Inleiding PROCESMODELLEN EN WERKINSTRUMENTEN
Hoe verloopt het proces (niet) in social casework?
Voordat mensen aankomen-> heel traject meegemaakt, niet rechtstreeks vragen wat is het
probleem maar kan ik u helpen, is het al lang, wat werkt er wel/ niet, wat kan ik voor u doen.
Net zolang tot het goede gereedschap is gevonden. Verschillende methodische kaders.
• Methodisch werken = tijdens het hulpverlenen gebruik maken van verschillende
methodieken
Wat je doet op welk moment methodisch werken -> 4 factoren:
*De Client voor u: iemand die o.a. veel uitleg nodig bv. een puber
* Context: iemand die schulden heeft, veel steun, veel netwerk
* De organisatie waar je later gaat werken: bieden kader aan. Bv: nieuwe autoriteit.
* Jijzelf als sociaal werker met je eigen stijl: het moet passen bij je eigen stijl, je visie, je
aanvoelen en waarden en normen.
Methodiek: leer van de methode.
o Handelingsmodel= weten hoe te handelen
o Verklaringstheorieën
o Je helpt mensen door een gedragsverandering
o Empirische = wetenschappelijk, doe onderzoek naar wat je doet
o Ethische grondslagen= waarden en normen, goed en slecht.
Ethische dilemma’s casus Jan en Nathalie. Kind herplaatsen -> veel
gevolgen.
Draagt bij tot verantwoord kiezen en handelen
o (? Welke doelgroep, omgeving wel of niet betrekken bij het proces?...)
Steunt op ethische en normatieve kaders
o Normatief karakter van sociaal werk (MPI)
o Normen: gelijkheid, respect, gelijkwaardigheid, vrijheid van meningsuiting,
solidariteit, veiligheid, eerlijkheid…
Ontwikkelt zich in een uitwisseling tussen theorie en praktijk (wetenschappelijk –
evidence based W )
o Evidence based = Alles wat je doet moet je kunnen aanduiden
(empirisch/wetenschappelijk aantoonbaar), en bewust zijn dat de dingen die je
doet een succesfactor hebben
P 42 o <-> Practice based evidence: hulpverleners doen dingen die werken doordat
ze ervaring hebben maar geen wetenschappelijk onderzoek naar doen
P 32
Methode W :
Systematische, doelgerichte en procesmatige handelingswijze én bewust.
o Systematisch: met een plan van aanpak, met stappen
o Doelgericht: we streven naar iets
o Procesmatig werken: hoe je samenwerkt met de client , op welke manier je
afstemming kan vinden met de client en houdt je rekening met iemand zijn mentale
mogelijkheden, link ad relatie. ook de cognitieve mogelijkheden (taal, intelligentie).
, kunnen toelaten dat je 5 stappen vooruit gaat, maar ook erna 3 naar achter kunt gaan.
niet gefrustreerd geraken.
o Bewust: Goede reden waarover je nagedacht hebt wat je uit je gereedschapskoffer
neemt, nadien bij stilstaan (reflecteren)
• Gesystematiseerde manier van werken in een bepaalde situatie om een
bepaald doel te bereiken
• Wat je doet of laat met een cliënt, daar is een goede reden voor.
