Voortplanting - systeemfysiologie
Inhoudsopgave
INLEIDING ................................................................................................................................................................................... 2
DEEL 1: voortplanting bij de vrouw ............................................................................................................................................. 3
Het voortplantingsstelsen en neuro-endocrinologie....................................................................................................................... 3
De niet-zwangere vrouw ................................................................................................................................................................. 6
De zwangere vrouw ...................................................................................................................................................................... 13
DEEL II: voortplanting bij de man.............................................................................................................................................. 23
Het voortplantingsstelsel & (neuro-)endocrinologie .................................................................................................................... 23
Spermatogenese (open vraag) ..................................................................................................................................................... 25
Productie en afvoer van sperma ................................................................................................................................................... 27
Bevruchting ................................................................................................................................................................................... 30
,INLEIDING
Voortplanting = het proces waarmee organismen een nieuw individu van dezelfde soort vaan genereren
→ speciale vormen in de natuur: komodo dragon doet aan maagdelijke voortplanting waarbij de eicel ontwikkeld
zonder bevruchting door een zaadcel
Er is een proces nodig waarbij de chromosomen van beide ouders met elkaar gaan versmelten
o Mitose = gebeurt in gewone lichaamscellen voor de celdeling
o Meiose = gebeurt enkel in de gameten tijdens de gametogenese
Gametogenese bij de man =
spermatogenese
Gemetogenese bij de vrouw =
oögenese
,DEEL 1: voortplanting bij de vrouw
Het voortplantingsstelsen en neuro-endocrinologie
Het vrouwelijke voortplantingsstelsel
Elke vrouw heeft een baarmoeder die via eileiders verbonden is aan de eierstokken
→ zwangerschap vindt plaats in de baarmoeder
De baarmoeder bestaat uit 3 lagen en is via de cervix verbonden met de
buitenwereld
1. Perineum: gelegen aan de periost, buitenkant)
2. Myometrum: belangrijke spierlaag voor de menstruatie en de
bevalling
3. Endometrium: hormonale schommelingen
Functies van het vrouwelijk voortplantingsstelsel
▪ Ovariële cyclus
▪ Bevruchting (=syngamie, het versmelten van kernen van twee
gameten )
▪ Innesteling in de baarmoeder (endometrium cyclus)
▪ Voedselvoorziening tijdens eventuele zwa,gerschap (placenta)
▪ Voedselvoorziening na de zwangerschap (lactaat)
De menstruele cyclus
Start bij vrouwen vanaf de vruchtbare leeftijd: +/- 12 jaar
→ ongeveer 400 cycli tot aan de menopauze dus hoe vroeger je eerst emenstruele cyclus valt, hoe vroeger je
menopauze zal vallen
→ elke cyclus is een voorbereiding op een mogelijke zwangerschap
De ovariële cyclus
= de ontiwkkeling van follikels om een eicel vrij te zetten en speelt zich af in de eierstokken
▪ Medulla (merg): binnenste laag rijk aan bloedvaten
▪ Cortex (schors): buitenste laag met follikes in verschillende stadia van ontwikkeling
Endometrium cyclus
= voorbereiding van de baarmoeder op een mogelijke inplaning van een bevruchte eicel
→ opbouw en afbraak kan elke maand gehindert worden door een zwangerschap of bij het gebruik van de pil
De cyclys wordt aangestuurd vanuit de hersenen:
Hypothalamus → hypofyse → gonaden (geslachtsklieren)
, Verschillende stappen:
1. Hypothalamus zet bepaalde stoffen vrij
2. Deze stoffen werken in op de hypofyse waardoor deze andere stoffen gaat vrijzetten
3. Deze stoffen werken dan weer in op het orgaan (baarmoeder)
4. Het orgaan geeft dan feedback om de cyclus te reguleren
Gonaden
Eierstok Testis
Geslachtsohormonen: Geslachtshormonen:
Steroïd hormonen: Niet-steroïd hormonen: Steroïd hormonen: Niet-steroïd hormonen:
(afgeleid van cholesterole) ( = peptide hormonen) (afgeleid van cholesterole) ( = peptide hormonen)
Estrogeen Activine
Progesteron Inhibine Testosteron /
Neuro-endocrinologie
De menstrueele cyclus wordt gergeled vanuit de hersenen (hypothalamus – hypofyse)
De hypothalamus bestaat uit verschillende kernen en de hypofyse bestaat uit adeno- en neurohypofyse
ARC = nucleus arcuatus
POA = nucleus praeopticus
ME = eminentia mediana
GnRH-neuron (gonadotropine release hormone) zet gonadotropine
vrij aan het axon van de POA en komt zo in de ME dat fungeert als
een soort opslagplaats voor hormonen en neurotransmitters en is
zeer goed doorbloed. En door een bloedvat loopt het
gonadotropine dan door naar de adenohypofyse
In de adeno-hypofyse zitten gonadotrope cellen (FSH en LH) en lactotrope cellen (prolactin)
In deze gonadotrope cellen zit de GnRH-receptor waarop GnRHJ gaat binden waardoor LH en FSH dan vrijgezet
wordt
→ deze vrijzetting gebeurt in pieken, dit komt door het Kiss-neuron dat Kiss vrijzet en op de Kiss-receptor bindt op
