellen zich, niet zichtbaar met lichtmicroscoop.
D
M
D
DNA wordt in de chromosomen gekopieerd (DNA-replicatie/DNA-synthese (=S-fase)). Elke cel
ontvangt bij de deling dezelfde set chromosomen.
DNA is lang en dun à bij een mens kan DNA van chromosomen van één cel wel twee meter lang zijn.
De celdeling bij planten, dieren en schimmels begint met de deling van de celkern. De kerndeling
heet mitose. Na mitose ontstaan twee nieuwe cellen. Na de celdeling à er wordt nieuw plasmagroei
(citoplasma) gevormd + toename van celorganellen (= onderdelen van cel).
2 manieren waarop organismen zich kunnen voortplanten à alleen of met een ander
Cellen kunnen zich reproduceren (voortplanten) door celdeling à er ontstaan uit een moedercel 2
identieke dochtercellen à deze dochtercellen bevatten dezelfde genetische eigenschappen.
Celdeling is van belang bij:
• Voortplanting
• Groei van een organisme
• Vervanging van cellen (oude cellen, beschadigde cellen bij verwonding)
Ongeslachtelijke voortplanting à door celdeling ontstaan nakomelingen die genetisch identiek zijn
aan de ouder
Eencelligen (bacteriën) planten zich ongeslachtelijk voort door celdeling à de eencellige deelt zich
waarna beide cellen uitgroeien tot volledige organismen
Schimmels, planten en sommige dieren kunnen zich ongeslachtelijk voortplanten à uit poliepen
(dieren) kunnen nieuwe poliepen ontstaan door knopvorming.
Ongeslachtelijke voortplanting bij zaadplanten:
à aardbeien: er vormen uitlopers waaraan nieuwe aardbeiplanten ontstaan.
à aardappels: bij aardappelplanten vormen er knollen met knoppen. Uit een knop die uitloopt,
ontstaat een nieuwe aardappelplant, deze nieuwe aardappelplant vormt weer nieuwe knollen. Uit
elke knol kan één nieuwe aardappelplant ontstaan.
à bolgewassen: deze planten zich ongeslachtelijk voort door bollen. Tussen de rokken bevinden zich
knoppen. Als een tulpenbol uitloopt vanuit een knop, wordt een deel van het reservevoedsel uit de
rokken verbruikt. De rokken verschrompelen en de overgebleven knoppen ontwikkelen zich tot
nieuwe tulpenbollen.
Ongeslachtelijke voortplanting kan ook op kunstmatige wijze plaatsvinden. De bekendste methode is
stekken. Je snijdt een stuk van een stengel of een blad af. Op het snijvlak ontwikkelen zich wortels,
waaruit een nieuwe plant kan komen. Een speciale manier van stekken is weefselkweek à een
weefsel van een gezonde plant wordt op kweek gezet op een geschikte voedingsbodem met
voldoende grondstoffen, na enkele weken delen de cellen zich en ontstaat de callus à weefsel
zonder onderscheid. Dit wordt opnieuw verdeeld onder een andere voedingsbodem met andere
plantenhormonen. Door de hormonen onderscheiden en specialiseren de cellen zich. Er groeien
kleine plantjes uit de callus.
, Een kloon is een organisme dat door ongeslachtelijke voortplanting uit één organisme ontstaat.
Voorbeeld van klonen is de weefselkweektechniek.
Aan het begin van celdeling spiraliseren (oprollen) de chromosomen, DNA wordt korter, zichtbaar
met lichtmicroscoop. Na celdeling ontrollen de cellen zich, niet zichtbaar met lichtmicroscoop.
D
M
D
DNA wordt in de chromosomen gekopieerd (DNA-replicatie/DNA-synthese (=S-fase)). Elke cel
ontvangt bij de deling dezelfde set chromosomen.
DNA is lang en dun à bij een mens kan DNA van chromosomen van één cel wel twee meter lang zijn.
De celdeling bij planten, dieren en schimmels begint met de deling van de celkern. De kerndeling
heet mitose. Na mitose ontstaan twee nieuwe cellen. Na de celdeling à er wordt nieuw plasmagroei
(citoplasma) gevormd + toename van celorganellen (= onderdelen van cel).