Social casework W:
• Is een vorm van methodisch hulpverlenen in het sociaal werk vanaf 20ste eeuw
• = oudste methode van hulpverlening
‘de methode van individuele hulpverlening’: hulpverlener samen met zijn client. dochter na
instelling terug naar huis-> patroon gezin niet verandert-> ook stukje gezin begeleiden
nadien
• maatschappelijk groepswerk of groepsmaatschappelijk werk
= helpt personen hun maatschappelijk functioneren te verbeteren door middel
van
- doelgerichte groepservaringen bv. VriendEntaal
- persoonlijke moeilijkheden en problemen in groep beter te laten
verwerken
bv. assertiviteitstrainingen – praatgroepen, solliciatietrainingen
• Samenlevingsopbouw of opbouwwerk
= aanpak van MY problemen met participatie van de doelgroep
bv. RIMO – buurtopbouwwerk: actief binnen een wijk, om de mensen te mobiliseren om
hun eigen situatie in handen te nemen. een speelplein, voetbalveld, jeugdhuis, slechte
busverbinding, een wijk beter maken, sociale cohesie installeren, dat de mensen elkaar beter
leren kennen
Van een boom met 3 takken …
- Social casework
- Opbouwwerk
- Groepsmaatschappelijk werk
… naar een boom met veel takken! 5tal opnoemen
Brede kruin met vele vertakkingen
Nog steeds de 3 hoofdtakken
Diverse methodieken
• Groepsmaatschappelijk werk
• Taakgerichte hulpverlening
, • Systeembenadering
• Oplossingsgerichte benadering
• Genderspecifieke benadering
• Outreachend werken
• Crisishulpverlening
• Bindkracht
• Online hulpverlening
• Maatzorg
• Presentiebenadering van Baart
Elke methode heeft 4-lagen p 11
Doelstelling: een methode is ontworpen om specifieke, omschreven doelen te
bereiken
doel social case work: mensen sterker maken, zorgen dat ze terug greep krijgen over
hun eigen leven
Visie: een uitgangspunt, een gedachtegang, drijfveren
ook mensen sterker maken. via een krachtgerichte benadering
Relatie: hoe benadert de hulpverlener de cliënt, hoe gaan ze met elkaar om
hoe je je opstelt ten opzichte van de ander. de manier waarop de persoon voor je
gestuurd wordt: gedwongen of vrijwillig-> ga je op een andere manier om.
Technieken/interventies:
• = kleine, meer afgegrensde handelingseenheid binnen een methodiek
• Bv gesprekstechnieken zoals:
actief luisteren, doorvragen, samenvatten, gevoelsreflecties, meta-communicatie,
positieve herkadering, …
• bv techniek van spiegelen: houding overnemen. Mensen die onwenning zijn
hun houding overnemen -> helpt hen
• examenvraag:
• Dé methodiek of methode voor het sociaal werk BESTAAT NIET!
• -> Iedere persoon is anders en iedere situatie per persoon is anders. Wat voor de ene werkt,
werkt voor de andere niet. Het principe van de gereedschapskoffer: wat je nodig hebt haal je
eruit. Je ontwikkelt een handelingsmanier die het best bij je client bij haar situatie past
( maatwerk)
Kenmerken van methodisch handelen
rekeninghouden met containerbegrippen: depressief door het weer, iemand die al jaren depressief is
betekent het iets anders voor
• Werk je methodisch, dan werk je
• Doelgericht
, • Je bent gericht op het behalen van doelen; regelmatig bijstellen gedurende
het hulpverleningsproces; met aandacht tempo cliënt. (rekening houden met
de emotionele, cognitieve en taal mogelijkheden.)
• Doelen zijn niet altijd heel groot, soms is in stand houden = status quo.
• Doelen moeten haalbaar, realistisch zijn.: doelen bestaan uit verschillende
subdoelen zodat de client het doel snel bereikt. zorgen dat het probleem niet
groter wordt
• Bepalen in DIALOOG met je cliënt en/of zijn omgeving.
• Procesmatig: wat we precies kunnen doen in fase/stap 1,2,.... goed om te weten in
welke fase de client zit. (maatwerk)
• Verloopt in verschillende fasen.
• Per fase bekijken welke interventies zinvol zijn.
• Centraal staat het tempo van de cliënt
• Systematisch= elk doel heeft een stappenplan.
• Bepaalde, logisch geordende werkvolgorde.
VERTREKPUNT p13
Global Definitie van het Sociaal Werk Beroep (2014)
"Het maatschappelijk werk is een praktijkgericht vak en een academische discipline die sociale
verandering en ontwikkeling, sociale cohesie, de emancipatie en bevrijding van mensen bevordert.
Principes van sociale rechtvaardigheid, mensenrechten, collectieve verantwoordelijkheid en respect
voor diversiteit staan centraal in het maatschappelijk werk. Onderbouwd door theorieën van het
sociaal werk, sociale wetenschappen, geesteswetenschappen en inheemse kennis.
Maatschappelijk werk houdt zich bezig met mensen en structuren, pakt uitdagingen van het leven aan
in een poging tot verbeteren van welzijn.
De bovenstaande definitie kan worden versterkt op nationaal en / of regionaal niveau. "
De internationale definitie onder de loep …
• Praktijkgericht en academische discipline
• Bachelor en master
• Sociale verandering en ontwikkeling
• Vluchtelingenstroom, coronacrisis
• Sociale cohesie
• Wij-gevoel
• Emancipatie W en empowerment W
Hoe verloopt het proces (niet) in social casework?