het GnRH
Inhoudsopgave
INLEIDING ................................................................................................................................................................................... 2
DEEL 1: voortplanting bij de vrouw ............................................................................................................................................. 3
Het voortplantingsstelsen en neuro-endocrinologie....................................................................................................................... 3
De niet-zwangere vrouw ................................................................................................................................................................. 6
De zwangere vrouw ...................................................................................................................................................................... 13
DEEL II: voortplanting bij de man.............................................................................................................................................. 23
Het voortplantingsstelsel & (neuro-)endocrinologie .................................................................................................................... 23
Spermatogenese (open vraag) ..................................................................................................................................................... 25
Productie en afvoer van sperma ................................................................................................................................................... 27
Bevruchting ................................................................................................................................................................................... 30
,INLEIDING
Voortplanting = het proces waarmee organismen een nieuw individu van dezelfde soort vaan genereren
→ speciale vormen in de natuur: komodo dragon doet aan maagdelijke voortplanting waarbij de eicel ontwikkeld
zonder bevruchting door een zaadcel
Er is een proces nodig waarbij de chromosomen van beide ouders met elkaar gaan versmelten
o Mitose = gebeurt in gewone lichaamscellen voor de celdeling
o Meiose = gebeurt enkel in de gameten tijdens de gametogenese
Gametogenese bij de man =
spermatogenese
Gemetogenese bij de vrouw =
oögenese
,DEEL 1: voortplanting bij de vrouw
Het voortplantingsstelsen en neuro-endocrinologie
Het vrouwelijke voortplantingsstelsel
Elke vrouw heeft een baarmoeder die via eileiders verbonden is aan de eierstokken
→ zwangerschap vindt plaats in de baarmoeder
De baarmoeder bestaat uit 3 lagen en is via de cervix verbonden met de
buitenwereld
1. Perineum: gelegen aan de periost, buitenkant)
2. Myometrum: belangrijke spierlaag voor de menstruatie en de
bevalling
3. Endometrium: hormonale schommelingen
Functies van het vrouwelijk voortplantingsstelsel
▪ Ovariële cyclus
▪ Bevruchting (=syngamie, het versmelten van kernen van twee
gameten )
▪ Innesteling in de baarmoeder (endometrium cyclus)
▪ Voedselvoorziening tijdens eventuele zwa,gerschap (placenta)
▪ Voedselvoorziening na de zwangerschap (lactaat)
De menstruele cyclus
Start bij vrouwen vanaf de vruchtbare leeftijd: +/- 12 jaar
→ ongeveer 400 cycli tot aan de menopauze dus hoe vroeger je eerst emenstruele cyclus valt, hoe vroeger je
menopauze zal vallen
→ elke cyclus is een voorbereiding op een mogelijke zwangerschap
De ovariële cyclus
= de ontiwkkeling van follikels om een eicel vrij te zetten en speelt zich af in de eierstokken
▪ Medulla (merg): binnenste laag rijk aan bloedvaten
▪ Cortex (schors): buitenste laag met follikes in verschillende stadia van ontwikkeling
Endometrium cyclus
= voorbereiding van de baarmoeder op een mogelijke inplaning van een bevruchte eicel
→ opbouw en afbraak kan elke maand gehindert worden door een zwangerschap of bij het gebruik van de pil
De cyclys wordt aangestuurd vanuit de hersenen:
Hypothalamus → hypofyse → gonaden (geslachtsklieren)
, Verschillende stappen:
1. Hypothalamus zet bepaalde stoffen vrij
2. Deze stoffen werken in op de hypofyse waardoor deze andere stoffen gaat vrijzetten
3. Deze stoffen werken dan weer in op het orgaan (baarmoeder)
4. Het orgaan geeft dan feedback om de cyclus te reguleren
Gonaden
Eierstok Testis
Geslachtsohormonen: Geslachtshormonen:
Steroïd hormonen: Niet-steroïd hormonen: Steroïd hormonen: Niet-steroïd hormonen:
(afgeleid van cholesterole) ( = peptide hormonen) (afgeleid van cholesterole) ( = peptide hormonen)
Estrogeen Activine
Progesteron Inhibine Testosteron /
Neuro-endocrinologie
De menstrueele cyclus wordt gergeled vanuit de hersenen (hypothalamus – hypofyse)
De hypothalamus bestaat uit verschillende kernen en de hypofyse bestaat uit adeno- en neurohypofyse
ARC = nucleus arcuatus
POA = nucleus praeopticus
ME = eminentia mediana
GnRH-neuron (gonadotropine release hormone) zet gonadotropine
vrij aan het axon van de POA en komt zo in de ME dat fungeert als
een soort opslagplaats voor hormonen en neurotransmitters en is
zeer goed doorbloed. En door een bloedvat loopt het
gonadotropine dan door naar de adenohypofyse
In de adeno-hypofyse zitten gonadotrope cellen (FSH en LH) en lactotrope cellen (prolactin)
In deze gonadotrope cellen zit de GnRH-receptor waarop GnRHJ gaat binden waardoor LH en FSH dan vrijgezet
wordt
→ deze vrijzetting gebeurt in pieken, dit komt door het Kiss-neuron dat Kiss vrijzet en op de Kiss-receptor bindt op
het GnRH