Voordat mensen aankomen-> heel traject meegemaakt, niet rechtstreeks vragen wat is het
probleem maar kan ik u helpen, is het al lang, wat werkt er wel/ niet, wat kan ik voor u doen.
Net zolang tot het goede gereedschap is gevonden. Verschillende methodische kaders.
• Methodisch werken = tijdens het hulpverlenen gebruik maken van verschillende
methodieken
Wat je doet op welk moment methodisch werken -> 4 factoren:
*De Client voor u: iemand die o.a. veel uitleg nodig bv. een puber
* Context: iemand die schulden heeft, veel steun, veel netwerk
* De organisatie waar je later gaat werken: bieden kader aan. Bv: nieuwe autoriteit.
* Jijzelf als sociaal werker met je eigen stijl: het moet passen bij je eigen stijl, je visie, je
aanvoelen en waarden en normen.
Methodiek: leer van de methode.
o Handelingsmodel= weten hoe te handelen
o Verklaringstheorieën
o Je helpt mensen door een gedragsverandering
o Empirische = wetenschappelijk, doe onderzoek naar wat je doet
o Ethische grondslagen= waarden en normen, goed en slecht.
Ethische dilemma’s casus Jan en Nathalie. Kind herplaatsen -> veel
gevolgen.
Draagt bij tot verantwoord kiezen en handelen
o (? Welke doelgroep, omgeving wel of niet betrekken bij het proces?...)
Steunt op ethische en normatieve kaders
o Normatief karakter van sociaal werk (MPI)
o Normen: gelijkheid, respect, gelijkwaardigheid, vrijheid van meningsuiting,
solidariteit, veiligheid, eerlijkheid…
Ontwikkelt zich in een uitwisseling tussen theorie en praktijk (wetenschappelijk –
evidence based W )
o Evidence based = Alles wat je doet moet je kunnen aanduiden
(empirisch/wetenschappelijk aantoonbaar), en bewust zijn dat de dingen die je
doet een succesfactor hebben
P 42 o <-> Practice based evidence: hulpverleners doen dingen die werken doordat
ze ervaring hebben maar geen wetenschappelijk onderzoek naar doen
P 32
Methode W :
Systematische, doelgerichte en procesmatige handelingswijze én bewust.
o Systematisch: met een plan van aanpak, met stappen
o Doelgericht: we streven naar iets
o Procesmatig werken: hoe je samenwerkt met de client , op welke manier je
afstemming kan vinden met de client en houdt je rekening met iemand zijn mentale
mogelijkheden, link ad relatie. ook de cognitieve mogelijkheden (taal, intelligentie).
, kunnen toelaten dat je 5 stappen vooruit gaat, maar ook erna 3 naar achter kunt gaan.
niet gefrustreerd geraken.
o Bewust: Goede reden waarover je nagedacht hebt wat je uit je gereedschapskoffer
neemt, nadien bij stilstaan (reflecteren)
• Gesystematiseerde manier van werken in een bepaalde situatie om een
bepaald doel te bereiken
• Wat je doet of laat met een cliënt, daar is een goede reden voor.
Social casework W:
• Is een vorm van methodisch hulpverlenen in het sociaal werk vanaf 20ste eeuw
• = oudste methode van hulpverlening
‘de methode van individuele hulpverlening’: hulpverlener samen met zijn client. dochter na
instelling terug naar huis-> patroon gezin niet verandert-> ook stukje gezin begeleiden
nadien
• maatschappelijk groepswerk of groepsmaatschappelijk werk
= helpt personen hun maatschappelijk functioneren te verbeteren door middel
van
- doelgerichte groepservaringen bv. VriendEntaal
- persoonlijke moeilijkheden en problemen in groep beter te laten
verwerken
bv. assertiviteitstrainingen – praatgroepen, solliciatietrainingen
• Samenlevingsopbouw of opbouwwerk
= aanpak van MY problemen met participatie van de doelgroep
bv. RIMO – buurtopbouwwerk: actief binnen een wijk, om de mensen te mobiliseren om
hun eigen situatie in handen te nemen. een speelplein, voetbalveld, jeugdhuis, slechte
busverbinding, een wijk beter maken, sociale cohesie installeren, dat de mensen elkaar beter
leren kennen
Van een boom met 3 takken …
- Social casework
- Opbouwwerk
- Groepsmaatschappelijk werk
… naar een boom met veel takken! 5tal opnoemen
Brede kruin met vele vertakkingen
Nog steeds de 3 hoofdtakken
Diverse methodieken
• Groepsmaatschappelijk werk
• Taakgerichte hulpverlening
, • Systeembenadering
• Oplossingsgerichte benadering
• Genderspecifieke benadering
• Outreachend werken
• Crisishulpverlening
• Bindkracht
• Online hulpverlening
• Maatzorg
• Presentiebenadering van Baart
Elke methode heeft 4-lagen p 11
Doelstelling: een methode is ontworpen om specifieke, omschreven doelen te
bereiken
doel social case work: mensen sterker maken, zorgen dat ze terug greep krijgen over
hun eigen leven
Visie: een uitgangspunt, een gedachtegang, drijfveren
ook mensen sterker maken. via een krachtgerichte benadering
Relatie: hoe benadert de hulpverlener de cliënt, hoe gaan ze met elkaar om
hoe je je opstelt ten opzichte van de ander. de manier waarop de persoon voor je
gestuurd wordt: gedwongen of vrijwillig-> ga je op een andere manier om.
Technieken/interventies:
• = kleine, meer afgegrensde handelingseenheid binnen een methodiek
• Bv gesprekstechnieken zoals:
actief luisteren, doorvragen, samenvatten, gevoelsreflecties, meta-communicatie,
positieve herkadering, …
• bv techniek van spiegelen: houding overnemen. Mensen die onwenning zijn
hun houding overnemen -> helpt hen
• examenvraag:
• Dé methodiek of methode voor het sociaal werk BESTAAT NIET!
• -> Iedere persoon is anders en iedere situatie per persoon is anders. Wat voor de ene werkt,
werkt voor de andere niet. Het principe van de gereedschapskoffer: wat je nodig hebt haal je
eruit. Je ontwikkelt een handelingsmanier die het best bij je client bij haar situatie past
( maatwerk)
Kenmerken van methodisch handelen
rekeninghouden met containerbegrippen: depressief door het weer, iemand die al jaren depressief is
betekent het iets anders voor
• Werk je methodisch, dan werk je
• Doelgericht
, • Je bent gericht op het behalen van doelen; regelmatig bijstellen gedurende
het hulpverleningsproces; met aandacht tempo cliënt. (rekening houden met
de emotionele, cognitieve en taal mogelijkheden.)
• Doelen zijn niet altijd heel groot, soms is in stand houden = status quo.
• Doelen moeten haalbaar, realistisch zijn.: doelen bestaan uit verschillende
subdoelen zodat de client het doel snel bereikt. zorgen dat het probleem niet
groter wordt
• Bepalen in DIALOOG met je cliënt en/of zijn omgeving.
• Procesmatig: wat we precies kunnen doen in fase/stap 1,2,.... goed om te weten in
welke fase de client zit. (maatwerk)
• Verloopt in verschillende fasen.
• Per fase bekijken welke interventies zinvol zijn.
• Centraal staat het tempo van de cliënt
• Systematisch= elk doel heeft een stappenplan.
• Bepaalde, logisch geordende werkvolgorde.
VERTREKPUNT p13
Global Definitie van het Sociaal Werk Beroep (2014)
"Het maatschappelijk werk is een praktijkgericht vak en een academische discipline die sociale
verandering en ontwikkeling, sociale cohesie, de emancipatie en bevrijding van mensen bevordert.
Principes van sociale rechtvaardigheid, mensenrechten, collectieve verantwoordelijkheid en respect
voor diversiteit staan centraal in het maatschappelijk werk. Onderbouwd door theorieën van het
sociaal werk, sociale wetenschappen, geesteswetenschappen en inheemse kennis.
Maatschappelijk werk houdt zich bezig met mensen en structuren, pakt uitdagingen van het leven aan
in een poging tot verbeteren van welzijn.
De bovenstaande definitie kan worden versterkt op nationaal en / of regionaal niveau. "
De internationale definitie onder de loep …
• Praktijkgericht en academische discipline
• Bachelor en master
• Sociale verandering en ontwikkeling
• Vluchtelingenstroom, coronacrisis
• Sociale cohesie
• Wij-gevoel
• Emancipatie W en empowerment W
